वो विधवा थी पर श्रृंगार ऐसा कर के रखती थी कि पूछो मत। बिंदी के सिवाय सब कुछ लगाती थी। पूरी कॉलोनी में उनके चर्चे थे। उनका एक बेटा भी था जो अभी नौंवी कक्षा में था। पति रेलवे में थे उनके गुजर जाने के बाद रेलवे ने उन्हें एक छोटी से नौकरी दे दी थी।
उनके जलवे अलग ही थे। 1980 के दशक में बॉय कटिंग रखती थी। सभी कालोनी की आंटियां उन्हें ‘परकटी’ कहती थी। ‘गोपाल’ भी उस समय नया नया जवान हुआ था। अभी 16 साल का ही था। लेकिन घर बसाने के सपने देखने शुरू कर दिए थे। गोपाल का आधा दिन आईने के सामने गुजरता था और बाकि आधा परकटी आंटी की गली के चक्कर काटने में। गोपाल का नवव्यस्क मस्तिष्क इस मामले में काम नहीं करता था कि समाज क्या कहेगा? यदि उसके दिल की बात किसी को मालूम हो गई तो? उसे किसी की परवाह नहीं थी। परकटी आंटी को दिन में एक बार देखना उसका जूनून था।
उस दिन बारिश अच्छी हुई थी। गोपाल स्कूल से लौट रहा था। साइकिल पर ख्वाबो में गुम उसे पता ही नहीं लगा कि अगले मोड़ पर कीचड़ की वजह से कितनी फिसलन थी। अगले ही क्षण जैसे ही वह अगले मोड़ पर मुड़ा साइकिल फिसल गई और गोपाल नीचे। उसी वक्त सामने से आ रहे स्कूटर ने भी टक्कर मार दी। गोपाल का सर मानो खुल गया हो। खून का फव्वारा फूटा। गोपाल दर्द से ज्यादा इस घटना के झटके से स्तब्ध था। वह गुम सा हो गया। भीड़ में से कोई उसकी सहायता को आगे नहीं आ रहा था। खून लगातार बह रहा था।
तभी एक जानी पहचानी आवाज गोपाल नाम पुकारती है। गोपाल की धुंधली हुई दृष्टि देखती है कि परकटी आंटी भीड़ को चीर पागलों की तरह दौड़ती हुई आ रही थी। परकटी आंटी ने गोपाल का सिर गोद में लेते ही उसका माथा जहाँ से खून बह रहा था उसे अपनी हथेली से दबा लिया। आंटी की रंगीन ड्रेस खून से लथपथ हो गई थी। आंटी चिल्ला रही थी “अरे कोई तो सहायता करो, यह मेरा बेटा है, कोई हॉस्पिटल ले चलो हमें।” गोपाल को अभी तक भी याद है। एक तिपहिया वाहन रुकता है। लोग उसमे उन दोनों को बैठाते हैं। आंटी ने अब भी उसका माथा पकड़ा हुआ था। उसे सीने से लगाया हुआ था।
गोपाल को टांके लगा कर घर भेज दिया जाता है। परकटी आंटी ही उसे रिक्शा में घर लेकर जाती हैं। गोपाल अब ठीक है। लेकिन एक पहेली उसे समझ नहीं आई कि उसकी वासना कहाँ लुप्त हो गई थी। जब परकटी आंटी ने उसे सीने से लगाया तो उसे ऐसा क्यों लगा कि उसकी माँ ने उसे गोद में ले लिया हो। वात्सल्य की भावना कहाँ से आई। उसका दृष्टिकोण कैसे एक क्षण में बदल गया। क्यों वह अब मातृत्व के शुद्ध भाव से परकटी आंटी को देखता था।
(2017) आज गोपाल एक रिटायर्ड अफसर है। समय बिताने के लिए कम्युनिटी पार्क में जाता है। वहां बैठा वो आज सुन्दर औरतों को पार्क में व्यायाम करते देख कर मुस्कुराता है। क्योंकि उसने एक बड़ी पहेली बचपन में हल कर ली थी। वो आज जानता है, मानता है, और कई लेख भी लिख चुका है कि महिलाओं का मूल भाव मातृत्व का है। वो चाहें कितनी भी अप्सरा सी दिखें दिल से हर महिला एक ‘माँ’ है। वह ‘माँ’ सिर्फ अपने बच्चे के लिए ही नहीं है। वो हर एक लाचार में अपनी औलाद को देखती है। दुनिया के हर छोटे मोटे दुःख को एक महिला दस गुणा महसूस करती है क्योंकि वह स्वतः ही कल्पना कर बैठती है कि अगर यह मेरे बेटे या बेटी के साथ हो जाता तो? इस कल्पना मात्र से ही उसकी रूह सिहर उठती है। वो रो पड़ती है। और दुनिया को लगता है कि महिला कमजोर है। गोपाल मुस्कुराता है, मन ही मन कहता है कि “हे, विश्व के भ्रमित मर्दो! औरत दिल से कमजोर नहीं होती, वो तो बस ‘माँ’ होती है।”
लष्मीकांत वर्षनाय
Day: November 8, 2017
एक आदमी ने दुकानदार से पूछा
एक आदमी ने दुकानदार से पूछा – केले और सेवफल क्या भाव लगाऐ हैं ? केले 20 रु.दर्जन और सेव 100 रु. किलो । उसी समय एक गरीब सी औरत दुकान में आयी और बोली मुझे एक किलो सेव और एक दर्जन केले चाहिये – क्या भाव है भैया ? दुकानदार: केले 5 रु दर्जन और सेब 25 रु किलो। औरत ने कहा जल्दी से दे दीजिये । दुकान में पहले से मौजूद ग्राहक ने खा जाने वाली निगाहों से घूरकर दुकानदार को देखा । इससे पहले कि वो कुछ कहता – दुकानदार ने ग्राहक को इशारा करते हुये थोड़ा सा इंतजार करने को कहा।
औरत खुशी खुशी खरीदारी करके दुकान से निकलते हुये बड़बड़ाई – हे भगवान तेरा लाख- लाख शुक्र है , मेरे बच्चे फलों को खाकर बहुत खुश होंगे । औरत के जाने के बाद दुकानदार ने पहले से मौजूद ग्राहक की तरफ देखते हुये कहा : ईश्वर गवाह है भाई साहब ! मैंने आपको कोई धोखा देने की कोशिश नहीं की यह विधवा महिला है जो चार अनाथ बच्चों की मां है । किसी से भी किसी तरह की मदद लेने को तैयार नहीं है। मैंने कई बार कोशिश की है और हर बार नाकामी मिली है।तब मुझे यही तरीकीब सूझी है कि जब कभी ये आए तो मै उसे कम से कम दाम लगाकर चीज़े दे दूँ। मैं यह चाहता हूँ कि उसका भरम बना रहे और उसे लगे कि वह किसी की मोहताज नहीं है। मैं इस तरह भगवान के बन्दों की पूजा कर लेता हूँ ।
थोड़ा रूक कर दुकानदार बोला : यह औरत हफ्ते में एक बार आती है। भगवान गवाह है जिस दिन यह आ जाती है उस दिन मेरी बिक्री बढ़ जाती है और उस दिन परमात्मा मुझपर मेहरबान होजाता है । ग्राहक की आंखों में आंसू आ गए, उसने आगे बढकर दुकानदार को गले लगा लिया और बिना किसी शिकायत के अपना सौदा खरीदकर खुशी खुशी चला गया ।
कहानी का मर्म :-
खुशी अगर बांटना चाहो तो तरीका भी मिल जाता है l
पोस्ट कैसी लगी कमेन्ट करके जरूर बताएं….
……….
नवीन जैन
रानीपद्मिनी
#रानीपद्मिनीएकअद्भुतवीरांगना
वर्षभर चित्तौड़गढ़ किले को देखने के लिए दूर-दूर से लोग आते हैं। विदेशों तक इस किले की बनावट एवं खूबसूरती का जिक्र होता है। किले के एक-एक भाग को बारीकी से देखने एवं समझने के लिए पर्यटकों की भीड़ लगी रहती है। लेकिन इसी किले का एक हिस्सा ऐसा है, जहां जाने की कोई हिम्मत नहीं
करता।
चित्तौड़गढ़ किले का ‘जौहर कुंड’, जहां जाना तो दूर, कोई ख्याल में भी इस जगह के पास जाने की नहीं सोचता। यदि कुछ लोगों ने कोशिश भी की है, तो वे आखिर तक इस कुंड तक पहुंचने में असफल हो जाते हैं। वो जोहर की चीख ओर साधारण जनता का विलाप आज भी किले में गूंजता है, ऐसा कुछ लोगो का कहना है !
रानी पद्मिनी, चित्तौड़ की रानी थीं। वे सिंहल द्वीप के राजा गंधर्व सेन और रानी चंपावती की बेटी थीं। बचपन से ही उनके माथे के तेज और खूबसूरती के चर्चे हर जगह होते थे। बड़े होने पर जब विवाह का समय आया तो, अपनी सुंदर-सुशील पुत्री के लिए राजा ने स्वयंवर का प्रबंध किया।
किंतु यह कोई सामान्य स्वयंवर नहीं था। कहते हैं कि भारत के इतिहास में आज तक हुए सभी स्वयंवर में सबसे चर्चित स्वयंवर है राजकुमारी पद्मिनी का। क्योंकि इस स्वयंवर में स्वयं राजकुमारी ने जो शर्त रखी थी, उसे जान वहां आए सभी राजा-महाराजा चकित रह गए थे।
राजकुमारी के अनुसार वे उसी से विवाह करेंगी जो उनके द्वारा मैदान में उतारे हुए योद्धा को पराजित कर सकेगा। आश्चर्य तो तब हुआ जब बाद में सबको यह ज्ञात हुआ कि वह योद्धा कोई और नहीं, वरन् स्वयं राजकुमारी पद्मिनी ही थीं।
स्वयंवर आरंभ हुआ, एक के बाद दावेदार उस योद्धा को हराने के लिए आगे आए। लेकिन किसी में इतना कौशल नहीं था कि वे उसे पराजित कर सकें। तब आए चित्तौड़ के राजा रतन सिंह और उन्होंने उस योद्धा को हराकर शर्त जीत ली। ओर रानी पद्मिनी से उनका विवाह हुआ !
अल्लाउद्दीन खिलजी के व्यभिचार की अग्नि जब रानी पद्मिनी को पाने को आतुर हो हो जब चितोड़ पर विशाल सेना के साथ जब आ धमकी, तो रानी पद्मिनी ने भी तब तक हथियारों के साथ दुर्ग की रक्षा के लिए हथियार चलाये जब तक राणा रतनसिंहः जीवित रहे थे !! उनके वीरगति का समाचार पा रानी पद्मिनी ओर 16000 राजपूत रमणीया जोहर की आग में अपनी संतानों ओर सम्पति को लेकर कूद गई, जिससे मुसलमानो के हाथों कुछ ऐसा ना लगे कि वे हिन्दू समाज का अहित कर सके !!
ऐसे महान ओर बलिदानी चरित्र पर दाग लगाना, क्या बर्दास्त के काबिल है ? क्या रानी पद्मिनी जगदंबा के अवतार से कम थी ??
( सबसे खेदजनक बात यह है कि पद्मावती पर फिल्म बन रही है जिसमें जिद्दी ख़िलजी को पद्मावती का प्रेमी दिखाने का प्रयास किया जा रहा है। जो हिन्दू यह सन्देश पढ़ रहे है। वे इस लेख को सोशल मीडिया में शेयर तो करेंगे मगर साथ में 500-500 रुपये की टिकट खरीद कर इसी पिक्चर को देखने PVR भी जायेंगे।)
Niraj aarya
रथ यात्रा के समय में पुरी के जगन्नाथ मंदिर का भी जिक्र होगा |
रथ यात्रा के समय में पुरी के जगन्नाथ मंदिर का भी जिक्र होगा | कई पुरानी किताबों में भी इस मंदिर का जिक्र है | R H Major द्वारा संकलित पुस्तक “Narratives of Voyages in India in Fifteenth Century”, नामक पुस्तक में भी पुरी के मंदिर का वर्णन है | इस किताब को आप मुफ्त डाउनलोड कर सकते हैं | किताब के मुताबिक उस समय तक मंदिर में किसी भी व्यक्ति का प्रवेश वर्जित नहीं था | यानि कोई अछूत टाइप चीज़ का जिक्र नहीं है ! इसके कारणों को देखेंगे तो आपको आर्थिक इतिहास देखना होगा |
सन 1750 तक भारत, आर्थिक रूप से , विश्व का (चीन के बाद) सबसे ताकतवर राष्ट्र था और पूरी दुनिया का 25 % GDP का उत्पादन करता था | इस दौर में अमेरिका और ब्रिटेन मिलकर मात्र 2% GDP का उत्पादन करते थे | ब्रिटिश नीतियों कि वजह 1900 आते आते भारत का हिस्सा घटकर मात्र 2% रह गया , और अमेरिका और ब्रिटेन का शेयर बढ़कर 41 % हो गया | मात्र डेढ़ सौ सालों में, भारत का per capita industrialization, 700% घट गया | जाहिर है इस से भीषण बेरोजगारी भी हुई होगी | इसी बेरोजगार और बेरोजगारी से तबाह दरिद्र जनसमुद्र को दल हित चिन्तक “दलित” बुलाते हैं |
अब अगर इतिहास लिखने के तरीके को देखिएगा तो नजर आएगा कि किताबों में जगह जगह कुछ नंबर सुपरस्क्रिप्ट में लिखे होते हैं | ये वो रिफरेन्स होते हैं जिन किताबों का सन्दर्भ इतिहासकार दे रहा होता है | जैसे मेरा ऊपर वाला पैराग्राफ Augus Madisson की किताब Contours of the World Economy I-2003 AD से लिया हुआ है | ऐसे सन्दर्भ देने में भारत का हर आर्थिक इतिहासकार डॉ. हैमिल्टन बूचनान का सन्दर्भ जरूर दे रहा होता है | उन्होंने सन 1807 मे पूरे भारत का लेखा जोखा लिया था | आश्चर्यजनक तथ्य है कि उन्होंने भी भारत में किन्हीं अछूतों का वर्णन नहीं किया है | क्यो ? क्या वो अंधे थे? कि अछूत थे ही नहीं ?
यदि यह हिन्दू धर्म की आदिकालीन परंपरा है , तो ये इन ऐतिहासिक दस्तावेजों से क्यों गायब है ?
पुराने ज़माने में शिक्षा पूरी करने का एक हिस्सा घूमना भी होता था । बिहार में कुछ समय पहले सरकारी विद्यालयों के छात्र-छात्रों को एक शैक्षणिक यात्रा पर ले जाने की भी शुरुआत हुई थी । उसके बाद से यहाँ पटना के चिड़ियाघर के बाहर कई बसें खड़ी दिखती हैं, स्कूल के बच्चों से भरी हुई । उसमें बच्चे कितना, क्या सीखते हैं ये विवाद का विषय हो सकता है, लेकिन ना घूमने की वजह से भारतीय काफी कुछ नहीं सीखते ये तो पक्का है । चलिए ये देखने के लिए एक प्रसिद्ध तीर्थ स्थल चलते हैं । वजह ये है कि बुड्ढे होने पर आपकी प्रश्न करने की क्षमता, शौक सब कम हो जाते हैं तो जवानी में जहाँ आप देखकर सीखेंगे, वहीँ बुढ़ापे में आप सिर्फ अपनी स्थापित धारणाओं को पुष्ट कर रहे हों, इसकी संभावना बढ़ जाती है । तो हम जरा जल्दी चले गए । लेकिन इस साल क्यों सोच रहे हैं, तो 2015 में एक ख़ास बात है ।
दरअसल हिन्दुओं के कलैंडर यानि कि पञ्चांग में हर 14 से 19 साल में एक महीना जोड़ना पड़ता है । 2015 ऐसा ही एक साल है । इस साल पुरी के जग्गनाथ मंदिर में जो मूर्तियां रखी हैं उन्हें बदला जाता है । मंदिर प्रांगण में जिन मूर्तियों की पूजा होती है उन्हें लकड़ी से बनाया जाता है । मुख्यतः इसमें नीम की लकड़ी इस्तेमाल होती है । इन चारों मूर्तियों में भगवान जगन्नाथ की मूर्ती 5 फुट 7 इंच की होती है और उनके फैले हुए हाथ 12 फुट का घेरा बनाते हैं । इनका वजन इतना ज्यादा होता है कि पांच-पांच लोग इनके एक एक हाथ पर, बीस लोग उन्हें पीठ की तरफ से उठाते हैं और करीब पचास लोग उन्हें आगे से खींचते हैं । बलभद्र की मूर्ती इस से कहीं हल्की होती है । उनकी मूर्ती 5 फुट 5 इंच ऊँची होती है और उनके हाथ भी 12 फुट का घेरा बनाते हैं । सुभद्रा की मूर्ती 5 फुट से थोड़ी सी काम होती है, वो भी वजन में हलकी होती है । सुदर्शन की मूर्ती में कोई नक्काशी इत्यादि नहीं होती । लेकिन इसकी ऊंचाई 5 फुट 10 इंच होती है ।
समस्या है इसके लिए नीम का पेड़ ढूंढना । किसी भी पेड़ से मूर्ती नहीं बनाई जा सकती । भगवान जगन्नाथ सांवले हैं इसलिए उनकी मूर्ती जिस पेड़ से बनेगी उसे भी गहरे रंग का होना चाहिए । लेकिन उनके भाई और बहनों की मूर्तियों के लिए हलके रंग वाली लकड़ी ढूंढी जाती है । जिस पेड़ से भगवान जगन्नाथ की मूर्ती बनेगी, उस पेड़ में चार मुख्य डाल होनी चाहिए, जो भगवान के चार हाथों का प्रतीक हैं । पेड़ को किसी श्मशान के पास होना चाहिए । उसके पास कोई तालाब या जलाशय भी होना चाहिए । पेड़ या तो किसी तिराहे के पास हो, या वो तीन पहाड़ों से घिरा हुआ होना चाहिए । पेड़ पर कोई लताएँ चढ़ी हुई नहीं होनी चाहिए । उसके पास वरुण, सहदा और विल्व (बेल) के पेड़ भी होने चाहिए । इनके अलावा पेड़ के आस पास किसी साधु की कुटिया-आश्रम भी होनी चाहिए । कोई न कोई शिव मंदिर भी पास ही होना चाहिए । इस पेड़ पर किसी चिड़िया का घोंसला नहीं होना चाहिए । ख़ास बात ये भी है कि पेड़ की जड़ में किसी सांप की बांबी हो और पास ही कहीं चीटियों का घोंसला भी जरुरी है । अब सबसे जरूरी चीज़ ! पेड़ के तने पर प्राकृतिक रूप से बने हुए शंख और चक्र के निशान होने चाहिए । इतनी शर्तें पूरी करने वाले पेड़ के तने से ही भगवान जगन्नाथ की मूर्ती बन सकती है ।
आप अब कहेंगे कि इतनी शर्तों को पूरा करने वाला पेड़ मिलेगा कहाँ ? तो हर बार ऐसा पेड़ मिला है । पिछले सौ साल का रिकॉर्ड आप कभी भी देख सकते हैं, लम्बा रिकॉर्ड देखना हो तो दो चार दिन का समय लगेगा ।
ऐसे नियम कायदों के बारे में ना जानने वाले एक सज्जन थे भीमराव रामजी आंबेडकर जिन्होंने अपनी किसी किताब में लिखा कि मंदिर का पुजारी बनने के लिए कोई नियम कायदे नहीं हैं । अतः मंदिर के पुजारियों की नियुक्ति के नियम होने चाहिए । वो निस्संदेह पुरी के जगन्नाथ मंदिर नहीं गए होंगे । अगर गए होते तो उन्हें पता होता की इन नियमों के श्लोक जैसे लिखे होते हैं । उन्हें याद भी करना होता है, साथ ही दर्जनों बार उनका अभ्यास भी करना होता है । मतलब जिसे minimum requirement कहते हैं वो करीब 12-15 साल की प्रैक्टिस के बाद आएगी । खैर बेचारे जा के देखते तो मुझे या मेरे जैसे अन्य लोगों को उनपर सवाल करने का मौका भी नहीं मिलता ।
ओह याद आया, इस मंदिर में गैर हिन्दुओं को प्रवेश नहीं करने दिया जाता है । मगर जो विज्ञ जन ये जानते ही कहने वाले हैं कि इस मंदिर में दलितों को प्रवेश नहीं मिलता होगा इसलिए भीमराव रामजी आंबेडकर नहीं गए यहाँ, वो अपनी आपत्ति जरूर दर्ज़ कराएं ! आपके ऐसा बोलते ही इस मंदिर के पुजारियों की भी बात होगी !
✍🏻 आनंद कुमार
#सेकुलरिज्म का नँगे स्वरूप का दर्शन कीजिये।
1806 में #रेगुलेशन V में ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी के लुटेरों ने पहले जगन्नाथ पुरी के तीर्थयात्रियों पर टैक्स लगाया।
टैक्स का रेंज था 10 रुपये से 2 रुपये तक।
उसी में हिन्दुओ के एक वर्ग का उन्होंने मंदिर में प्रवेश वर्जित किया।
ये काम ब्रिटिश दरोगा ने किया न कि मंदिर के पुजरियों ने।
इसी तथ्य को आधार बनाकर 1932 में सवा सौ साल बाद मंदिर में शूद्रों का प्रयोग वर्जित है , का ह्ल्ला अपने लार्ड एंड मास्टर के कहने पर मचाया, जिससे हिंदुत्व की तौहीन हो और भारत में जीसस का झंडा बुलंद हो।
1810 आते आते उन्होंने उन्होंने पूरी मंदिर को हिन्दुओ के द्वारा चढ़ाए हुए धन पर कब्जा कर लिया।
उसी लूट को बाद में परतंत्र भारत के हजारो मन्दिरो पर कब्जा किया गया।
स्वतंत्र भारत में भी वो लूट जारी है।
ये कैसा सेकुलरिज्म है जो सिर्फ हिन्दुओ के मन्दिरो के दान और मंदिर की संपत्ति पर कब्जा करता है ।
और उस पैसे को हज में सब्सिडी में खर्च किया जाता है या दक्षिण भारत में द्रविड़ रेस की झूंठ कहानी रचने वाले पादरियों की मरीना बीच पर विशाल मूर्ति बनाने में खर्च होता है।
राम मंदिर से सरकार का क्या लेना देना।
लेना देना होता तो 1806 के रेगुलेशन iv के आधार पर बना हिन्दू टेम्पल एंडोमेंट एक्ट खत्म न करती मोदी सरकार।
1806 रेगुलेशन iv को अंग्रेजों ने जगन्नाथ पुरी के मंदिर की संपत्ति हड़पने के लिए बनाया था।
“1806 में अंग्रेजो ने लूट मार की अपनी नीति और नियत के तहत एक कानून बनाया जिसके तहत मंदिर के रख रखाव के बहाने पूरी आने वाले धर्मयात्रियो से टैक्स वसूलती थी।
और वहाँ पर दान होने वाली संपत्ति को कब्जिया लेती थी ।
वहीँ से मंदिरों में शूद्रों के न घुसने देने का ड्रामाई लेख अम्बेडकर जी ने 1932 के आसपास लिखा, जो आज भी एक आजमाया हुवा हथकन्डा है ,जिसको अभी कुछ दिन पूर्व कांगेस की एक दलित सांसद ने संसद में भी आजमाया कि फला मंदिर में उसकी जाति पूँछी गयी थी जो 100% झूँठ है ।
इसी रेगुलेशन को आधार बनाकर 1952 में हिन्दू टेम्पल एंडोमेंट एक्ट बनाया गया जिसके अनुसार मंदिरों में दान का पैसा सरकारी है जबकि ईसाईयों और मुसलमानों के लिए ऐसा कोई कानून नही हैं।”
✍🏻 डॉ त्रिभुवन सिंह
ગુજરાતી ૪૦૦૦ થી વધારે કહેવતો….અને ૪૯ પુસ્તકો
મારા પુસ્તકાલય માંના કહેવત પરના ૪૯ પુસ્તકો. – +૯૭૩-૬૬૩૩૧૭૮૧
| 1 | Gujarati proverbs with their equivalents |
| 2 | Kahevat Mool |
| 3 | Kashmiri Proverbs |
| 4 | Marathi Proverbs |
| 5 | अवधी कहावतें |
| 6 | आभाणकजगन्नाथ |
| 7 | कहावत रत्नाकर |
| 8 | कुछ और जन-कहावतें |
| 9 | खेती की कहावते |
| 10 | गदेया -हल्बी की कहावतें, मुहावरे और पहेलियाँ |
| 11 | घाघ और उनकी कहावतें |
| 12 | घाघ और भड्डरी की कहावते. |
| 13 | घाघ और भड्डरी की कहावतें (2) |
| 14 | घाघ और भड्डरी की कहावतें |
| 15 | घाघ और भड्डरी की सम्पूर्ण रचनाए |
| 16 | घाघ और भड्डरी |
| 17 | जन-कहावतें |
| 18 | जर्मन-हिंदी कहावत कोश |
| 19 | बीकानेरी कहावतें – एक अध्ययन |
| 20 | बुन्देला कहावत कोश – कृष्णानन्द गुप्ता |
| 21 | बृहत सहदेव भासली |
| 22 | मालवी कहावतें भाग – १ |
| 23 | मुहावरे व लोकोक्तियां |
| 24 | मेवाड़ की कहावतें |
| 25 | राजस्थानी कहावत कोश |
| 26 | राजस्थानी कहावतें एक अध्ययन |
| 27 | राजस्थानी कहावतें |
| 28 | राजस्थानी हिंदी कहावत कोश |
| 29 | राजस्थानी-हिन्दी कहावत-कोश धाम – २ |
| 30 | वर्गीकृत हिन्दी लोकोक्ति कोश |
| 31 | हिन्दुस्तानी कहावत कोश |
| 32 | આપણી કહેવતો અધ્યયન |
| 33 | ઉક્તિભંડાર |
| 34 | કચ્છ ની કહેવતો – દુલેરાય કારાણી |
| 35 | કહેવત – કથાનકો |
| 36 | કહેવત ભંડાર – 1500 |
| 37 | કહેવત સંગ્રહ |
| 38 | કહેવત સમુદય |
| 39 | કહેવત-માળા – ભાગ ૨ |
| 40 | કહેવતશતસાઈ |
| 41 | કહેવતો – શાંતિલાલ ઠાકર |
| 42 | ગુજરાતી કહેવત સંગ્રહ |
| 43 | ગુજરાતી કહેવતો – વેબ સંગ્રહ |
| 44 | ગુજરાતી કહેવતો – સોમ પટેલ |
| 45 | ચરોતરમાં બોલાતી કહેવતોનો સંગ્રહ- ડૉ. ચતુર પટેલ |
| 46 | ચાર કહેવત ની રમૂજી વાર્તા |
| 47 | બૃહદ કહેવત કથાસાગર – અરવિંદ નર્મદાશંકર શાસ્ત્રી |
| 48 | ભડલી વાક્ય |
| 49 | રૂઢીપ્રયોગ અને કહેવત સંગ્રહ |
x=�Cd<���=pyw�$�
| અંગૂઠો બતાવવો | |
| અંજળ પાણી ખૂટવા | |
| અંધારામાં તીર ચલાવવું | |
| અંધારામાં પણ ગોળ તો ગળ્યો જ લાગે | |
| અંધેરી નગરી ગંડુ રાજા | |
| અક્કરમીનો પડીઓ કાંણો | |
| અક્કલ ઉધાર ન મળે | |
| અક્કલનો ઓથમીર મંગાવી ભાજી તો લાવ્યો કોથમીર | |
| અચ્છોવાના કરવાં | |
| અજાણ્યા પાણીમાં ઊતરવું નહિ | |
| અજાણ્યો અને આંધળો બેઉ સરખા | |
| અણીનો ચૂક્યો સો વરસ જીવે | |
| અતિ ચીકણો બહુ ખરડાય | |
| અતિ લોભ તે પાપનું મૂળ | |
| અત્તરનાં છાંટણા જ હોય, અત્તરના કુંડાં ન ભરાય | |
| અધૂરો ઘડો છલકાય ઘણો | |
| અનાજ પારકું છે પણ પેટ થોડું પારકું છે ? | |
| અન્ન અને દાંતને વેર | |
| અન્ન તેવો ઓડકાર | |
| અવસરચૂક્યો મેહુલો શું કામનો ? | |
| અવળા હાથની અડબોથ | |
| અવળે અસ્ત્રે મુંડી નાખવો | |
| આંકડે મધ ભાળી જવું | |
| આંખ આડા કાન કરવા | |
| આંખે જોયાનું ઝેર છે | |
| આંગળા ચાટ્યે પેટ ન ભરાય | |
| આંગળી ચીંધવાનું પુણ્ય | |
| આંગળી દેતાં પહોંચો પકડે | |
| આંગળીથી નખ વેગળા જ રહે | |
| આંગળીના વેઢે ગણાય એટલાં | |
| આંતરડી કકળાવવી/દૂભવવી | |
| આંતરડી ઠારવી | |
| આંધળામાં કાણો રાજા | |
| આંધળી ઘોડી ને પોચા ચણા મીઠા લાગ્યા ને ખાધા ઘણા | |
| આંધળી દળે ને કૂતરા ખાય | |
| આંધળે બહેરું કૂટાય | |
| આંધળો ઓકે સોને રોકે | |
| આકાશ પાતાળ એક કરવા | |
| આગ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા ન જવાય | |
| આગળ ઉલાળ નહિ ને પાછળ ધરાળ નહિ | |
| આગળ બુદ્ધિ વાણિયા, પાછળ બુદ્ધિ બ્રહ્મ | |
| આજ રોકડા, કાલ ઉધાર | |
| આજની ઘડી અને કાલનો દી | |
| આદર્યા અધૂરા રહે, હરિ કરે સો હોઈ | |
| આદુ ખાઈને પાછળ પડી જવું | |
| આપ ભલા તો જગ ભલા | |
| આપ મુવા પીછે ડૂબ ગઈ દુનિયા | |
| આપ મુવા વિના સ્વર્ગે ન જવાય | |
| આપ સમાન બળ નહિ | |
| આપણી તે લાપસી અને બીજાની તે કુસકી | |
| આપવાના કાટલાં જુદા ને લેવાના કાટલાં જુદા | |
| આફતનું પડીકું | |
| આબરૂના કાંકરા કરવા / ધજાગરો કરવો | |
| આભ ફાટ્યું હોય ત્યાં થીગડું ન દેવાય | |
| આમલી પીપળી બતાવવી | |
| આરંભે શૂરા | |
| આલાનો ભાઈ માલો | |
| આલિયાની ટોપી માલિયાને માથે | |
| આવ પાણા પગ ઉપર પડ | |
| આવ બલા પકડ ગલા | |
| આવડે નહિ ઘેંસ ને રાંધવા બેસ | |
| આવી ભરાણાં | |
| આવ્યા’તા મળવા ને બેસાડ્યા દળવા | |
| આળસુનો પીર | |
| ઈંટનો જવાબ પથ્થર | |
| ઉકલ્યો કોયડો કોડીનો | |
| ઉજ્જડ ગામમાં એરંડો પ્રધાન | |
| ઉતાવળે આંબા ન પાકે | |
| ઊંઘ અને આહાર વધાર્યાં વધે ને ઘટાડ્યાં ઘટે | |
| ઊંચે આભ ને નીચે ધરતી | |
| ઊંટ મૂકે આંકડો અને બકરી મૂકે કાંકરો | |
| ઊંટના અઢારે અંગ વાંકા જ હોય | |
| ઊંટના ઊંટ ચાલ્યા જાય | |
| ઊંટની પીઠે તણખલું | |
| ઊંટે કર્યા ઢેકા તો માણસે કર્યા કાંઠા | |
| ઊંડા પાણીમાં ઊતરવું | |
| ઊંદર બિલાડીની રમત | |
| ઊંદરની જેમ ફૂંકી ફંકીને કરડવું | |
| ઊંધા રવાડે ચડાવી દેવું | |
| ઊંધી ખોપરીનો માણસ | |
| ઊંબાડિયું કરવાની ટેવ | |
| ઊગતા સૂરજને સૌ નમે | |
| ઊજળું એટલું દૂધ નહિ, પીળું એટલું સોનુ નહિ | |
| ઊઠાં ભણાવવા | |
| ઊડતા પંખીને પાડે તેવો હોંશિયાર | |
| ઊતર્યો અમલદાર કોડીનો | |
| ઊલમાંથી ચૂલમાં પડવા જેવો ઘાટ | |
| એક કરતાં બે ભલા | |
| એક કાંકરે બે પક્ષી મારવા | |
| એક કાનેથી સાંભળી બીજા કાનેથી કાઢી નાખવું | |
| એક ઘા ને બે કટકા | |
| એક ઘાએ કૂવો ન ખોદાય | |
| એક દી મહેમાન, બીજે દી મહી, ત્રીજે દી રહે તેની અક્કલ ગઈ | |
| એક નકટો સૌને નકટાં કરે | |
| એક નન્નો સો દુ:ખ હણે | |
| એક નૂર આદમી હજાર નૂર કપડાં | |
| એક પગ દૂધમાં ને એક પગ દહીંમાં | |
| એક બાજુ કૂવો અને બીજી બાજુ હવાડો | |
| એક ભવમાં બે ભવ કરવા | |
| એક મરણિયો સોને ભારી પડે | |
| એક મ્યાનમાં બે તલવાર ન રહે | |
| એક સાંધે ત્યાં તેર તૂટે | |
| એક હાથે તાળી ન પડે | |
| એકનો બે ન થાય | |
| એના પેટમાં પાપ છે | |
| એનો કોઈ વાળ વાંકો ન કરી શકે | |
| એરણની ચોરી ને સોયનું દાન | |
| એલ-ફેલ બોલવું | |
| ઓકી દાતણ જે કરે, નરણે હરડે ખાય | |
| ઓછું પાત્ર ને અદકું ભણ્યો | |
| ઓડનું ચોડ કરવું | |
| ઓળખીતો સિપાઈ બે દંડા વધુ મારે | |
| કજિયાનું મૂળ હાંસી ને રોગનું મૂળ ખાંસી | |
| કજિયાનું મોં કાળું | |
| કડવું ઓસડ મા જ પાય | |
| કડવો ઘૂંટડો ગળે ઊતારવો | |
| કપાસિયે કોઠી ફાટી ન જાય | |
| કપાળ જોઈને ચાંદલો કરાય | |
| કમળો હોય તેને પીળું દેખાય | |
| કમાઉ દીકરો સૌને વહાલો લાગે | |
| કમાન છટકવી | |
| કરમ કોડીના અને લખણ લખેશરીના | |
| કરવા ગયા કંસાર અને થઈ ગઈ થૂલી | |
| કરો કંકુના | |
| કરો તેવું પામો, વાવો તેવું લણો | |
| કર્મીની જીભ, અકર્મીના ટાંટીયા | |
| કર્યું કારવ્યું ધૂળમાં મળી જવું | |
| કાંચિડાની જેમ રંગ બદલવા | |
| કાંટો કાંટાને કાઢે | |
| કાંડાં કાપી આપવાં | |
| કાંદો કાઢવો | |
| કાકા મટીને ભત્રીજા ન થવાય | |
| કાકો પરણ્યો ને ફોઈ રાંડી | |
| કાખમાં છોકરું ને ગામમાં ઢંઢેરો | |
| કાખલી કૂટવી | |
| કાગડા ઊડવા | |
| કાગડા બધે ય કાળા હોય | |
| કાગડો દહીંથરું લઈ ગયો | |
| કાગના ડોળે રાહ જોવી | |
| કાગનું બેસવું ને ડાળનું પડવું | |
| કાગનો વાઘ કરવો | |
| કાચા કાનનો માણસ | |
| કાચું કાપવું | |
| કાજીની કૂતરી મરી જાય ત્યારે આખું ગામ બેસવા આવે પણ | |
| કાટલું કાઢવું | |
| કાતરિયું ગેપ | |
| કાન છે કે કોડિયું? | |
| કાન પકડવા | |
| કાન ભંભેરવા/કાનમાં ઝેર રેડવું | |
| કાનખજુરાનો એકાદ પગ તૂટે તો શું ફરક પડે? | |
| કાનનાં કીડા ખરી પડે તેવી ગાળ | |
| કાનાફૂંસી કરવી | |
| કાપો તો લોહી ન નીકળે તેવી સ્થિતિ | |
| કામ કામને શિખવે | |
| કામ પતે એટલે ગંગા નાહ્યા/જાન છૂટે | |
| કામના કૂડા ને વાતોના રૂડા | |
| કામનો ચોર | |
| કારતક મહિને કણબી ડાહ્યો | |
| કાલાં કાઢવાં | |
| કાળજાની કોર/કાળજાનો કટકો | |
| કાળજાનું કાચું/પાકું | |
| કાળા અક્ષર ભેંશ બરાબર | |
| કાળા માથાનો માનવી ધારે તે કરી શકે | |
| કાળી ટીલી ચોંટવી | |
| કાળી લાય લાગવી | |
| કીડી પર કટક ન ઊતારાય | |
| કીડીને કણ અને હાથીને મણ | |
| કીડીને પાંખ ફૂટે એ એના મરવાની એંધાણી | |
| કીધે કુંભાર ગધેડે ન ચડે | |
| કુંન્ડુ કથરોટને હસે | |
| કુંભાર કરતાં ગધેડા ડાહ્યાં | |
| કુકડો બોલે તો જ સવાર પડે એવું ન હોય | |
| કુલડીમાં ગોળ ભાંગવો | |
| કૂતરાની પૂંછડી વાંકી તે વાંકી જ રહે | |
| કૂતરાનો સંઘ કાશીએ ન પહોંચે | |
| કૂતરું કાઢતા બિલાડું પેઠું | |
| કૂવામાં હોય તો અવેડામાં આવે | |
| કેટલી વીસે સો થાય તેની ખબર પડવી | |
| કેસરિયા કરવા | |
| કોઈની સાડીબાર ન રાખે | |
| કોઈનો બળદ કોઈની વેલ ને બંદાનો ડચકારો | |
| કોઠી ધોયે કાદવ જ નીકળે | |
| કોઠે જઈ આવ્યો ને કથા કરવા બેઠો | |
| કોડિયા જેવડું કપાળ અને વચ્ચે ભમરો | |
| કોણીએ ગોળ ચોપડવો | |
| કોણે કહ્યું’તું કે બેટા બાવળિયા પર ચડજો ? | |
| કોથળામાં પાનશેરી રાખીને મારવો | |
| કોથળામાંથી બિલાડું કાઢવું | |
| કોના બાપની દિવાળી | |
| કોની માએ સવા શેર સૂંઠ ખાધી છે | |
| કોપરાં જોખવાં | |
| કોલસાની દલાલીમાં કાળા હાથ | |
| ક્યાં રાજા ભોજ અને ક્યાં ગાંગો તેલી? | |
| ક્ષમા વીરનું ભૂષણ છે | |
| ખંગ વાળી દેવો | |
| ખણખોદ કરવી | |
| ખરા બપોરે તારા દેખાડવા | |
| ખાંધે કોથળો ને પગ મોકળો | |
| ખાઈને સૂઈ જવું મારીને ભાગી જવું | |
| ખાખરાની ખિસકોલી સાકરનો સ્વાદ શું જાણે | |
| ખાટલે મોટી ખોટ કે પાયો જ ન મળે | |
| ખાડો ખોદે તે પડે | |
| ખાતર ઉપર દીવો | |
| ખાલી ચણો વાગે ઘણો | |
| ખાળે ડૂચા અને દરવાજા મોકળા | |
| ખિસ્સા ખાલી ને ભભકો ભારી | |
| ખીચડી પકવવી | |
| ખીચડી હલાવી બગડે ને દીકરી મલાવી બગડે | |
| ખીલાના જોરે વાછરડું કૂદે | |
| ખેંચ તાણ મુઝે જોર આતા હૈ | |
| ખેલ ખતમ, પૈસા હજમ | |
| ખોટો રૂપિયો કદી ન ખોવાય | |
| ખોદે ઉંદર અને ભોગવે ભોરિંગ | |
| ખોદ્યો ડુંગર ને કાઢ્યો ઉંદર | |
| ગંજીનો કૂતરો, ન ખાય ન ખાવા દે | |
| ગઈ ગુજરી ભૂલી જ જવાની હોય | |
| ગઈ તિથિ જોશી પણ ન વાંચે | |
| ગગા મોટો થા પછી પરણાવશું | |
| ગગો કુંવારો રહી જવો | |
| ગજ વાગતો નથી | |
| ગજવેલના પારખાં ન હોય | |
| ગતકડાં કાઢવા | |
| ગધેડા ઉપર અંબાડી ન શોભે | |
| ગધેડાને તાવ આવે તેવી વાત | |
| ગરજ સરી એટલે વૈદ વેરી | |
| ગરજવાનને અક્કલ ન હોય | |
| ગરજે ગધેડાને પણ બાપ કહેવો પડે | |
| ગાંજ્યો જાય તેવો નથી | |
| ગાંઠના ગોપીચંદન | |
| ગાંડા સાથે ગામ જવું ને ભૂતની કરવી ભાઈબંધી | |
| ગાંડાના ગામ ન વસે | |
| ગાંડી પોતે સાસરે ન જાય અને ડાહીને શિખામણ આપે | |
| ગાંડી માથે બેડું | |
| ગાંધી-વૈદનું સહીયારું | |
| ગાજરની પીપૂડી વાગે ત્યાં સુધી વગાડવાની ને પછી ખાઈ જવાની | |
| ગાજ્યા મેઘ વરસે નહિ ને ભસ્યા કૂતરા કરડે નહિ | |
| ગાડા નીચે કૂતરું | |
| ગાડી પાટે ચડાવી દેવી | |
| ગાડું ગબડાવવું | |
| ગાડું જોઈને ગુડા ભાંગે | |
| ગાભા કાઢી નાખવા | |
| ગામ હોય ત્યાં ઉકરડો પણ હોય | |
| ગામના મહેલ જોઈ આપણાં ઝૂંપડાં તોડી ન નખાય | |
| ગામના મોંએ ગરણું ન બંધાય | |
| ગામનો ઉતાર | |
| ગામમાં ઘર નહિ સીમમાં ખેતર નહિ | |
| ગાય દોહી કૂતરાને પાવું | |
| ગેંગે-ફેંફે થઈ જવું | |
| ગોટલાં છોતરાં નીકળી જવા | |
| ગોર પરણાવી દે, ઘર ન માંડી દે | |
| ગોળ ખાધા વેંત જુલાબ ન લાગે | |
| ગોળ નાખો એટલું ગળ્યું લાગે | |
| ગોળ વિના મોળો કંસાર, મા વિના સૂનો સંસાર | |
| ગોળથી મરતો હોય તો ઝેર શું કામ પાવું? | |
| ગ્રહણ ટાણે સાપ નીકળવો | |
| ઘ-ઙ | |
| ઘડો-લાડવો કરી નાખવો | |
| ઘર ફૂટે ઘર જાય | |
| ઘર બાળીને તીરથ ન કરાય | |
| ઘરડા ગાડા વાળે | |
| ઘરડી ઘોડી લાલ લગામ | |
| ઘરના છોકરા ઘંટી ચાટે ને પાડોશીને આટો | |
| ઘરના ભુવા ને ઘરના ડાકલાં | |
| ઘરની દાઝી વનમાં ગઈ તો વનમાં લાગી આગ | |
| ઘરની ધોરાજી ચલાવવી | |
| ઘરમાં વાઘ બહાર બકરી | |
| ઘરમાં હાંડલા કુસ્તી કરે તેવી હાલત | |
| ઘરે ધોળો હાથી બાંઘવો | |
| ઘા પર મીઠું ભભરાવવું | |
| ઘાણીનો બળદ ગમે તેટલું ચાલે પણ રહે જ્યાં હતો ત્યાં જ | |
| ઘી ઢોળાયું તો ખીચડીમાં | |
| ઘી-કેળાં થઈ જવા | |
| ઘીના ઠામમાં ઘી પડી રહ્યું | |
| ઘેર ઘેર માટીના ચૂલા | |
| ઘો મરવાની થાય ત્યારે વાઘરીવાડે જાય | |
| ઘોંસ પરોણો કરવો | |
| ઘોડે ચડીને આવવું | |
| ઘોરખોદિયો | |
| ચકલાં ચૂંથવાંનો ધંધો | |
| ચકલી નાની ને ફૈડકો મોટો | |
| ચકીબાઈ નાહી રહ્યાં | |
| ચડાઉ ધનેડું | |
| ચપટી ધૂળની ય જરૂર પડે | |
| ચપટી મીઠાની તાણ | |
| ચમડી તૂટે પણ દમડી ન છૂટે | |
| ચમત્કાર વિના નમસ્કાર નહિ | |
| ચલક ચલાણું ઓલે ઘેર ભાણું | |
| ચા કરતાં કીટલી વધારે ગરમ હોય | |
| ચાદર જોઈને પગ પહોળા કરાય | |
| ચાર મળે ચોટલા તો ભાંગે કૈંકના ઓટલા | |
| ચાલતી ગાડીએ ચડી બેસવું | |
| ચીંથરે વીંટાળેલું રતન | |
| ચીભડાના ચોરને ફાંસીની સજા | |
| ચેતતો નર સદા સુખી | |
| ચોર કોટવાલને દંડે | |
| ચોર પણ ચાર ઘર છોડે | |
| ચોરની દાઢીમાં તણખલું | |
| ચોરની મા કોઠીમાં મોં ઘાલીને રૂએ | |
| ચોરની માને ભાંડ પરણે | |
| ચોરની વાદે ચણા ઉપાડવા જવું | |
| ચોરને કહે ચોરી કરજે અને સિપાઈને કહે જાગતો રહેજે | |
| ચોરને ઘેર ચોર પરોણો | |
| ચોરનો ભાઈ ઘંટીચોર | |
| ચોરી પર શીનાજોરી | |
| ચોરીનું ધન સીંકે ન ચડે | |
| ચોળીને ચીકણું કરવું | |
| ચૌદમું રતન ચખાડવું | |
| છક થઈ જવું | |
| છકી જવું | |
| છક્કડ ખાઈ જવું | |
| છક્કા છૂટી જવા | |
| છછૂંદરવેડા કરવા | |
| છઠ્ઠીનું ધાવણ યાદ આવી જવું | |
| છાગનપતિયાં કરવા | |
| છાજિયા લેવા | |
| છાણના દેવને કપાસિયાની જ આંખ હોય | |
| છાતી પર મગ દળવા | |
| છાપરે ચડાવી દેવો | |
| છાશ લેવા જવી અને દોણી સંતાડવી | |
| છાશમાં માખણ જાય અને વહુ ફુવડ કહેવાય | |
| છાસિયું કરવું | |
| છિનાળું કરવું | |
| છીંડે ચડ્યો તે ચોર | |
| છેલ્લા પાટલે બેસી જવું | |
| છેલ્લું ઓસડ છાશ | |
| છોકરાંને છાશ ભેગા કરવા | |
| છોકરાંનો ખેલ નથી | |
| છોકરીને અને ઉકરડાને વધતાં વાર ન લાગે | |
| છોરું કછોરું થાય પણ માવતર કમાવતર ન થાય | |
| જંગ જીત્યો રે મારો કાણિયો, વહુ ચલે તબ જાણિયો | |
| જણનારીમાં જોર ન હોય તો સુયાણી શું કરે ? | |
| જનોઈવઢ ઘા | |
| જમણમાં લાડુ અને સગપણમાં સાઢુ | |
| જમવામાં જગલો અને કૂટવામાં ભગલો | |
| જમાઈ એટલે દશમો ગ્રહ | |
| જર, જમીન ને જોરું, એ ત્રણ કજિયાના છોરું | |
| જશને બદલે જોડા | |
| જા બિલાડી મોભામોભ | |
| જા બિલ્લી કૂત્તે કો માર | |
| જાગ્યા ત્યાંથી સવાર | |
| જાડો નર જોઈને સૂળીએ ચડાવવો | |
| જાતે પગ પર કુહાડો મારવો | |
| જીભ આપવી | |
| જીભ કચરવી | |
| જીભમાં હાડકું ન હોય, તે આમ પણ વળે અને તેમ પણ વળે | |
| જીભે લાપસી પીરસવી તો મોળી શું કામ પીરસવી? | |
| જીવ ઝાલ્યો રહેતો નથી | |
| જીવતા જગતિયું કરવું | |
| જીવતો નર ભદ્રા પામે | |
| જીવવું થોડું ને જંજાળ ઝાઝી | |
| જીવો અને જીવવા દો | |
| જીવ્યા કરતાં જોયું ભલું | |
| જે ગામ જવું હોય નહિ તેનો મારગ શા માટે પૂછવો? | |
| જે ચડે તે પડે | |
| જે જન્મ્યું તે જાય | |
| જે જાય દરબાર તેના વેચાય ઘરબાર | |
| જે નમે તે સૌને ગમે | |
| જે ફરે તે ચરે | |
| જે બોલે તે બે ખાય | |
| જે વાર્યા ન વરે તે હાર્યા વરે | |
| જે સૌનું થશે તે વહુનું થશે | |
| જેટલા મોં તેટલી વાતો | |
| જેટલા સાંધા એટલા વાંધા | |
| જેટલો ગોળ નાખો તેટલું ગળ્યું લાગે | |
| જેટલો બહાર છે તેથી વધુ ભોંયમાં છે | |
| જેણે મૂકી લાજ એનું નાનું સરખું રાજ | |
| જેના લગન હોય તેના જ ગીત ગવાય | |
| જેના હાથમાં તેના મોંમા | |
| જેની રૂપાળી વહુ તેના ભાઈબંધ બહુ | |
| જેની લાઠી તેની ભેંસ | |
| જેનું ખાય તેનું ખોદે | |
| જેનું નામ તેનો નાશ | |
| જેને કોઈ ન પહોંચે તેને પેટ પહોંચે | |
| જેને રામ રાખે તેને કોણ ચાખે | |
| જેનો આગેવાન આંધળો તેનું કટક કૂવામાં | |
| જેનો રાજા વેપારી તેની પ્રજા ભિખારી | |
| જેવા સાથે તેવા | |
| જેવી દ્રષ્ટિ તેવી સૃષ્ટિ | |
| જેવી સોબત તેવી અસર | |
| જેવું કામ તેવા દામ | |
| જેવો ગોળ વિનાનો કંસાર એવો મા વિનાનો સંસાર | |
| જેવો દેશ તેવો વેશ | |
| જેવો સંગ તેવો રંગ | |
| જેસલ હટે જવભર ને તોરલ હટે તલભર | |
| જોશીના પાટલે અને વૈદના ખાટલે | |
| જ્યાં ગોળ હોય ત્યાં માખી બમણતી આવે જ | |
| જ્યાં ચાહ ત્યાં રાહ | |
| જ્યાં સંપ ત્યાં જંપ | |
| જ્યાં સુધી શ્વાસ ત્યાં સુધી આશ | |
| ઝાઝા રસોઈયા રસોઈ બગાડે | |
| ઝાઝા હાંડલા ભેગા થાય તો ખખડે પણ ખરા | |
| ઝાઝા હાથ રળિયામણા | |
| ઝાઝી કીડી સાપને ખાઈ જાય | |
| ઝાઝી સૂયાણી વિયાંતર બગાડે | |
| ઝેરના પારખા ન હોય | |
| ટકાની ડોશી અને ઢબુનું મૂંડામણ | |
| ટલ્લે ચડાવવું | |
| ટહેલ નાખવી | |
| ટાંટિયો ટળવો | |
| ટાંટીયાની કઢી થઈ જવી | |
| ટાંડી મૂકવી | |
| ટાઢા પહોરની તોપ ફોડવી | |
| ટાઢા પાણીએ ખસ ગઈ | |
| ટાઢું પાણી રેડી દેવું | |
| ટાઢો ડામ દેવો | |
| ટાયલાવેડાં કરવાં | |
| ટાલિયા નર કો’ક નિર્ધન | |
| ટીપે ટીપે સરોવર ભરાય, કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય | |
| ટૂંકું ને ટચ | |
| ટેભા ટૂટી જવા | |
| ટોટો પીસવો | |
| ટોણો મારવો | |
| ટોપી પહેરાવી દેવી | |
| ટોપી ફેરવી નાખવી | |
| ઠણઠણગોપાલ | |
| ઠરડ કાઢી નાખવી | |
| ઠરીને ઠામ થવું | |
| ઠરીને ઠીંકરું થઈ જવું | |
| ઠાગાઠૈયા કરવા | |
| ઠેકાણે પડવું | |
| ઠેરના ઠેર | |
| ઠોકર વાગે ત્યારે જ અક્કલ આવે | |
| ઠોઠ નિશાળિયાને વૈતરણા ઝાઝા | |
| ડબ્બો ગુલ કરી નાખવો | |
| ડહાપણની દાઢ ઊગવી | |
| ડાંગે માર્યા પાણી જુદા ન પડે | |
| ડાંફાં મારવા | |
| ડાકણેય એક ઘર તો છોડે | |
| ડાગળી ખસવી | |
| ડાચામાં બાળવું | |
| ડાચું વકાસીને બેસવું | |
| ડાફરિયાં દેવા | |
| ડાબા હાથની વાત જમણાને ખબર ન પડે | |
| ડાબા હાથનો ખેલ | |
| ડાબા હાથે ચીજ મુકી દેવી | |
| ડારો દેવો | |
| ડાહીબાઈને બોલાવો ને ખીરમાં મીઠું નખાવો | |
| ડીંગ હાંકવી | |
| ડીંડવાણું ચલાવવું | |
| ડુંગર દૂરથી રળિયામણા | |
| ડૂબતો માણસ તરણું પકડે | |
| ડોશી મરે તેનો ભો નથી, જમ ઘર ભાળી જાય તેનો વાંધો છે | |
| ઢાંકણીમાં પાણી લઈ ડૂબી મર | |
| ઢાંકો-ઢૂંબો કરવો | |
| તમાચો મારી ગાલ લાલ રાખવો | |
| તમાશાને તેડું ન હોય | |
| તલપાપડ થવું | |
| તલમાં તેલ નથી | |
| તલવારની ધાર ઉપર ચાલવું | |
| તાંબિયાની તોલડી તેર વાના માંગે | |
| તારા જેવા તાંબિયાના તેર મળે છે | |
| તારા બાપનું કપાળ | |
| તારી અક્કલ ક્યાં ઘાસ ચરવા ગઈ હતી? | |
| તારું મારું સહિયારું ને મારું મારા બાપનું | |
| તાલમેલ ને તાશેરો | |
| તીરથે જઈએ તો મૂંડાવું તો પડે જ | |
| તીસમારખાં | |
| તુંબડીમાં કાંકરા | |
| તેજીને ટકોરો, ગધેડાને ડફણાં | |
| તેલ જુઓ તેલની ધાર જુઓ | |
| તેલ પાઈને એરંડિયું કાઢવું | |
| તોબા પોકારવી | |
| તોળી તોળીને બોલવું | |
| ત્રણ સાથે જાય તો થાય ત્રેખડ ને માથે પડે ભેખડ | |
| ત્રાગું કરવું | |
| ત્રેવડ એટલે ત્રીજો ભાઈ | |
| થાક્યાના ગાઉ છેટા હોય | |
| થાબડભાણા કરવા | |
| થાય તેવા થઈએ ને ગામ વચ્ચે રહીએ | |
| થૂંકના સાંધા કેટલા દી ટકે? | |
| થૂંકેલું પાછું ગળવું | |
| દયા ડાકણને ખાય | |
| દરજીનો દીકરો જીવે ત્યાં સુધી સીવે | |
| દશેરાના દિવસે જ ઘોડુ ન દોડે | |
| દળી, દળીને ઢાંકણીમાં | |
| દાંત કાઢવા | |
| દાંત ખાટા કરી નાખવા | |
| દાંતે તરણું પકડવું | |
| દાઝ્યા પર ડામ | |
| દાઢીની દાઢી ને સાવરણીની સાવરણી | |
| દાણો દબાવી/ચાંપી જોવો | |
| દાધારિંગો | |
| દાનત ખોરા ટોપરા જેવી | |
| દામ કરે કામ અને બીબી કરે સલામ | |
| દાળમાં કાળું | |
| દી ફરવો | |
| દી ભરાઈ ગયા છે | |
| દી વળવો | |
| દીકરી એટલે સાપનો ભારો | |
| દીકરી ને ગાય, દોરે ત્યાં જાય | |
| દીવા તળે અંધારું | |
| દીવાલને પણ કાન હોય | |
| દુ:ખતી રગ દબાવવી | |
| દુ:ખનું ઓસડ દહાડા | |
| દુ:ખે છે પેટ અને કૂટે છે માથું | |
| દુકાળમાં અધિક માસ | |
| દુબળાં ઢોરને બગાં ઝાઝી | |
| દૂઝણી ગાયની લાત ભલી | |
| દૂધ પાઈને સાપ ઉછેરવો | |
| દૂધ, સાકર, એલચી, વરીઆળી ને દ્રાક્ષ | |
| દૂધનું દૂધ અને પાણીનું પાણી કરી નાખવું | |
| દૂધનો દાઝેલો છાશ પણ ફૂંકી ફૂંકીને પીએ | |
| દે દામોદર દાળમાં પાણી | |
| દેખવું નહિ અને દાઝવું નહિ | |
| દેવ દેવલા સમાતા ન હોય ત્યાં પૂજારાને ક્યાં બેસાડવા | |
| દોડવું હતું ને ઢાળ મળ્યો | |
| દોમ દોમ સાયબી | |
| દોરડી બળે પણ વળ ન છૂટે | |
| દ્રાક્ષ ખાટી છે | |
| ધકેલ પંચા દોઢસો | |
| ધણીની નજર એક, ચોરની નજર ચાર | |
| ધનોત-પનોત કાઢી નાખવું | |
| ધરતીનો છેડો ઘર | |
| ધરમ કરતાં ધાડ પડી | |
| ધરમ ધક્કો | |
| ધરમના કામમાં ઢીલ ન હોય | |
| ધરમની ગાયના દાંત ન જોવાય | |
| ધાર્યું ધણીનું થાય | |
| ધીરજના ફળ મીઠા હોય | |
| ધુમાડાને બાચકા ભર્યે દહાડો ન વળે | |
| ધૂળ ઉપર લીંપણ ન કરાય | |
| ધૂળ કાઢી નાખવી | |
| ધોકે નાર પાંસરી | |
| ધોબીનો કૂતરો, નહિ ઘરનો નહિ ઘાટનો | |
| ધોયેલ મૂળા જેવો | |
| ધોલધપાટ કરવી | |
| ધોળા દિવસે તારા દેખાવા | |
| ધોળામાં ધૂળ પડી | |
| ધોળિયા સાથે કાળિયો રહે, વાન ન આવે, સાન તો આવે | |
| ધોળે ધરમે | |
| ન આવડે ભીખ તો વૈદું શીખ | |
| ન ત્રણમાં, ન તેરમાં, ન છપ્પનના મેળમાં | |
| ન બોલ્યામાં નવ ગુણ | |
| ન મળી નારી એટલે સહેજે બાવા બ્રહ્મચારી | |
| ન મામા કરતા કહેણો મામો સારો | |
| નકલમાં અક્કલ ન હોય | |
| નગારખાનામાં પીપૂડીનો અવાજ ક્યાંથી સંભળાય? | |
| નજર ઉતારવી | |
| નજર બગાડવી | |
| નજર લાગવી | |
| નજરે ચડી જવું | |
| નજરે જોયાનું ઝેર છે | |
| નથ ઘાલવી | |
| નદીના મૂળ અને ઋષિના કુળ ન શોધાય | |
| નબળો ધણી બૈરી પર શૂરો | |
| નમાજ પડતા મસીદ કોટે વળગી | |
| નરમ ઘેંશ જેવો | |
| નવ ગજના નમસ્કાર | |
| નવરો ધૂપ | |
| નવરો બેઠો નખ્ખોદ કાઢે | |
| નવાણિયો કૂટાઈ ગયો | |
| નવાણુંનો ધક્કો લાગવો | |
| નવી ગિલ્લી નવો દાવ | |
| નવી વહુ નવ દહાડા | |
| નવે નાકે દિવાળી | |
| નવો મુલ્લો બાંગ વધુ જોરથી પોકારે | |
| નવો મુસલમાન નવ વાર નમાજ પઢે | |
| નસીબ અવળા હોય તો ભોંયમાંથી ભાલા વાગે | |
| નસીબ બેઠેલાનું બેઠું રહે, દોડતાનું દોડતું રહે | |
| નસીબનો બળિયો | |
| નાક ઊંચું રાખવું | |
| નાક કપાઈ જવું | |
| નાક કપાવી અપશુકન ન કરાવાય | |
| નાક લીટી તાણવી | |
| નાકે છી ગંધાતી નથી | |
| નાગાની પાનશેરી ભારે હોય | |
| નાગાને નાવું શું અને નીચોવવું શું ? | |
| નાચવું ન હોય તો આંગણું વાંકુ | |
| નાણા વગરનો નાથીયો, નાણે નાથાલાલ | |
| નાણું આવશે પણ ટાણું નહિ આવે | |
| નાતનો માલ નાત જમે, મુસાભાઈના વા ને પાણી | |
| નાના મોઢે મોટી વાત | |
| નાનો પણ રાઈનો દાણો | |
| નીર-ક્ષીર વિવેક | |
| નેવાના પાણી મોભે ના ચડે | |
| નોકર ખાય તો નફો જાય, શેઠ ખાય તો મૂડી જાય | |
| પંચ કહે તે પરમેશ્વર | |
| પઈની પેદાશ નહિ ને ઘડીની ફુરસદ નહિ | |
| પગ કુંડાળામાં પડી જવો | |
| પગ ન ઊપડવો | |
| પગ લપસી જવો | |
| પગભર થવું | |
| પડતો બોલ ઝીલવો | |
| પડી પટોડે ભાત, ફાટે પણ ફીટે નહિ | |
| પડ્યા પર પાટું | |
| પડ્યો પોદળો ધૂળ ઉપાડે | |
| પઢાવેલો પોપટ | |
| પત્તર ખાંડવી | |
| પથ્થર ઉપર પાણી | |
| પરચો આપવો/દેખાડવો | |
| પરણ્યા નથી પણ પાટલે તો બેઠા છો ને? | |
| પલાળ્યું છે એટલે મૂંડાવવું તો પડશે જ ને | |
| પવન પ્રમાણે સઢ ફેરવવો | |
| પહેતા પાણીમાં હાથ ધોઈ લેવા | |
| પહેલું સુખ તે જાતે નર્યા | |
| પહેલો ઘા પરમેશ્વરનો | |
| પહેલો સગો પાડોશી | |
| પહોંચેલ માયા/બુટ્ટી | |
| પાંચમની છઠ્ઠ ક્યારે ન થાય | |
| પાંચમાં પૂછાય તેવો | |
| પાંચે ય આંગળી ઘીમાં | |
| પાંચે ય આંગળી સરખી ન હોય | |
| પાંચે ય આંગળીએ દેવ પૂજવા | |
| પાંસરુંદોર કરી નાખવું/થઈ જવું | |
| પાકા ઘડે કાંઠા ન ચડે | |
| પાઘડી ફેરવી નાખવી | |
| પાઘડીનો વળ છેડે આવે | |
| પાટિયાં બેસી જવાં | |
| પાટો બાઝવો | |
| પાઠ ભણાવવો | |
| પાડા ઉપર પાણી | |
| પાડા મૂંડવાં | |
| પાણી ઉતારવું | |
| પાણી ચડાવવું | |
| પાણી દેખાડવું | |
| પાણી પહેલા પાળ બાંધી લેવી સારી | |
| પાણી પાણી કરી નાખવું | |
| પાણી પીને ઘર પૂછવું | |
| પાણી ફેરવવું | |
| પાણી માપવું | |
| પાણીચું આપવું | |
| પાણીમાં બેસી જવું | |
| પાણીમાં રહીને મગર સાથે વેર ન બંધાય | |
| પાણીમાંથી પોરા કાઢવા | |
| પાનો ચડાવવો | |
| પાપ છાપરે ચડીને પોકારે | |
| પાપડતોડ પહેલવાન | |
| પાપડી ભેગી ઈયળ બફાય | |
| પાપનો ઘડો ભરાઈ જવો | |
| પાપી પેટનો સવાલ છે | |
| પારકા કજિયા ઉછીના ન લેવાય | |
| પારકા છોકરાને જતિ કરવા સૌ તૈયાર હોય | |
| પારકી આશ સદા નિરાશ | |
| પારકી છઠ્ઠીનો જાગતલ | |
| પારકી પંચાતમાં શું કામ પડવું | |
| પારકી મા જ કાન વિંધે | |
| પારકી લેખણ, પારકી શાહી, મત્તું મારે માવજીભાઈ | |
| પારકે પાદર પહોળા થવું | |
| પારકે પૈસે દિવાળી | |
| પારકે પૈસે પરમાનંદ | |
| પારકે ભાણે લાડુ મોટો દેખાય | |
| પાશેરામાં પહેલી પૂણી છે | |
| પિયરની પાલખી કરતાં સાસરિયાની સૂળી સારી | |
| પીઠ પાછળ ઘા | |
| પીળું તેટલું સોનું નહિ, ઊજળું તેટલું દૂધ નહિ | |
| પુણ્ય પરવારી જવું | |
| પુત્રના લક્ષણ પારણામાંથી ને વહુના લક્ષણ બારણામાંથી | |
| પુરાણ માંડવું | |
| પેટ કરાવે વેઠ | |
| પેટ ચોળીને શૂળ ઊભું ન કરાય | |
| પેટ છે કે પાતાળ ? | |
| પેટછૂટી વાત કરવી | |
| પેટનો બળ્યો ગામ બાળે | |
| પેટમાં પેસીને પગ પહોળા કરવા | |
| પેટમાં ફાળ પડવી | |
| પેટિયું રળી લેવું | |
| પેટે પાટા બાંધવા | |
| પૈસા તો ડાબા હાથનો મેલ છે | |
| પૈસાનું પાણી કરવું | |
| પૈસો મારો પરમેશ્વર ને હું પૈસાનો દાસ | |
| પોચું ભાળી જવું | |
| પોત પ્રકાશવું | |
| પોતાના પગ નીચે રેલો આવે ત્યારે જ ખબર પડે | |
| પોતાની ગલીમાં કુતરો પણ સિંહ | |
| પોતાનો કક્કો જ ખરો કરવો | |
| પોતિયા ઢીલા થઈ જવા | |
| પોતિયું કાઢીને ઊભા રહેવું | |
| પોથી માંહેના રીંગણા | |
| પોદળામાં સાંઠો | |
| પોપટીયું જ્ઞાન | |
| પોપાબાઈનું રાજ | |
| પોબારા ગણી જવા | |
| પોલ ખૂલી ગઈ | |
| પ્રસાદી ચખાડવી | |
| પ્રીત પરાણે ન થાય | |
| ફઈને મૂછ ઉગે તો તેને કાકો કહેવાય | |
| ફટકો પડવો | |
| ફણગો ફૂટવો | |
| ફના- ફાતિયા થઈ જવા | |
| ફનાફાતિયા થઈ જવું/કરી નાખવું | |
| ફરે તે ચરે ને બાંધ્યું ભૂખે મરે | |
| ફસકી જવું | |
| ફાંકો રાખવો | |
| ફાચર મારવી | |
| ફાટીને ધુમાડે જવું | |
| ફાવ્યો વખણાય | |
| ફાળિયું ખંખેરી નાખવું | |
| ફિશિયારી મારવી | |
| ફીંફાં ખાંડવાં | |
| ફુલ નહિ તો ફુલની પાંખડી | |
| ફૂંકી ફૂંકીને પગ મૂકવો | |
| ફૂટી બદામના ભાવે | |
| ફૂલાઈને ફાળકો થઈ જવું | |
| ફોદેફોદા ઊડી જવા | |
| બંધ બેસતી પાઘડી પહેરી લેવી | |
| બકરું કાઢતા ઊંટ પેઠું | |
| બગભગત-ઠગભગત | |
| બગાસું ખાતા પતાસું મળ્યું | |
| બત્રીસ કોઠે દીવા પ્રગટ્યા | |
| બધો ભાર કન્યાની કેડ પર | |
| બલિદાનનો બકરો | |
| બળતાંમાં ઘી હોમવું | |
| બળતું ઘર કૃષ્ણાર્પણ કરવું | |
| બળિયાના બે ભાગ | |
| બાંધી મુઠ્ઠી લાખની, ઉઘાડી વા ખાય | |
| બાઈ બાઈ ચારણી | |
| બાઈને કોઈ લે નહિ ને ભાઈને કોઈ આપે નહિ | |
| બાડા ગામમાં બે બારશ | |
| બાપ તેવા બેટા ને વડ તેવા ટેટા | |
| બાપ શેર તો દીકરો સવા શેર | |
| બાપના કૂવામાં ડુબી ન મરાય | |
| બાપના પૈસે તાગડધીન્ના | |
| બાપનું વહાણ ને બેસવાની તાણ | |
| બાપે માર્યા વેર | |
| બાફી મારવું | |
| બાર ગાઉએ બોલી બદલાય | |
| બાર બાવા ને તેર ચોકા | |
| બાર વરસે બાવો બોલ્યો, જા બેટા દુકાળ પડશે | |
| બાર હાથનું ચીભડું ને તેર હાથનું બી | |
| બારે મેઘ ખાંગા થવા | |
| બારે વહાણ ડૂબી જવા | |
| બાવળ વાવો તો કાંટા ઉગે અને આંબો વાવો તો કેરી મળે | |
| બાવા બાર ને લાડવા ચાર | |
| બાવાના બેઉ બગડ્યા | |
| બાવો ઉઠ્યો બગલમાં હાથ | |
| બિલાડીના કીધે શીંકુ ન ટૂટે | |
| બિલાડીના પેટમાં ખીર ન ટકે, બૈરાંના પેટમાં વાત ન ટકે | |
| બિલાડીની ડોકે ઘંટ બાંધે કોણ? | |
| બિલાડીને દૂધ ભળાવો તો પછી શું થાય ? | |
| બીજાની ચિતા પર પોતાની ભાખરી શેકી લેવી | |
| બીડું ઝડપવું | |
| બે ઘરનો પરોણો ભૂખે મરે | |
| બે પાંદડે થવું | |
| બે પાડા લડે તેમાં ઝાડનો ખો નીકળે | |
| બે બદામનો માણસ | |
| બે બાજુની ઢોલકી વગાડવી | |
| બેઉ હાથમાં લાડવા | |
| બેઠાં બેઠાં ખાધે તો કુબેરના ભંડાર પણ ખૂટી જાય | |
| બૈરાંની બુદ્ધિ પગની પાનીએ | |
| બોકડો વધેરવો | |
| બોડી-બામણીનું ખેતર | |
| બોલે તેના બોર વેંચાય | |
| બ્રાહ્મણી વંઠે તો તરકડે જાય | |
| ભડનો દીકરો | |
| ભણેલા ભીંત ભૂલે | |
| ભરડી મારવું | |
| ભરાઈ પડવું | |
| ભલભલાને ભૂ પાઈ દેવું | |
| ભલું થયું ભાંગી જંજાળ, સુખે ભજશું શ્રીગોપાળ | |
| ભાંગરો વાટવો | |
| ભાંગ્યાનો ભેરુ | |
| ભાંગ્યું તો ય ભરુચ | |
| ભાંડો ફૂટી ગયો | |
| ભાગતા ભૂતની ચોટલી ભલી | |
| ભાગ્યશાળીને ભૂત રળે | |
| ભીખના હાંલ્લા શીંકે ન ચડે | |
| ભુવો ધૂણે પણ નાળિયેર તો ઘર ભણી જ ફેંકે | |
| ભૂંડાથી ભૂત ભાગે | |
| ભૂંડાને પણ સારો કહેવડાવે તેવો છે | |
| ભૂત ગયું ને પલિત આવ્યું | |
| ભૂતનું સ્થાનક પીપળો | |
| ભૂતોભાઈ પણ ઓળખતો નથી | |
| ભૂલ્યા ત્યાંથી ફરી ગણો | |
| ભેંશ આગળ ભાગવત | |
| ભેંશ ભાગોળે, છાશ છાગોળે અને ઘેર ધમાધમ | |
| ભેંશના શીંગડા ભેંશને ભારી | |
| ભેખડે ભરાવી દેવો | |
| ભેજાગેપ | |
| ભેજાનું દહીં કરવું | |
| ભોઈની પટલાઈ | |
| મંકોડી પહેલવાન | |
| મગ જે પાણીએ ચડતા હોય તે પાણીએ જ ચડાવાય | |
| મગજમાં રાઈ ભરાઈ જવી | |
| મગનું નામ મરી ન પાડે | |
| મગરનાં આંસુ સારવા | |
| મણ મણની ચોપડાવવી | |
| મણનું માથું ભલે જાય પણ નવટાંકનું નાક ન જાય | |
| મન ઊતરી જવું | |
| મન ઢચુપચુ થઈ જવું | |
| મન દઈને કામ કરવું | |
| મન મનાવવું/મારીને રહેવું | |
| મન મોટું કરવું | |
| મન હોય તો માળવે જવાય | |
| મન, મોતી ને કાચ, ભાંગ્યા સંધાય નહિ | |
| મનનો ઊભરો ઠાલવવો | |
| મનમાં પરણવું ને મનમાં રાંડવું | |
| મનુષ્ય યત્ન, ઈશ્વર કૃપા | |
| મરચા લાગવા | |
| મરચાં લેવા | |
| મરચાં વાટવા | |
| મરચું-મીઠું ભભરાવવું | |
| મરતાને સૌ મારે | |
| મરતો ગયો ને મારતો ગયો | |
| મસાણમાંથી મડા બેઠા કરવા | |
| મસીદમાં ગયું’તું જ કોણ? | |
| મહેતો મારે ય નહિ અને ભણાવે ય નહિ | |
| મળે તો ઈદ, ન મળે તો રોજા | |
| મા કરતાં માસી વહાલી લાગે | |
| મા તે મા, બીજા બધા વગડાના વા | |
| મા તેવી દીકરી, ઘડો તેવી ઠીકરી | |
| મા મૂળો ને બાપ ગાજર | |
| માંગ્યા વિના મા પણ ન પીરસે | |
| માંડીવાળેલ | |
| માખણ લગાવવું | |
| માગુ દીકરીનું હોય – માગુ વહુનું ન હોય | |
| માણસ માત્ર ભૂલને પાત્ર | |
| માણસ વહાલો નથી માણસનું કામ વહાલું છે | |
| માથા માથે માથું ન રહેવું | |
| માથાનો મળી ગયો | |
| માથે દુખનાં ઝાડ ઉગવા | |
| માથે પડેલા મફતલાલ | |
| માના પેટમાંય સખણો નહિ રહ્યો હોય | |
| મામા બનાવવા | |
| મામો રોજ લાડવો ન આપે | |
| મારવો તો મીર | |
| મારા છગન-મગન બે સોનાના, ગામનાં છોકરાં ગારાના | |
| મારે મીર ને ફૂલાય પીંજારો | |
| મિયાં ચોરે મૂઠે ને અલ્લા ચોરે ઊંટે | |
| મિયાં પડ્યા પણ ટંગડી ઊંચી | |
| મિયાં મહાદેવનો મેળ કેમ મળે | |
| મિયાંની મીંદડી | |
| મીઠા ઝાડના મૂળ ન ખવાય | |
| મુલ્લાની દોડ મસીદ સુધી | |
| મુવા નહિ ને પાછા થયા | |
| મુસાભાઈના વા ને પાણી | |
| મૂઈ ભેંશના ડોળા મોટા | |
| મૂછે વળ આપવો | |
| મૂડી કરતાં વ્યાજ વધુ વહાલું હોય | |
| મૂરખ મિત્ર કરતાં દાનો દુશ્મન સારો | |
| મૂરખના ગાડાં ન ભરાય | |
| મેથીપાક આપવો | |
| મેરી બિલ્લી મૂઝસે મ્યાઉં | |
| મેલ કરવત મોચીના મોચી | |
| મોં કાળું કરવું | |
| મોં ચડાવવું | |
| મોં તોડી લેવું | |
| મોં પરથી માંખી ઉડતી નથી | |
| મોં બંધ કરવું | |
| મોં માથાના મેળ વિનાની વાત | |
| મોંકાણના સમાચાર | |
| મોટું પેટ રાખવું | |
| મોઢાનો મોળો | |
| મોઢામાં મગ ભર્યા છે? | |
| મોઢું કટાણું કરવું/બગાડવું | |
| મોઢું જોઈને ચાંદલો કરાય | |
| મોતિયા મરી જવા | |
| મોરના ઈંડાને ચીતરવા ન પડે | |
| મોસાળમાં જમણ અને મા પીરસનાર | |
| યથા રાજા તથા પ્રજા | |
| રંગ ગયા પણ ઢંગ ન ગયા | |
| રાંડ્યા પછીનું ડહાપણ | |
| રાંધવા ગયા કંસાર અને થઈ ગયું થૂલું | |
| રાંધેલ ધાન રઝળી પડ્યા | |
| રાઈના પડ રાતે ગયા | |
| રાજા, વાજા ને વાંદરા, ત્રણેય સરખા | |
| રાજાને ગમી તે રાણી, છાણા વીણતી આણી | |
| રાત ગઈ અને વાત ગઈ | |
| રાત થોડી ને વેશ ઝાઝા | |
| રાતે પાણીએ રોવાનો વખત | |
| રામ બોલો ભાઈ રામ થઈ જવું/રામશરણ પહોંચવું | |
| રામ રમાડી દેવા | |
| રામ રાખે તેને કોણ ચાખે | |
| રામના નામે પથ્થર તરે | |
| રામનું રાજ | |
| રામબાણ વાગ્યા હોય તે જાણે | |
| રામાયણ માંડવી | |
| રીંગણાં જોખવા | |
| રૂપ રૂપનો અંબાર | |
| રેતીમાં વહાણ ચલાવવું | |
| રોકડું પરખાવવું | |
| રોગ ને શત્રુ ઉગતાં જ ડામવા પડે | |
| રોજ મરે એને કોણ રોવે | |
| રોજની રામાયણ | |
| રોટલાથી કામ કે ટપટપથી | |
| રોતો રોતો જાય તે મુવાની ખબર લઈ આવે | |
| રોદણા રોવા | |
| લંકાની લાડી ને ઘોઘાનો વર | |
| લંગોટીયો યાર | |
| લક્ષ્મી ચાંદલો કરવા આવે ત્યારે મોં ધોવા ન જવાય | |
| લખણ ન મૂકે લાખા | |
| લગને લગને કુંવારા લાલ | |
| લાંબા જોડે ટૂંકો જાય, મરે નહિ તો માંદો થાય | |
| લાકડાના લાડુ ખાય તે પસ્તાય અને ન ખાય તે પણ પસ્તાય | |
| લાકડાની તલવાર ચલાવવી | |
| લાકડે માંકડું વળગાવી દેવું | |
| લાખો મરજો પણ લાખોનો પાલનહાર ન મરજો | |
| લાગ્યું તો તીર, નહિ તો તુક્કો | |
| લાજવાને બદલે ગાજવું | |
| લાલો લાભ વિના ન લોટે | |
| લીલા લહેર કરવા | |
| લે લાકડી ને કર મેરાયું | |
| લેતાં લાજે ને આપતાં ગાજે | |
| લોઢાના ચણા ચાવવા | |
| લોઢું લોઢાને કાપે | |
| લોભને થોભ ન હોય | |
| લોભિયા હોય ત્યાં ધુતારા ભૂખે ન મરે | |
| લોભે લક્ષણ જાય | |
| વખાણેલી ખીચડી દાઢે વળગે | |
| વટનો કટકો | |
| વઢકણી વહુ ને દીકરો જણ્યો | |
| વર મરો કે કન્યા મરો, ગોરનું તરભાણું ભરો | |
| વર રહ્યો વાસી ને કન્યા ગઈ નાસી | |
| વરને કોણ વખાણે? વરની મા! | |
| વરસના વચલા દહાડે | |
| વહેતા પાણી નિર્મળા | |
| વહેતી ગંગામાં ડુબકી લગાવવી | |
| વહેમનું કોઈ ઓસડ નથી | |
| વહોરાવાળું નાડું પકડી ન રખાય | |
| વા વાતને લઈ જાય | |
| વાંઢાને કન્યા જોવા ન મોકલાય | |
| વાંદરાને સીડી ન અપાય | |
| વાંદરો ઘરડો થાય પણ ગુલાંટ ન ભૂલે | |
| વાઘ પર સવારી કરવી સહેલી છે પણ નીચે ઉતરવું અઘરું છે | |
| વાઘને કોણ કહે કે તારુ મોં ગંધાય છે | |
| વાડ ચીભડા ગળે | |
| વાડ વિના વેલો ન ચડે | |
| વાણિયા વાણિયા ફેરવી તોળ | |
| વાણિયા વિદ્યા કરવી | |
| વાણિયાની મૂછ નીચી તો કહે સાત વાર નીચી | |
| વાણિયો રીઝે તો તાળી આપે | |
| વાત ગળે ઉતરવી | |
| વાતનું વતેસર કરવું | |
| વાતમાં કોઈ દમ નથી | |
| વારા ફરતો વારો, મારા પછી તારો, મે પછી ગારો | |
| વાર્યા ન વળે તે હાર્યા વળે | |
| વાવડી ચસ્કી | |
| વાવો તેવું લણો, કરો તેવું પામો | |
| વાળંદના વાંકા હોય તો કોથળીમાંથી કરડે | |
| વિદ્યા વિનયથી શોભે | |
| વિના ચમત્કાર નહિ નમસ્કાર | |
| વિનાશકાળે વિપરીત બુદ્ધિ | |
| વિશ્વાસે વહાણ તરે | |
| વીંછીના દાબડામાં હાથ નાખીએ તો પરિણામ શું આવે? | |
| વીસનખી વાઘણ | |
| વેંત એકની જીભ | |
| શંકા ભૂત અને મંછા ડાકણ | |
| શાંત પાણી ઊંડા હોય | |
| શાંતિ પમાડે તે સંત | |
| શિયા-વિયા થઈ જવું | |
| શિયાળ તાણે સીમ ભણી અને કૂતરું તાણે ગામ ભણી | |
| શિયાળો ભોગીનો ઉનાળો જોગીનો | |
| શીંગડા, પૂંછડા વિનાનો આખલો | |
| શીરા માટે શ્રાવક થવું | |
| શેક્યો પાપડ ભાંગવાની તાકાત નથી | |
| શેઠ કરતાં વાણોતર ડાહ્યાં | |
| શેઠની શિખામણ ઝાંપા સુધી | |
| શેર માટીની ખોટ | |
| શેરના માથે સવા શેર | |
| શેહ ખાઈ જવી | |
| શોભાનો ગાંઠિયો | |
| શ્રી ગણેશાય નમઃ કરવું | |
| સંઘર્યો સાપ પણ કામ આવે | |
| સંતોષી નર સદા સુખી | |
| સંસાર છે ચાલ્યા કરે | |
| સઈ, સોની ને સાળવી ન મૂકે સગી બેનને જાળવી | |
| સઈની સાંજ ને મોચીની સવાર ક્યારે ય ન પડે | |
| સક્કરવાર વળવો | |
| સગપણમાં સાઢુ ને જમણમાં લાડુ | |
| સતી શાપ આપે નહિ અને શંખણીના શાપ લાગે નહિ | |
| સત્તર પંચા પંચાણું ને બે મૂક્યા છૂટના, લાવો પટેલ સોમાં બે ઓછા | |
| સત્તા આગળ શાણપણ નકામું | |
| સદાનો રમતારામ છે | |
| સસ્તુ ભાડું ને સિદ્ધપુરની જાત્રા | |
| સળગતામાં હાથ ઘાલો તો હાથ તો દાઝે જ ને | |
| સાંઠે બુદ્ધિ નાઠી | |
| સાચને આંચ ન આવે | |
| સાજા ખાય અન્ન ને માંદા ખાય ધન | |
| સાન ઠેકાણે આવવી | |
| સાનમાં સમજે તો સારું | |
| સાપ ગયા અને લીસોટા રહ્યા | |
| સાપના દરમાં હાથ નાખવો | |
| સાપને ઘેર સાપ પરોણો | |
| સાપે છછુંદર ગળ્યા જેવી હાલત | |
| સારા કામમાં સો વિઘન | |
| સીંદરી બળે પણ વળ ન મૂકે | |
| સીદીભાઈને સીદકાં વહાલાં | |
| સીદીભાઈનો ડાબો કાન | |
| સીધી આંગળીએ ઘી ન નીકળે | |
| સુખમાં સાંભરે સોની ને દુ:ખમાં સાંભરે રામ | |
| સુતારનું મન બાવળિયે | |
| સુરતનું જમણ ને કાશીનું મરણ | |
| સૂકા ભેગુ લીલું બળે | |
| સૂપડાં સાફ થઈ ગયાં | |
| સૂળીનો ઘા સોયથી સર્યો | |
| સેવા કરે તેને મેવા મળે | |
| સો દવા એક હવા | |
| સો દહાડા સાસુના તો એક દહાડો વહુનો | |
| સો વાતની એક વાત | |
| સોટી વાગે ચમચમ ને વિદ્યા આવે રૂમઝૂમ | |
| સોના કરતાં ઘડામણ મોંઘું | |
| સોનાની જાળને પાણીમાં ન ફેંકાય | |
| સોનાની થાળીમાં લોઢાનો મેખ | |
| સોનાનો સૂરજ ઉગવો | |
| સોનામાં સુગંધ મળે | |
| સોનીના સો ઘા તો લુહારનો એક ઘા | |
| સોનું સડે નહિ ને વાણિયો વટલાય નહિ | |
| સોળે સાન, વીસે વાન | |
| સ્ત્રી ચરિત્રને કોણ પામી શકે ? | |
| સ્ત્રી રહે તો આપથી અને જાય તો સગા બાપથી | |
| હરામના હાડકાં | |
| હલકું લોહી હવાલદારનું | |
| હવનમાં હાડકાં હોમવા | |
| હવેલી લેતા ગુજરાત ખોઈ | |
| હસવામાંથી ખસવું થવું | |
| હસવું અને લોટ ફાકવો બન્ને સાથે ન થાય | |
| હસે તેનું ઘર વસે | |
| હળદરના ગાંઠીયે ગાંધી ન થવાય | |
| હળાહળ કળજુગ | |
| હાડકાં ખોખરાં કરવા/રંગી નાખવાં | |
| હાથ ઊંચા કરી દેવા | |
| હાથ દેખાડવો | |
| હાથ ભીડમાં હોવો | |
| હાથના કર્યા હૈયે વાગ્યા | |
| હાથનો ચોખ્ખો | |
| હાથમાં આવ્યું તે હથિયાર | |
| હાથી જીવે તો લાખનો, મરે તો સવા લાખનો | |
| હાથીના દાંત દેખાડવાના જુદા અને ચાવવાના જુદા | |
| હાથીની અંબાડીએ ચડી છાણાં ન વિણાય | |
| હાથીની પાછળ કૂતરા ભસે | |
| હાર્યો જુગારી બમણું રમે | |
| હિંમતે મર્દા તો મદદે ખુદા | |
| હીરો ઘોઘે જઈ આવ્યો અને ડેલે હાથ દઈ આવ્યો | |
| હું પહોળી ને શેરી સાંકડી | |
| હું મરું પણ તને રાંડ કરું | |
| હું રાણી, તું રાણી તો કોણ ભરે પાણી ? | |
| હુતો ને હુતી બે જણ | |
| હૈયા ઉકલત | |
| હૈયું બાળવું તેના કરતા હાથ બાળવા સારા | |
| હૈયે છે પણ હોઠે નથી | |
| હૈયે રામ વસવા | |
| હોઠ સાજા તો ઉત્તર ઝાઝા | |
| હોળીનું નાળિયેર | |
| અંગૂઠો બતાવવો | |
| અંજળ પાણી ખૂટવા | |
| અંધારામાં તીર ચલાવવું | |
| અંધારામાં પણ ગોળ તો ગળ્યો જ લાગે | |
| અંધેરી નગરી ગંડુ રાજા | |
| અક્કલ ઉધાર ન મળે | |
| અક્કલનો ઓથમીર મંગાવી ભાજી તો લાવ્યો કોથમીર | |
| અચ્છોવાના કરવાં | |
| અજાણ્યા પાણીમાં ઊતરવું નહિ | |
| અજાણ્યો અને આંધળો બેઉ સરખા | |
| અણીનો ચૂક્યો સો વરસ જીવે | |
| અતિ ચીકણો બહુ ખરડાય | |
| અતિ લોભ તે પાપનું મૂળ | |
| અત્તરનાં છાંટણા જ હોય, અત્તરના કુંડાં ન ભરાય | |
| અધૂરો ઘડો છલકાય ઘણો | |
| અનાજ પારકું છે પણ પેટ થોડું પારકું છે ? | |
| અન્ન અને દાંતને વેર | |
| અન્ન તેવો ઓડકાર | |
| અપના હાથ જગન્નાથ | |
| અબી બોલા અબી ફોક | |
| અવસરચૂક્યો મેહુલો શું કામનો ? | |
| અવળા હાથની અડબોથ | |
| અવળે અસ્ત્રે મુંડી નાખવો | |
| આંકડે મધ ભાળી જવું | |
| આંખ આડા કાન કરવા | |
| આંખે જોયાનું ઝેર છે | |
| આંગળા ચાટ્યે પેટ ન ભરાય | |
| આંગળી ચીંધવાનું પુણ્ય | |
| આંગળી દેતાં પહોંચો પકડે | |
| આંગળીથી નખ વેગળા જ રહે | |
| આંગળીના વેઢે ગણાય એટલાં | |
| આંતરડી કકળાવવી/દૂભવવી | |
| આંતરડી ઠારવી | |
| આંધળામાં કાણો રાજા | |
| આંધળી ઘોડી ને પોચા ચણા મીઠા લાગ્યા ને ખાધા ઘણા | |
| આંધળી દળે ને કૂતરા ખાય | |
| આંધળે બહેરું કૂટાય | |
| આંધળો ઓકે સોને રોકે | |
| આકાશ પાતાળ એક કરવા | |
| આગ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા ન જવાય | |
| આગળ ઉલાળ નહિ ને પાછળ ધરાળ નહિ | |
| આગળ બુદ્ધિ વાણિયા, પાછળ બુદ્ધિ બ્રહ્મ | |
| આજ રોકડા, કાલ ઉધાર | |
| આજની ઘડી અને કાલનો દી | |
| આદર્યા અધૂરા રહે, હરિ કરે સો હોઈ | |
| આદુ ખાઈને પાછળ પડી જવું | |
| આપ ભલા તો જગ ભલા | |
| આપ મુવા પીછે ડૂબ ગઈ દુનિયા | |
| આપ મુવા વિના સ્વર્ગે ન જવાય | |
| આપ સમાન બળ નહિ ને મેઘ સમાન જળ નહિ | |
| આપણી તે લાપસી અને બીજાની તે કુસકી | |
| આપવાના કાટલાં જુદા ને લેવાના કાટલાં જુદા | |
| આફતનું પડીકું | |
| આબરૂના કાંકરા કરવા / ધજાગરો કરવો | |
| આભ ફાટ્યું હોય ત્યાં થીગડું ન દેવાય | |
| આમલી પીપળી બતાવવી | |
| આરંભે શૂરા | |
| આલાનો ભાઈ માલો | |
| આલિયાની ટોપી માલિયાને માથે | |
| આવ પાણા પગ ઉપર પડ | |
| આવ બલા પકડ ગલા | |
| આવડે નહિ ઘેંસ ને રાંધવા બેસ | |
| આવી ભરાણાં | |
| આવ્યા’તા મળવા ને બેસાડ્યા દળવા | |
| આળસુનો પીર | |
| ઈંટનો જવાબ પથ્થર | |
| ઈચ્છા તો આ બધી નીચે મુજબની હિન્દી કહેવતોને પણ ગુજરાતી ગણી તેને ગુજરાતી કહેવતોનો દરજ્જો આપવાની છે શું થાય, બાવા બન્યા હૈ તો હિન્દી બોલ્યા વિના સૂટકા નહિ હૈ ! આપણે બધાં વાતેવાતમાં આ હિન્દી કહેવતો ટાંકતાં જ હોઈએ છીએ | |
| ઉકલ્યો કોયડો કોડીનો | |
| ઉજ્જડ ગામમાં એરંડો પ્રધાન | |
| ઉતાવળે આંબા ન પાકે | |
| ઉલાળિયો કરવો | |
| ઊંઘ અને આહાર વધાર્યાં વધે ને ઘટાડ્યાં ઘટે | |
| ઊંઘ વેચીને ઉજાગરો લેવાનો ધંધો ખોટો | |
| ઊંચે આભ ને નીચે ધરતી | |
| ઊંટ મૂકે આંકડો અને બકરી મૂકે કાંકરો | |
| ઊંટના અઢારે અંગ વાંકા જ હોય | |
| ઊંટના ઊંટ ચાલ્યા જાય | |
| ઊંટની પીઠે તણખલું | |
| ઊંટે કર્યા ઢેકા તો માણસે કર્યા કાંઠા | |
| ઊંડા પાણીમાં ઊતરવું | |
| ઊંદર ફૂંક મારતો જાય અને કરડતો જાય | |
| ઊંદર બિલાડીની રમત | |
| ઊંધા રવાડે ચડાવી દેવું | |
| ઊંધી ખોપરીનો માણસ | |
| ઊંબાડિયું મૂકવાની ટેવ ખોટી | |
| ઊગતા સૂરજને સૌ નમે | |
| ઊજળું એટલું દૂધ નહિ, પીળું એટલું સોનુ નહિ | |
| ઊઠાં ભણાવવા | |
| ઊડતા પંખીને પાડે તેવો હોંશિયાર | |
| ઊતર્યો અમલદાર કોડીનો | |
| ઊલમાંથી ચૂલમાં પડવા જેવો ઘાટ | |
| એક કરતાં બે ભલા | |
| એક કાંકરે બે પક્ષી મારવા | |
| એક કાનેથી સાંભળી બીજા કાનેથી કાઢી નાખવું | |
| એક ઘા ને બે કટકા | |
| એક ઘાએ કૂવો ન ખોદાય | |
| એક દી મહેમાન, બીજે દી મહી, ત્રીજે દી રહે તેની અક્કલ ગઈ | |
| એક નકટો સૌને નકટાં કરે | |
| એક નન્નો સો દુ:ખ હણે | |
| એક નૂર આદમી હજાર નૂર કપડાં | |
| એક પંથ દો કાજ | |
| એક પગ દૂધમાં ને એક પગ દહીંમાં | |
| એક બાજુ કૂવો અને બીજી બાજુ હવાડો | |
| એક ભવમાં બે ભવ કરવા | |
| એક મરણિયો સોને ભારી પડે | |
| એક મ્યાનમાં બે તલવાર ન રહે | |
| એક સાંધે ત્યાં તેર તૂટે | |
| એક હાથે તાળી ન પડે | |
| એકનો બે ન થાય | |
| એના પેટમાં પાપ છે | |
| એનો કોઈ વાળ વાંકો ન કરી શકે | |
| એરણની ચોરી ને સોયનું દાન | |
| એલ-ફેલ બોલવું | |
| ઓકી દાતણ જે કરે, નરણે હરડે ખાય | |
| ઓછું પાત્ર ને અદકું ભણ્યો | |
| ઓડનું ચોડ કરવું | |
| ઓળખાણ સૌથી મોટી ખાણછે | |
| ઓળખીતો સિપાઈ બે દંડા વધુ મારે | |
| કજિયાનું મૂળ હાંસી ને રોગનું મૂળ ખાંસી | |
| કજિયાનું મોં કાળું | |
| કડવું ઓસડ મા જ પાય | |
| કડવો ઘૂંટડો ગળે ઊતારવો | |
| કપાસિયે કોઠી ફાટી ન જાય | |
| કપાળ જોઈને ચાંદલો કરાય | |
| કમળો હોય તેને પીળું દેખાય | |
| કમાઉ દીકરો સૌને વહાલો લાગે | |
| કમાન છટકવી | |
| કરમ કોડીના અને લખણ લખેશરીના | |
| કરવા ગયા કંસાર અને થઈ ગઈ થૂલી | |
| કરો કંકુના | |
| કરો તેવું પામો, વાવો તેવું લણો | |
| કર્મીની જીભ, અકર્મીના ટાંટીયા | |
| કર્યું કારવ્યું ધૂળમાં મળી જવું | |
| કાંકરો કાઢી નાખવો | |
| કાંચિડાની જેમ રંગ બદલવા | |
| કાંટો કાંટાને કાઢે | |
| કાંડાં કાપી આપવાં | |
| કાંદો કાઢવો | |
| કાકા મટીને ભત્રીજા ન થવાય | |
| કાકો પરણ્યો ને ફોઈ રાંડી | |
| કાખમાં છોકરું ને ગામમાં ઢંઢેરો | |
| કાખલી કૂટવી | |
| કાગડા ઊડવા | |
| કાગડા બધે ય કાળા હોય | |
| કાગડો દહીંથરું લઈ ગયો | |
| કાગના ડોળે રાહ જોવી | |
| કાગનું બેસવું ને ડાળનું પડવું | |
| કાગનો વાઘ કરવો | |
| કાચા કાનનો માણસ | |
| કાચું કાપવું | |
| કાજી દૂબલે ક્યું તો બોલે સારે ગાંવકી ફીકર | |
| કાજી મરી જાય ત્યારે કાળો કાગડો ય ખરખરો કરવા ન આવે | |
| કાજીની કૂતરી મરી જાય ત્યારે આખું ગામ બેસવા આવે પણ | |
| કાટલું કાઢવું | |
| કાતરિયું ગેપ | |
| કાન છે કે કોડિયું? | |
| કાન પકડવા | |
| કાન ભંભેરવા/કાનમાં ઝેર રેડવું | |
| કાનખજુરાનો એકાદ પગ તૂટે તો શું ફરક પડે? | |
| કાનનાં કીડા ખરી પડે તેવી ગાળ | |
| કાનાફૂંસી કરવી | |
| કાપો તો લોહી ન નીકળે તેવી સ્થિતિ | |
| કાબે અરજુન લુંટિયો વહી ધનુષ વહી બાણ | |
| કામ કામને શિખવે | |
| કામ પતે એટલે ગંગા નાહ્યા/જાન છૂટે | |
| કામના કૂડા ને વાતોના રૂડા | |
| કામનો ચોર | |
| કારતક મહિને કણબી ડાહ્યો | |
| કાલાં કાઢવાં | |
| કાળજાની કોર/કાળજાનો કટકો | |
| કાળજાનું કાચું/પાકું | |
| કાળા અક્ષર ભેંશ બરાબર | |
| કાળા માથાનો માનવી ધારે તે કરી શકે | |
| કાળી ટીલી ચોંટવી | |
| કાળી લાય લાગવી | |
| કીડી પર કટક ન ઊતારાય | |
| કીડીને કણ અને હાથીને મણ | |
| કીડીને પાંખ ફૂટે એ એના મરવાની એંધાણી | |
| કીધે કુંભાર ગધેડે ન ચડે | |
| કુંન્ડુ કથરોટને હસે | |
| કુંભાર કરતાં ગધેડા ડાહ્યાં | |
| કુકડો બોલે તો જ સવાર પડે એવું ન હોય | |
| કુલડીમાં ગોળ ભાંગવો | |
| કૂતરાની પૂંછડી વાંકી તે વાંકી જ રહે | |
| કૂતરાનો સંઘ કાશીએ ન પહોંચે | |
| કૂતરું કાઢતા બિલાડું પેઠું | |
| કૂવામાં હોય તો અવેડામાં આવે | |
| કેટલી વીસે સો થાય તેની ખબર પડવી | |
| કેસરિયા કરવા | |
| કોઈની સાડીબાર ન રાખે | |
| કોઈનો બળદ કોઈની વેલ ને બંદાનો ડચકારો | |
| કોઠી ધોયે કાદવ જ નીકળે | |
| કોઠે જઈ આવ્યો ને કથા કરવા બેઠો | |
| કોડિયા જેવડું કપાળ અને વચ્ચે ભમરો | |
| કોણીએ ગોળ ચોપડવો | |
| કોણે કહ્યું’તું કે બેટા બાવળિયા પર ચડજો ? | |
| કોથળામાં પાનશેરી રાખીને મારવો | |
| કોથળામાંથી બિલાડું કાઢવું | |
| કોના બાપની દિવાળી | |
| કોની માએ સવા શેર સૂંઠ ખાધી છે | |
| કોપરાં જોખવાં | |
| કોલસાની દલાલીમાં કાળા હાથ | |
| ક્યાં રાજા ભોજ અને ક્યાં ગાંગો તેલી? | |
| ક્ષમા વીરનું ભૂષણ છે | |
| ખંગ વાળી દેવો | |
| ખણખોદ કરવી | |
| ખરા બપોરે તારા દેખાડવા | |
| ખાંડ ખાય છે | |
| ખાંધે કોથળો ને પગ મોકળો | |
| ખાઈને સૂઈ જવું મારીને ભાગી જવું | |
| ખાખરાની ખિસકોલી સાકરનો સ્વાદ શું જાણે | |
| ખાટલે મોટી ખોટ કે પાયો જ ન મળે | |
| ખાડો ખોદે તે પડે | |
| ખાતર ઉપર દીવો | |
| ખાલી ચણો વાગે ઘણો | |
| ખાળે ડૂચા અને દરવાજા મોકળા | |
| ખિસ્સા ખાલી ને ભભકો ભારી | |
| ખીચડી પકવવી | |
| ખીચડી હલાવી બગડે ને દીકરી મલાવી બગડે | |
| ખીલાના જોરે વાછરડું કૂદે | |
| ખુદા મહેરબાન તો ગદ્ધા પહેલવાન | |
| ખેંચ-પકડ મુઝે જોર આતા હૈ | |
| ખેલ ખતમ, પૈસા હજમ | |
| ખોટો રૂપિયો કદી ન ખોવાય | |
| ખોદે ઉંદર અને ભોગવે ભોરિંગ | |
| ખોદ્યો ડુંગર ને કાઢ્યો ઉંદર | |
| ગંજીનો કૂતરો, ન ખાય ન ખાવા દે | |
| ગઈ ગુજરી ભૂલી જ જવાની હોય | |
| ગઈ તિથિ જોશી પણ ન વાંચે | |
| ગગા મોટો થા પછી પરણાવશું | |
| ગગો કુંવારો રહી જવો | |
| ગજ વાગતો નથી | |
| ગજવેલના પારખાં ન હોય | |
| ગતકડાં કાઢવા | |
| ગધેડા ઉપર અંબાડી ન શોભે | |
| ગધેડાને તાવ આવે તેવી વાત | |
| ગરજ સરી એટલે વૈદ વેરી | |
| ગરજવાનને અક્કલ ન હોય | |
| ગરજે ગધેડાને પણ બાપ કહેવો પડે | |
| ગળ્યું એટલે ગળ્યું, બીજું બધું બળ્યું | |
| ગાંજ્યો જાય તેવો નથી | |
| ગાંઠના ગોપીચંદન | |
| ગાંડા સાથે ગામ જવું ને ભૂતની કરવી ભાઈબંધી | |
| ગાંડાના ગામ ન વસે | |
| ગાંડી પોતે સાસરે ન જાય અને ડાહીને શિખામણ આપે | |
| ગાંડી માથે બેડું | |
| ગાંધી-વૈદનું સહીયારું | |
| ગાજરની પીપૂડી વાગે ત્યાં સુધી વગાડવાની ને પછી ખાઈ જવાની | |
| ગાજ્યા મેઘ વરસે નહિ ને ભસ્યા કૂતરા કરડે નહિ | |
| ગાડા નીચે કૂતરું | |
| ગાડી પાટે ચડાવી દેવી | |
| ગાડું ગબડાવવું | |
| ગાડું જોઈને ગુડા ભાંગે | |
| ગાભા કાઢી નાખવા | |
| ગામ ગાંડું કરવું | |
| ગામ માથે લેવું | |
| ગામ હોય ત્યાં ઉકરડો પણ હોય | |
| ગામના મહેલ જોઈ આપણાં ઝૂંપડાં તોડી ન નખાય | |
| ગામના મોંએ ગરણું ન બંધાય | |
| ગામનો ઉતાર | |
| ગામમાં ઘર નહિ સીમમાં ખેતર નહિ | |
| ગાય દોહી કૂતરાને પાવું | |
| ગાય પાછળ વાછરડું | |
| ગેંગે-ફેંફે થઈ જવું | |
| ગોટલાં છોતરાં નીકળી જવા | |
| ગોર પરણાવી દે, ઘર ન માંડી દે | |
| ગોળ ખાધા વેંત જુલાબ ન લાગે | |
| ગોળ નાખો એટલું ગળ્યું લાગે | |
| ગોળ વિના મોળો કંસાર, મા વિના સૂનો સંસાર | |
| ગોળથી મરતો હોય તો ઝેર શું કામ પાવું? | |
| ગ્રહણ ટાણે સાપ નીકળવો | |
| ઘડો-લાડવો કરી નાખવો | |
| ઘર ફૂટે ઘર જાય | |
| ઘર બાળીને તીરથ ન કરાય | |
| ઘરડા ગાડા વાળે | |
| ઘરડી ઘોડી લાલ લગામ | |
| ઘરના છોકરા ઘંટી ચાટે ને પાડોશીને આટો | |
| ઘરના ભુવા ને ઘરના ડાકલાં | |
| ઘરની દાઝી વનમાં ગઈ તો વનમાં લાગી આગ | |
| ઘરની ધોરાજી ચલાવવી | |
| ઘરમાં વાઘ બહાર બકરી | |
| ઘરમાં હાંડલા કુસ્તી કરે તેવી હાલત | |
| ઘરે ધોળો હાથી બાંઘવો | |
| ઘા પર મીઠું ભભરાવવું | |
| ઘાણીનો બળદ ગમે તેટલું ચાલે પણ રહે જ્યાં હતો ત્યાં જ | |
| ઘાયલકી ગત ઘાયલ જાને | |
| ઘી ઢોળાયું તો ખીચડીમાં | |
| ઘી-કેળાં થઈ જવા | |
| ઘીના ઠામમાં ઘી પડી રહ્યું | |
| ઘેર ઘેર માટીના ચૂલા | |
| ઘો મરવાની થાય ત્યારે વાઘરીવાડે જાય | |
| ઘોંસ પરોણો કરવો | |
| ઘોડે ચડીને આવવું | |
| ઘોરખોદિયો | |
| ચકલાં ચૂંથવાંનો ધંધો | |
| ચકલી નાની ને ફૈડકો મોટો | |
| ચકીબાઈ નાહી રહ્યાં | |
| ચડાઉ ધનેડું | |
| ચપટી ધૂળની ય જરૂર પડે | |
| ચપટી મીઠાની તાણ | |
| ચમડી તૂટે પણ દમડી ન છૂટે | |
| ચમત્કાર વિના નમસ્કાર નહિ | |
| ચલક ચલાણું ઓલે ઘેર ભાણું | |
| ચા કરતાં કીટલી વધારે ગરમ હોય | |
| ચાદર જોઈને પગ પહોળા કરાય | |
| ચાર મળે ચોટલા તો ભાંગે કૈંકના ઓટલા | |
| ચાલતી ગાડીએ ચડી બેસવું | |
| ચીંથરે વીંટાળેલું રતન | |
| ચીભડાના ચોરને ફાંસીની સજા | |
| ચેતતો નર સદા સુખી | |
| ચોર કોટવાલને દંડે | |
| ચોર પણ ચાર ઘર છોડે | |
| ચોરની દાઢીમાં તણખલું | |
| ચોરની મા કોઠીમાં મોં ઘાલીને રૂએ | |
| ચોરની માને ભાંડ પરણે | |
| ચોરની વાદે ચણા ઉપાડવા જવું | |
| ચોરને કહે ચોરી કરજે અને સિપાઈને કહે જાગતો રહેજે | |
| ચોરને ઘેર ચોર પરોણો | |
| ચોરનો ભાઈ ઘંટીચોર | |
| ચોરી પર શીનાજોરી | |
| ચોરીનું ધન સીંકે ન ચડે | |
| ચોળીને ચીકણું કરવું | |
| ચૌદમું રતન ચખાડવું | |
| છક થઈ જવું | |
| છકી જવું | |
| છક્કડ ખાઈ જવું | |
| છક્કા છૂટી જવા | |
| છછૂંદરવેડા કરવા | |
| છઠ્ઠીનું ધાવણ યાદ આવી જવું | |
| છાગનપતિયાં કરવા | |
| છાજિયા લેવા | |
| છાણના દેવને કપાસિયાની જ આંખ હોય | |
| છાતી પર મગ દળવા | |
| છાપરે ચડાવી દેવો | |
| છાશ લેવા જવી અને દોણી સંતાડવી | |
| છાશમાં માખણ જાય અને વહુ ફુવડ કહેવાય | |
| છાસિયું કરવું | |
| છિનાળું કરવું | |
| છીંડે ચડ્યો તે ચોર | |
| છેલ્લા પાટલે બેસી જવું | |
| છેલ્લું ઓસડ છાશ | |
| છોકરાંને છાશ ભેગા કરવા | |
| છોકરાંનો ખેલ નથી | |
| છોકરીને અને ઉકરડાને વધતાં વાર ન લાગે | |
| છોરું કછોરું થાય પણ માવતર કમાવતર ન થાય | |
| જંગ જીત્યો રે મારો કાણિયો, વહુ ચલે તબ જાણિયો | |
| જણનારીમાં જોર ન હોય તો સુયાણી શું કરે ? | |
| જનોઈવઢ ઘા | |
| જમણમાં લાડુ અને સગપણમાં સાઢુ | |
| જમવામાં જગલો અને કૂટવામાં ભગલો | |
| જમાઈ એટલે દશમો ગ્રહ | |
| જર, જમીન ને જોરું, એ ત્રણ કજિયાના છોરું | |
| જશને બદલે જોડા | |
| જા બિલાડી મોભામોભ | |
| જા બિલ્લી કૂત્તે કો માર | |
| જાગ્યા ત્યાંથી સવાર | |
| જાડો નર જોઈને સૂળીએ ચડાવવો | |
| જાતે પગ પર કુહાડો મારવો | |
| જાન બચી લાખો પાયે | |
| જીભ આપવી | |
| જીભ કચરવી | |
| જીભમાં હાડકું ન હોય, તે આમ પણ વળે અને તેમ પણ વળે | |
| જીભે લાપસી પીરસવી તો મોળી શું કામ પીરસવી? | |
| જીવ ઝાલ્યો રહેતો નથી | |
| જીવતા જગતિયું કરવું | |
| જીવતો નર ભદ્રા પામે | |
| જીવવું થોડું ને જંજાળ ઝાઝી | |
| જીવો અને જીવવા દો | |
| જીવ્યા કરતાં જોયું ભલું | |
| જૂનું એટલું સોનું | |
| જે ગામ જવું હોય નહિ તેનો મારગ શા માટે પૂછવો? | |
| જે ચડે તે પડે | |
| જે જન્મ્યું તે જાય | |
| જે જાય દરબાર તેના વેચાય ઘરબાર | |
| જે નમે તે સૌને ગમે | |
| જે ફરે તે ચરે | |
| જે બોલે તે બે ખાય | |
| જે વાર્યા ન વરે તે હાર્યા વરે | |
| જે સૌનું થશે તે વહુનું થશે | |
| જેટલા મોં તેટલી વાતો | |
| જેટલા સાંધા એટલા વાંધા | |
| જેટલો ગોળ નાખો તેટલું ગળ્યું લાગે | |
| જેટલો બહાર છે તેથી વધુ ભોંયમાં છે | |
| જેણે મૂકી લાજ એનું નાનું સરખું રાજ | |
| જેના લગન હોય તેના જ ગીત ગવાય | |
| જેના હાથમાં તેના મોંમા | |
| જેની રૂપાળી વહુ તેના ભાઈબંધ બહુ | |
| જેની લાઠી તેની ભેંસ | |
| જેનું ખાય તેનું ખોદે | |
| જેનું નામ તેનો નાશ | |
| જેને કોઈ ન પહોંચે તેને પેટ પહોંચે | |
| જેને રામ રાખે તેને કોણ ચાખે | |
| જેનો આગેવાન આંધળો તેનું કટક કૂવામાં | |
| જેનો રાજા વેપારી તેની પ્રજા ભિખારી | |
| જેવા સાથે તેવા | |
| જેવી દ્રષ્ટિ તેવી સૃષ્ટિ | |
| જેવી સોબત તેવી અસર | |
| જેવું કામ તેવા દામ | |
| જેવો ગોળ વિનાનો કંસાર એવો મા વિનાનો સંસાર | |
| જેવો દેશ તેવો વેશ | |
| જેવો સંગ તેવો રંગ | |
| જેસલ હટે જવભર ને તોરલ હટે તલભર | |
| જો કંઠનો ખપ હોય તો પાંચેય વસ્તુ રાખ | |
| જોશીના પાટલે અને વૈદના ખાટલે | |
| જ્યાં ગોળ હોય ત્યાં માખી બમણતી આવે જ | |
| જ્યાં ચાહ ત્યાં રાહ | |
| જ્યાં સંપ ત્યાં જંપ | |
| જ્યાં સુધી શ્વાસ ત્યાં સુધી આશ | |
| ઝાઝા રસોઈયા રસોઈ બગાડે | |
| ઝાઝા હાંડલા ભેગા થાય તો ખખડે પણ ખરા | |
| ઝાઝા હાથ રળિયામણા | |
| ઝાઝી કીડી સાપને ખાઈ જાય | |
| ઝાઝી સૂયાણી વિયાંતર બગાડે | |
| ઝેરના પારખા ન હોય | |
| ટકાની ડોશી અને ઢબુનું મૂંડામણ | |
| ટલ્લે ચડાવવું | |
| ટહેલ નાખવી | |
| ટાંટિયો ટળવો | |
| ટાંટીયાની કઢી થઈ જવી | |
| ટાંડી મૂકવી | |
| ટાઢા પહોરની તોપ ફોડવી | |
| ટાઢા પાણીએ ખસ ગઈ | |
| ટાઢું પાણી રેડી દેવું | |
| ટાઢો ડામ દેવો | |
| ટાયલાવેડાં કરવાં | |
| ટાલિયા નર કો’ક નિર્ધન | |
| ટીપે ટીપે સરોવર ભરાય, કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય | |
| ટૂંકું ને ટચ | |
| ટેભા ટૂટી જવા | |
| ટોટો પીસવો | |
| ટોણો મારવો | |
| ટોપી પહેરાવી દેવી | |
| ટોપી ફેરવી નાખવી | |
| ઠણઠણગોપાલ | |
| ઠરડ કાઢી નાખવી | |
| ઠરીને ઠામ થવું | |
| ઠરીને ઠીંકરું થઈ જવું | |
| ઠાગાઠૈયા કરવા | |
| ઠેકાણે પડવું | |
| ઠેરના ઠેર | |
| ઠોકર વાગે ત્યારે જ અક્કલ આવે | |
| ઠોઠ નિશાળિયાને વૈતરણા ઝાઝા | |
| ડબ્બો ગુલ કરી નાખવો | |
| ડહાપણની દાઢ ઊગવી | |
| ડાંગે માર્યા પાણી જુદા ન પડે | |
| ડાંફાં મારવા | |
| ડાકણેય એક ઘર તો છોડે | |
| ડાગળી ખસવી | |
| ડાચામાં બાળવું | |
| ડાચું વકાસીને બેસવું | |
| ડાફરિયાં દેવા | |
| ડાબા હાથની વાત જમણાને ખબર ન પડે | |
| ડાબા હાથનો ખેલ | |
| ડાબા હાથે ચીજ મુકી દેવી | |
| ડારો દેવો | |
| ડાહીબાઈને બોલાવો ને ખીરમાં મીઠું નખાવો | |
| ડીંગ હાંકવી | |
| ડીંડવાણું ચલાવવું | |
| ડુંગર દૂરથી રળિયામણા | |
| ડૂબતો માણસ તરણું પકડે | |
| ડોશી મરે તેનો ભો નથી, જમ ઘર ભાળી જાય તેનો વાંધો છે | |
| ઢાંકણીમાં પાણી લઈ ડૂબી મર | |
| ઢાંકો-ઢૂંબો કરવો | |
| તમાચો મારી ગાલ લાલ રાખવો | |
| તમાશાને તેડું ન હોય | |
| તલપાપડ થવું | |
| તલમાં તેલ નથી | |
| તલવારની ધાર ઉપર ચાલવું | |
| તાંબિયાની તોલડી તેર વાના માંગે | |
| તારા જેવા તાંબિયાના તેર મળે છે | |
| તારા બાપનું કપાળ | |
| તારી અક્કલ ક્યાં ઘાસ ચરવા ગઈ હતી? | |
| તારું મારું સહિયારું ને મારું મારા બાપનું | |
| તાલમેલ ને તાશેરો | |
| તીરથે જઈએ તો મૂંડાવું તો પડે જ | |
| તીસમારખાં | |
| તુંબડીમાં કાંકરા | |
| તેજીને ટકોરો, ગધેડાને ડફણાં | |
| તેરી બી ચૂપ ઓર મેરી બી ચૂપ | |
| તેરે માંગન બહોત તો મેરે ભૂપ અનેક | |
| તેલ જુઓ તેલની ધાર જુઓ | |
| તેલ પાઈને એરંડિયું કાઢવું | |
| તોબા પોકારવી | |
| તોળી તોળીને બોલવું | |
| ત્રણ સાથે જાય તો થાય ત્રેખડ ને માથે પડે ભેખડ | |
| ત્રાગું કરવું | |
| ત્રેવડ એટલે ત્રીજો ભાઈ | |
| થાક્યાના ગાઉ છેટા હોય | |
| થાબડભાણા કરવા | |
| થાય તેવા થઈએ ને ગામ વચ્ચે રહીએ | |
| થૂંકના સાંધા કેટલા દી ટકે? | |
| થૂંકેલું પાછું ગળવું | |
| દયા ડાકણને ખાય | |
| દરજીનો દીકરો જીવે ત્યાં સુધી સીવે | |
| દશેરાના દિવસે જ ઘોડુ ન દોડે | |
| દળી, દળીને ઢાંકણીમાં | |
| દાંત કાઢવા | |
| દાંત ખાટા કરી નાખવા | |
| દાંતે તરણું પકડવું | |
| દાઝ્યા પર ડામ | |
| દાઢીની દાઢી ને સાવરણીની સાવરણી | |
| દાણો દબાવી/ચાંપી જોવો | |
| દાધારિંગો | |
| દાનત ખોરા ટોપરા જેવી | |
| દામ કરે કામ અને બીબી કરે સલામ | |
| દાળમાં કાળું | |
| દી ફરવો | |
| દી ભરાઈ ગયા છે | |
| દી વળવો | |
| દીકરી એટલે સાપનો ભારો | |
| દીકરી ને ગાય, દોરે ત્યાં જાય | |
| દીવા તળે અંધારું | |
| દીવાલને પણ કાન હોય | |
| દુ:ખતી રગ દબાવવી | |
| દુ:ખનું ઓસડ દહાડા | |
| દુ:ખે છે પેટ અને કૂટે છે માથું | |
| દુકાળમાં અધિક માસ | |
| દુબળાં ઢોરને બગાં ઝાઝી | |
| દૂઝણી ગાયની લાત ભલી | |
| દૂધ પાઈને સાપ ઉછેરવો | |
| દૂધ, સાકર, એલચી, વરીઆળી ને દ્રાક્ષ | |
| દૂધનું દૂધ અને પાણીનું પાણી કરી નાખવું | |
| દૂધનો દાઝેલો છાશ પણ ફૂંકી ફૂંકીને પીએ | |
| દૂધમાં અને દહીંમાં પગ રાખવો | |
| દૂધમાંથી પોરા કાઢવા | |
| દૂધે વાળુ જે કરે, તે ઘર વૈદ ન જાય | |
| દે દામોદર દાળમાં પાણી | |
| દેખવું નહિ અને દાઝવું નહિ | |
| દેવ દેવલા સમાતા ન હોય ત્યાં પૂજારાને ક્યાં બેસાડવા | |
| દોડવું હતું ને ઢાળ મળ્યો | |
| દોમ દોમ સાયબી | |
| દોરડી બળે પણ વળ ન છૂટે | |
| દ્રાક્ષ ખાટી છે | |
| ધકેલ પંચા દોઢસો | |
| ધણીની નજર એક, ચોરની નજર ચાર | |
| ધનોત-પનોત કાઢી નાખવું | |
| ધરતીનો છેડો ઘર | |
| ધરમ કરતાં ધાડ પડી | |
| ધરમ ધક્કો | |
| ધરમના કામમાં ઢીલ ન હોય | |
| ધરમની ગાયના દાંત ન જોવાય | |
| ધાર્યું ધણીનું થાય | |
| ધીરજના ફળ મીઠા હોય | |
| ધુમાડાને બાચકા ભર્યે દહાડો ન વળે | |
| ધૂળ ઉપર લીંપણ ન કરાય | |
| ધૂળ કાઢી નાખવી | |
| ધોકે નાર પાંસરી | |
| ધોબીનો કૂતરો, નહિ ઘરનો નહિ ઘાટનો | |
| ધોયેલ મૂળા જેવો | |
| ધોલધપાટ કરવી | |
| ધોળા દિવસે તારા દેખાવા | |
| ધોળામાં ધૂળ પડી | |
| ધોળિયા સાથે કાળિયો રહે, વાન ન આવે, સાન તો આવે | |
| ધોળે ધરમે | |
| ન આવડે ભીખ તો વૈદું શીખ | |
| ન ત્રણમાં, ન તેરમાં, ન છપ્પનના મેળમાં | |
| ન બોલ્યામાં નવ ગુણ | |
| ન મળી નારી એટલે સહેજે બાવા બ્રહ્મચારી | |
| ન મામા કરતા કહેણો મામો સારો | |
| નકલમાં અક્કલ ન હોય | |
| નગારખાનામાં પીપૂડીનો અવાજ ક્યાંથી સંભળાય? | |
| નજર ઉતારવી | |
| નજર બગાડવી | |
| નજર લાગવી | |
| નજરે ચડી જવું | |
| નજરે જોયાનું ઝેર છે | |
| નથ ઘાલવી | |
| નદીના મૂળ અને ઋષિના કુળ ન શોધાય | |
| નબળો ધણી બૈરી પર શૂરો | |
| નમાજ પડતા મસીદ કોટે વળગી | |
| નરમ ઘેંશ જેવો | |
| નવ ગજના નમસ્કાર | |
| નવરો ધૂપ | |
| નવરો બેઠો નખ્ખોદ કાઢે | |
| નવાણિયો કૂટાઈ ગયો | |
| નવાણુંનો ધક્કો લાગવો | |
| નવી ગિલ્લી નવો દાવ | |
| નવી વહુ નવ દહાડા | |
| નવે નાકે દિવાળી | |
| નવો મુલ્લો બાંગ વધુ જોરથી પોકારે | |
| નવો મુસલમાન નવ વાર નમાજ પઢે | |
| નસીબ અવળા હોય તો ભોંયમાંથી ભાલા વાગે | |
| નસીબ બેઠેલાનું બેઠું રહે, દોડતાનું દોડતું રહે | |
| નસીબનો બળિયો | |
| નાક ઊંચું રાખવું | |
| નાક કપાઈ જવું | |
| નાક કપાવી અપશુકન ન કરાવાય | |
| નાક લીટી તાણવી | |
| નાકે છી ગંધાતી નથી | |
| નાગાની પાનશેરી ભારે હોય | |
| નાગાને નાવું શું અને નીચોવવું શું ? | |
| નાચવું ન હોય તો આંગણું વાંકુ | |
| નાણા વગરનો નાથીયો, નાણે નાથાલાલ | |
| નાણું મળશે પણ ટાણું નહિ મળે | |
| નાતનો માલ નાત જમે, મુસાભાઈના વા ને પાણી | |
| નાના મોઢે મોટી વાત | |
| નાનો પણ રાઈનો દાણો | |
| નામું માંડવું | |
| નીર-ક્ષીર વિવેક | |
| નેવાના પાણી મોભે ના ચડે | |
| નોકર ખાય તો નફો જાય, શેઠ ખાય તો મૂડી જાય | |
| પંચ કહે તે પરમેશ્વર | |
| પંચકી લકડી એક કા બોજ | |
| પઈની પેદાશ નહિ ને ઘડીની ફુરસદ નહિ | |
| પગ કુંડાળામાં પડી જવો | |
| પગ ન ઊપડવો | |
| પગ લપસી જવો | |
| પગચંપી કરવી | |
| પગપેસારો કરવો | |
| પગભર થવું | |
| પગલાં પાડવા/પગલાં ઓળખવા | |
| પડતો બોલ ઝીલવો | |
| પડી પટોડે ભાત, ફાટે પણ ફીટે નહિ | |
| પડ્યા પર પાટું | |
| પડ્યો પોદળો ધૂળ ઉપાડે | |
| પઢાવેલો પોપટ | |
| પત્તર ખાંડવી | |
| પથારો પાથરવો | |
| પથ્થર ઉપર પાણી | |
| પરચો આપવો/દેખાડવો | |
| પરણ્યા નથી પણ પાટલે તો બેઠા છો ને? | |
| પલાળ્યું છે એટલે મૂંડાવવું તો પડશે જ ને | |
| પવન પ્રમાણે સઢ ફેરવવો | |
| પહેતા પાણીમાં હાથ ધોઈ લેવા | |
| પહેલું સુખ તે જાતે નર્યા | |
| પહેલો ઘા પરમેશ્વરનો | |
| પહેલો સગો પાડોશી | |
| પહોંચેલ માયા/બુટ્ટી | |
| પાંચમની છઠ્ઠ ક્યારે ન થાય | |
| પાંચમાં પૂછાય તેવો | |
| પાંચે ય આંગળી ઘીમાં | |
| પાંચે ય આંગળી સરખી ન હોય | |
| પાંચે ય આંગળીએ દેવ પૂજવા | |
| પાંસરુંદોર કરી નાખવું/થઈ જવું | |
| પાકા ઘડે કાંઠા ન ચડે | |
| પાઘડી ફેરવી નાખવી | |
| પાઘડીનો વળ છેડે આવે | |
| પાટિયાં બેસી જવાં | |
| પાટો બાઝવો | |
| પાઠ ભણાવવો | |
| પાડા ઉપર પાણી | |
| પાડા મૂંડવાં | |
| પાણી ઉતારવું | |
| પાણી ચડાવવું | |
| પાણી દેખાડવું | |
| પાણી પહેલા પાળ બાંધી લેવી સારી | |
| પાણી પાણી કરી નાખવું | |
| પાણી પીને ઘર પૂછવું | |
| પાણી ફેરવવું | |
| પાણી માપવું | |
| પાણીચું આપવું | |
| પાણીમાં બેસી જવું | |
| પાણીમાં રહીને મગર સાથે વેર ન બંધાય | |
| પાણીમાંથી પોરા કાઢવા | |
| પાનો ચડાવવો | |
| પાપ છાપરે ચડીને પોકારે | |
| પાપડતોડ પહેલવાન | |
| પાપડી ભેગી ઈયળ બફાય | |
| પાપનો ઘડો ભરાઈ જવો | |
| પાપી પેટનો સવાલ છે | |
| પારકા કજિયા ઉછીના ન લેવાય | |
| પારકા છોકરાને જતિ કરવા સૌ તૈયાર હોય | |
| પારકી આશ સદા નિરાશ | |
| પારકી છઠ્ઠીનો જાગતલ | |
| પારકી પંચાતમાં શું કામ પડવું | |
| પારકી મા જ કાન વિંધે | |
| પારકી લેખણ, પારકી શાહી, મત્તું મારે માવજીભાઈ | |
| પારકે પાદર પહોળા થવું | |
| પારકે પૈસે દિવાળી | |
| પારકે પૈસે પરમાનંદ | |
| પારકે ભાણે લાડુ મોટો દેખાય | |
| પાશેરામાં પહેલી પૂણી છે | |
| પિયરની પાલખી કરતાં સાસરિયાની સૂળી સારી | |
| પીઠ પાછળ ઘા | |
| પીળું તેટલું સોનું નહિ, ઊજળું તેટલું દૂધ નહિ | |
| પુણ્ય પરવારી જવું | |
| પુત્રના લક્ષણ પારણામાંથી ને વહુના લક્ષણ બારણામાંથી | |
| પુરાણ માંડવું | |
| પેટ કરાવે વેઠ | |
| પેટ ચોળીને શૂળ ઊભું ન કરાય | |
| પેટ છે કે પાતાળ ? | |
| પેટ ઠારવું/પેટ બાળવું | |
| પેટ પકડીને હસવું | |
| પેટ પર પાટું મારવું | |
| પેટ મોટું રાખવું | |
| પેટછૂટી વાત કરવી | |
| પેટનું પાણી ન હલવું | |
| પેટનો ખાડો પૂરવો | |
| પેટનો બળ્યો ગામ બાળે | |
| પેટપૂજા કરવી | |
| પેટમાં ઘુસી જવું | |
| પેટમાં પેસીને પગ પહોળા કરવા | |
| પેટમાં ફાળ પડવી | |
| પેટિયું રળી લેવું | |
| પેટે પાટા બાંધવા | |
| પૈસા તો ડાબા હાથનો મેલ છે | |
| પૈસાનું પાણી કરવું | |
| પૈસો મારો પરમેશ્વર ને હું પૈસાનો દાસ | |
| પોચું ભાળી જવું | |
| પોત પ્રકાશવું | |
| પોતાના પગ નીચે રેલો આવે ત્યારે જ ખબર પડે | |
| પોતાની ગલીમાં કુતરો પણ સિંહ | |
| પોતાનો કક્કો જ ખરો કરવો | |
| પોતિયા ઢીલા થઈ જવા | |
| પોતિયું કાઢીને ઊભા રહેવું | |
| પોથી માંહેના રીંગણા | |
| પોદળામાં સાંઠો | |
| પોપટીયું જ્ઞાન | |
| પોપાબાઈનું રાજ | |
| પોબારા ગણી જવા | |
| પોલ ખૂલી ગઈ | |
| પ્રસાદી ચખાડવી | |
| પ્રીત પરાણે ન થાય | |
| ફઈને મૂછ ઉગે તો તેને કાકો કહેવાય | |
| ફટકો પડવો | |
| ફણગો ફૂટવો | |
| ફના- ફાતિયા થઈ જવા | |
| ફનાફાતિયા થઈ જવું/કરી નાખવું | |
| ફરે તે ચરે ને બાંધ્યું ભૂખે મરે | |
| ફસકી જવું | |
| ફાંકો રાખવો | |
| ફાચર મારવી | |
| ફાટીને ધુમાડે જવું | |
| ફાવ્યો વખણાય | |
| ફાળિયું ખંખેરી નાખવું | |
| ફિશિયારી મારવી | |
| ફીંફાં ખાંડવાં | |
| ફુલ નહિ તો ફુલની પાંખડી | |
| ફૂંકી ફૂંકીને પગ મૂકવો | |
| ફૂટી બદામના ભાવે | |
| ફૂલાઈને ફાળકો થઈ જવું | |
| ફોદેફોદા ઊડી જવા | |
| બંધ બેસતી પાઘડી પહેરી લેવી | |
| બકરું કાઢતા ઊંટ પેઠું | |
| બક્ષિસ લાખની પણ હિસાબ કોડીનો | |
| બગભગત-ઠગભગત | |
| બગાસું ખાતા પતાસું મળ્યું | |
| બત્રીસ કોઠે દીવા પ્રગટ્યા | |
| બધો ભાર અંતે કન્યાની કેડ પર આવે | |
| બલિદાનનો બકરો | |
| બળતાંમાં ઘી હોમવું | |
| બળતું ઘર કૃષ્ણાર્પણ કરવું | |
| બળિયાના બે ભાગ | |
| બાંધી મુઠ્ઠી લાખની, ઉઘાડી વા ખાય | |
| બાઈ બાઈ ચારણી | |
| બાઈને કોઈ લે નહિ ને ભાઈને કોઈ આપે નહિ | |
| બાડા ગામમાં બે બારશ | |
| બાપ તેવા બેટા ને વડ તેવા ટેટા | |
| બાપ શેર તો દીકરો સવા શેર | |
| બાપના કૂવામાં ડુબી ન મરાય | |
| બાપના પૈસે તાગડધીન્ના | |
| બાપનું વહાણ ને બેસવાની તાણ | |
| બાપે માર્યા વેર | |
| બાફી મારવું | |
| બાર ગાઉએ બોલી બદલાય | |
| બાર બાવા ને તેર ચોકા | |
| બાર વરસે બાવો બોલ્યો, જા બેટા દુકાળ પડશે | |
| બાર હાથનું ચીભડું ને તેર હાથનું બી | |
| બારે મેઘ ખાંગા થવા | |
| બારે વહાણ ડૂબી જવા | |
| બાવળ વાવો તો કાંટા ઉગે અને આંબો વાવો તો કેરી મળે | |
| બાવા બાર ને લાડવા ચાર | |
| બાવાના બેઉ બગડ્યા | |
| બાવો ઉઠ્યો બગલમાં હાથ | |
| બિલાડીના કીધે શીંકુ ન ટૂટે | |
| બિલાડીના પેટમાં ખીર ન ટકે, બૈરાંના પેટમાં વાત ન ટકે | |
| બિલાડીની ડોકે ઘંટ બાંધે કોણ? | |
| બિલાડીનું બચ્ચું સાત ઘેર ફરે | |
| બિલાડીને દૂધ ભળાવો તો પછી શું થાય ? | |
| બીજાની ચિતા પર પોતાની ભાખરી શેકી લેવી | |
| બીડું ઝડપવું | |
| બે ઘરનો પરોણો ભૂખે મરે | |
| બે પાંદડે થવું | |
| બે પાડા લડે તેમાં ઝાડનો ખો નીકળે | |
| બે બદામનો માણસ | |
| બે બાજુની ઢોલકી વગાડવી | |
| બેઉ હાથમાં લાડવા | |
| બેઠાં બેઠાં ખાધે તો કુબેરના ભંડાર પણ ખૂટી જાય | |
| બૈરાંની બુદ્ધિ પગની પાનીએ | |
| બોકડો વધેરવો | |
| બોડી-બામણીનું ખેતર | |
| બોલીને ફરી જવું | |
| બોલે તેના બોર વેંચાય | |
| બ્રાહ્મણી વંઠે તો તરકડે જાય | |
| ભડનો દીકરો | |
| ભણેલા ભીંત ભૂલે | |
| ભરડી મારવું | |
| ભરાઈ પડવું | |
| ભલભલાને ભૂ પાઈ દેવું | |
| ભલું થયું ભાંગી જંજાળ, સુખે ભજશું શ્રીગોપાળ | |
| ભાંગરો વાટવો | |
| ભાંગ્યાનો ભેરુ | |
| ભાંગ્યું તો ય ભરુચ | |
| ભાંડો ફૂટી ગયો | |
| ભાગતા ભૂતની ચોટલી ભલી | |
| ભાગ્યશાળીને ભૂત રળે | |
| ભીંતને પણ કાન હોય છે | |
| ભીખના હાંલ્લા શીંકે ન ચડે | |
| ભુવો ધૂણે પણ નાળિયેર તો ઘર ભણી જ ફેંકે | |
| ભૂંડાથી ભૂત ભાગે | |
| ભૂંડાને પણ સારો કહેવડાવે તેવો છે | |
| ભૂખે ભજન ન હોઈ ગોપાલા | |
| ભૂત ગયું ને પલિત આવ્યું | |
| ભૂતનું સ્થાનક પીપળો | |
| ભૂતોભાઈ પણ ઓળખતો નથી | |
| ભૂલ્યા ત્યાંથી ફરી ગણો | |
| ભેંશ આગળ ભાગવત | |
| ભેંશ ભાગોળે, છાશ છાગોળે અને ઘેર ધમાધમ | |
| ભેંશના શીંગડા ભેંશને ભારી | |
| ભેખડે ભરાવી દેવો | |
| ભેજાગેપ | |
| ભેજાનું દહીં કરવું | |
| ભોઈની પટલાઈ | |
| મંકોડી પહેલવાન | |
| મગ જે પાણીએ ચડતા હોય તે પાણીએ જ ચડાવાય | |
| મગજમાં રાઈ ભરાઈ જવી | |
| મગનું નામ મરી ન પાડે | |
| મગરનાં આંસુ સારવા | |
| મણ મણની ચોપડાવવી | |
| મણનું માથું ભલે જાય પણ નવટાંકનું નાક ન જાય | |
| મન ઊતરી જવું | |
| મન ચંગા તો કથરોટમેં ગંગા | |
| મન ઢચુપચુ થઈ જવું | |
| મન દઈને કામ કરવું | |
| મન મનાવવું/મારીને રહેવું | |
| મન મોટું કરવું | |
| મન હોય તો માળવે જવાય | |
| મન, મોતી ને કાચ, ભાંગ્યા સંધાય નહિ | |
| મનનો ઊભરો ઠાલવવો | |
| મનમાં પરણવું ને મનમાં રાંડવું | |
| મનુષ્ય યત્ન, ઈશ્વર કૃપા | |
| મફતકા ચંદન ઘસબે લાલિયા | |
| મરચા લાગવા | |
| મરચાં લેવા | |
| મરચાં વાટવા | |
| મરચું-મીઠું ભભરાવવું | |
| મરતાને સૌ મારે | |
| મરતો ગયો ને મારતો ગયો | |
| મસાણમાંથી મડા બેઠા કરવા | |
| મસીદમાં ગયું’તું જ કોણ? | |
| મહેતો મારે ય નહિ અને ભણાવે ય નહિ | |
| મળે તો ઈદ, ન મળે તો રોજા | |
| મા કરતાં માસી વહાલી લાગે | |
| મા તે મા, બીજા બધા વગડાના વા | |
| મા તેવી દીકરી, ઘડો તેવી ઠીકરી | |
| મા મૂળો ને બાપ ગાજર | |
| માંકડને મોં આવવું | |
| માંગ્યા વિના મા પણ ન પીરસે | |
| માંડીવાળેલ | |
| માખણ લગાવવું | |
| માગુ દીકરીનું હોય – માગુ વહુનું ન હોય | |
| માણસ માત્ર ભૂલને પાત્ર | |
| માણસ વહાલો નથી માણસનું કામ વહાલું છે | |
| માથા માથે માથું ન રહેવું | |
| માથાનો ફરેલ | |
| માથાનો મળી ગયો | |
| માથે દુખનાં ઝાડ ઉગવા | |
| માથે પડેલા મફતલાલ | |
| માથે હાથ રાખવો | |
| માન ન માન મૈં તેરા મહેમાન | |
| માના પેટમાંય સખણો નહિ રહ્યો હોય | |
| માનો તો દેવ નહિ તો પથ્થર | |
| માપમાં રહેવું | |
| મામા બનાવવા | |
| મામો રોજ લાડવો ન આપે | |
| મારવો તો મીર | |
| મારા છગન-મગન બે સોનાના, ગામનાં છોકરાં ગારાના | |
| મારીને મુસલમાન કરવો | |
| મારે મીર ને ફૂલાય પીંજારો | |
| માલ પચી જવો | |
| માશીબાનું રાજ નથી | |
| મિયાં ચોરે મૂઠે ને અલ્લા ચોરે ઊંટે | |
| મિયાં પડ્યા પણ ટંગડી ઊંચી | |
| મિયાં મહાદેવનો મેળ કેમ મળે | |
| મિયાંની મીંદડી | |
| મિયાં-બીબી રાજી તો ક્યા કરેગા કાજી | |
| મીઠા ઝાડના મૂળ ન ખવાય | |
| મુખમેં રામ, બગલમેં છૂરી | |
| મુલ્લાની દોડ મસીદ સુધી | |
| મુવા નહિ ને પાછા થયા | |
| મુસાભાઈના વા ને પાણી | |
| મૂઈ ભેંશના ડોળા મોટા | |
| મૂછે વળ આપવો | |
| મૂડી કરતાં વ્યાજ વધુ વહાલું હોય | |
| મૂરખ મિત્ર કરતાં દાનો દુશ્મન સારો | |
| મૂરખના ગાડાં ન ભરાય | |
| મૂરખની માથે શિંગડા ન ઉગે | |
| મેથીપાક ચખાડવો | |
| મેદાન મારવું | |
| મેરી બિલ્લી મૂઝસે મ્યાઉં | |
| મેલ કરવત મોચીના મોચી | |
| મોં કાળું કરવું | |
| મોં ચડાવવું | |
| મોં તોડી લેવું | |
| મોં પરથી માંખી ઉડતી નથી | |
| મોં બંધ કરવું | |
| મોં માથાના મેળ વિનાની વાત | |
| મોંકાણના સમાચાર | |
| મોટું પેટ રાખવું | |
| મોઢાનો મોળો | |
| મોઢામાં મગ ભર્યા છે? | |
| મોઢું કટાણું કરવું/બગાડવું | |
| મોઢું જોઈને ચાંદલો કરાય | |
| મોતિયા મરી જવા | |
| મોરના ઈંડાને ચીતરવા ન પડે | |
| મોસાળમાં જમણ અને મા પીરસનાર | |
| યથા રાજા તથા પ્રજા | |
| રંગ ગયા પણ ઢંગ ન ગયા | |
| રમત રમવી | |
| રમતવાતમાં | |
| રાંડ્યા પછીનું ડહાપણ | |
| રાંધવા ગયા કંસાર અને થઈ ગયું થૂલું | |
| રાંધેલ ધાન રઝળી પડ્યા | |
| રાઈના પડ રાતે ગયા | |
| રાજા, વાજા ને વાંદરા, ત્રણેય સરખા | |
| રાજાને ગમી તે રાણી, છાણા વીણતી આણી | |
| રાત ગઈ અને વાત ગઈ | |
| રાત થોડી ને વેશ ઝાઝા | |
| રાતે પાણીએ રોવાનો વખત | |
| રામ બોલો ભાઈ રામ થઈ જવું/રામશરણ પહોંચવું | |
| રામ રમાડી દેવા | |
| રામ રાખે તેને કોણ ચાખે | |
| રામના નામે પથ્થર તરે | |
| રામનામ જપના પરાયા માલ અપના | |
| રામનું રાજ | |
| રામબાણ ઈલાજ | |
| રામબાણ વાગ્યા હોય તે જાણે | |
| રામાયણ માંડવી | |
| રીંગણાં જોખવા | |
| રૂપ રૂપનો અંબાર | |
| રેતીમાં વહાણ ચલાવવું | |
| રેવડી દાણાદાણ કરી નાખવી | |
| રોકડું પરખાવવું | |
| રોગ ને શત્રુ ઉગતાં જ ડામવા પડે | |
| રોજ મરે એને કોણ રોવે | |
| રોજની રામાયણ | |
| રોટલાથી કામ કે ટપટપથી | |
| રોટલો મળે પણ ઓટલો ન મળે | |
| રોતો રોતો જાય તે મુવાની ખબર લઈ આવે | |
| રોદણા રોવા | |
| લંકાની લાડી ને ઘોઘાનો વર | |
| લંગોટીયો યાર | |
| લક્ષ્મી ચાંદલો કરવા આવે ત્યારે મોં ધોવા ન જવાય | |
| લખણ ન બદલે લાખા | |
| લગને લગને કુંવારા લાલ | |
| લમણાંઝીક કરવી | |
| લાંબા જોડે ટૂંકો જાય, મરે નહિ તો માંદો થાય | |
| લાકડાના લાડુ ખાય તે પસ્તાય અને ન ખાય તે પણ પસ્તાય | |
| લાકડાની તલવાર ચલાવવી | |
| લાકડે માંકડું વળગાવી દેવું | |
| લાખો મરજો પણ લાખોનો પાલનહાર ન મરજો | |
| લાગ્યું તો તીર, નહિ તો તુક્કો | |
| લાજવાને બદલે ગાજવું | |
| લાતોંકે ભૂત બાતોંસે નહીં માનતે | |
| લાલો લાભ વિના ન લોટે | |
| લીલા લહેર કરવા | |
| લે લાકડી ને કર મેરાયું | |
| લેતાં લાજે ને આપતાં ગાજે | |
| લેને ગઈ પૂત ઔર ખો આઈ ખસમ | |
| લોઢાના ચણા ચાવવા | |
| લોઢું લોઢાને કાપે | |
| લોભને થોભ ન હોય | |
| લોભિયા હોય ત્યાં ધુતારા ભૂખે ન મરે | |
| લોભે લક્ષણ જાય | |
| વખાણેલી ખીચડી દાઢે વળગે | |
| વટનો કટકો | |
| વઢકણી વહુ ને દીકરો જણ્યો | |
| વર મરો કે કન્યા મરો, ગોરનું તરભાણું ભરો | |
| વર રહ્યો વાસી ને કન્યા ગઈ નાસી | |
| વરને કોણ વખાણે? વરની મા! | |
| વરસના વચલા દહાડે | |
| વહેતા પાણી નિર્મળા | |
| વહેતી ગંગામાં ડુબકી લગાવવી | |
| વહેમનું કોઈ ઓસડ નથી | |
| વહોરાવાળું નાડું પકડી ન રખાય | |
| વા વાતને લઈ જાય | |
| વાંઢાને કન્યા જોવા ન મોકલાય | |
| વાંદરાને સીડી ન અપાય | |
| વાંદરો ઘરડો થાય પણ ગુલાંટ ન ભૂલે | |
| વાઘ પર સવારી કરવી સહેલી છે પણ નીચે ઉતરવું અઘરું છે | |
| વાઘને કોણ કહે કે તારુ મોં ગંધાય છે | |
| વાડ ચીભડા ગળે | |
| વાડ વિના વેલો ન ચડે | |
| વાણિયા વાણિયા ફેરવી તોળ | |
| વાણિયા વિદ્યા કરવી | |
| વાણિયાની મૂછ નીચી તો કહે સાત વાર નીચી | |
| વાણિયો પેટમાં પેસીને પગ પહોળા કરે | |
| વાણિયો રીઝે તો તાળી આપે | |
| વાત ગળે ઉતરવી | |
| વાતનું વતેસર કરવું | |
| વાતમાં કોઈ દમ નથી | |
| વારા ફરતો વારો, મારા પછી તારો, મે પછી ગારો | |
| વાર્યા ન વળે તે હાર્યા વળે | |
| વાવડી ચસ્કી | |
| વાવો તેવું લણો, કરો તેવું પામો | |
| વાળંદના વાંકા હોય તો કોથળીમાંથી કરડે | |
| વિદ્યા વિનયથી શોભે | |
| વિના ચમત્કાર નહિ નમસ્કાર | |
| વિનાશકાળે વિપરીત બુદ્ધિ | |
| વિશ્વાસે વહાણ તરે | |
| વીંછીના દાબડામાં હાથ નાખીએ તો પરિણામ શું આવે? | |
| વીસનખી વાઘણ | |
| વેંત એકની જીભ | |
| વો દિન કહાં કિ મિયાં કે પાઉં મેં જૂતિયા | |
| શંકા ભૂત અને મંછા ડાકણ | |
| શાંત પાણી ઊંડા હોય | |
| શાંતિ પમાડે તે સંત | |
| શિયા-વિયા થઈ જવું | |
| શિયાળ તાણે સીમ ભણી અને કૂતરું તાણે ગામ ભણી | |
| શિયાળો ભોગીનો ઉનાળો જોગીનો | |
| શીંગડા, પૂંછડા વિનાનો આખલો | |
| શીરા માટે શ્રાવક થવું | |
| શેક્યો પાપડ ભાંગવાની તાકાત નથી | |
| શેઠ કરતાં વાણોતર ડાહ્યાં | |
| શેઠની શિખામણ ઝાંપા સુધી | |
| શેર માટીની ખોટ | |
| શેરના માથે સવા શેર | |
| શેહ ખાઈ જવી | |
| શોભાનો ગાંઠિયો | |
| શ્રી ગણેશાય નમઃ કરવું | |
| સંઘર્યો સાપ પણ કામ આવે | |
| સંતોષી નર સદા સુખી | |
| સંસાર છે ચાલ્યા કરે | |
| સઈ, સોની ને સાળવી ન મૂકે સગી બેનને જાળવી | |
| સઈની સાંજ ને મોચીની સવાર ક્યારે ય ન પડે | |
| સક્કરવાર વળવો | |
| સગપણમાં સાઢુ ને જમણમાં લાડુ | |
| સતી શાપ આપે નહિ અને શંખણીના શાપ લાગે નહિ | |
| સત્તર પંચા પંચાણું ને બે મૂક્યા છૂટના, લાવો પટેલ સોમાં બે ઓછા | |
| સત્તા આગળ શાણપણ નકામું | |
| સદાનો રમતારામ છે | |
| સમય સમય બલવાન હૈ નહિ મનુજ બલવાન | |
| સર સલામત તો પઘડિયાં બહોત | |
| સસ્તુ ભાડું ને સિદ્ધપુરની જાત્રા | |
| સળગતામાં હાથ ઘાલો તો હાથ તો દાઝે જ ને | |
| સળગતું લાકડું ઘરમાં ન ઘલાય | |
| સાંઠે બુદ્ધિ નાઠી | |
| સાચને આંચ ન આવે | |
| સાજા ખાય અન્ન ને માંદા ખાય ધન | |
| સાન ઠેકાણે આવવી | |
| સાનમાં સમજે તો સારું | |
| સાપ ગયા અને લીસોટા રહ્યા | |
| સાપના દરમાં હાથ નાખવો | |
| સાપને ઘેર સાપ પરોણો | |
| સાપે છછુંદર ગળ્યા જેવી હાલત | |
| સારા કામમાં સો વિઘન | |
| સીંદરી બળે પણ વળ ન મૂકે | |
| સીદીભાઈને સીદકાં વહાલાં | |
| સીદીભાઈનો ડાબો કાન | |
| સીધી આંગળીએ ઘી ન નીકળે | |
| સુખમાં સાંભરે સોની ને દુ:ખમાં સાંભરે રામ | |
| સુતારનું મન બાવળિયે | |
| સુરતનું જમણ ને કાશીનું મરણ | |
| સૂકા ભેગુ લીલું બળે | |
| સૂપડાં સાફ થઈ ગયાં | |
| સૂળીનો ઘા સોયથી સર્યો | |
| સેવા કરે તેને મેવા મળે | |
| સો દવા એક હવા | |
| સો દહાડા સાસુના તો એક દહાડો વહુનો | |
| સો વાતની એક વાત | |
| સોટી વાગે ચમચમ ને વિદ્યા આવે રૂમઝૂમ | |
| સોના કરતાં ઘડામણ મોંઘું | |
| સોનાની જાળને પાણીમાં ન ફેંકાય | |
| સોનાની થાળીમાં લોઢાનો મેખ | |
| સોનાનો સૂરજ ઉગવો | |
| સોનામાં સુગંધ મળે | |
| સોનીના સો ઘા તો લુહારનો એક ઘા | |
| સોનું સડે નહિ ને વાણિયો વટલાય નહિ | |
| સોળે સાન, વીસે વાન | |
| સૌ ચૂહે મારકે બિલ્લી ચલી હજકો | |
| સ્ત્રી ચરિત્રને કોણ પામી શકે ? | |
| સ્ત્રી રહે તો આપથી અને જાય તો સગા બાપથી | |
| હરામના હાડકાં | |
| હલકું લોહી હવાલદારનું | |
| હવનમાં હાડકાં હોમવા | |
| હવેલી લેતા ગુજરાત ખોઈ | |
| હસવામાંથી ખસવું થવું | |
| હસવું અને લોટ ફાકવો બન્ને સાથે ન થાય | |
| હસે તેનું ઘર વસે | |
| હળદરના ગાંઠીયે ગાંધી ન થવાય | |
| હળાહળ કળજુગ | |
| હા જી હા કરવું | |
| હાકલા-પડકારા કરવા | |
| હાજાં ગગડી જવા | |
| હાડકાં ખોખરાં કરવા/રંગી નાખવાં | |
| હાડહાડ થવું | |
| હાથ અજમાવવો/સાફ કરવો | |
| હાથ ઊંચા કરી દેવા | |
| હાથ કંગન કો આરસી ક્યા પઢે લીખે કો ફારસી ક્યા | |
| હાથ દેખાડવો | |
| હાથ ધોઈ નાખવા | |
| હાથ ભીડમાં હોવો | |
| હાથતાળી આપવી | |
| હાથના કર્યા હૈયે વાગ્યા | |
| હાથનો ચોખ્ખો | |
| હાથમાં આવ્યું તે હથિયાર | |
| હાથી જીવે તો લાખનો, મરે તો સવા લાખનો | |
| હાથીઘોડાનો ફરક | |
| હાથીના દાંત દેખાડવાના જુદા અને ચાવવાના જુદા | |
| હાથીની અંબાડીએ ચડી છાણાં ન વિણાય | |
| હાથીની પાછળ કૂતરા ભસે | |
| હાર્યો જુગારી બમણું રમે | |
| હાલ જાય હવાલ જાય બંદેકા ખયાલ ન જાય | |
| હિંમતે મર્દા તો મદદે ખુદા | |
| હીરો ઘોઘે જઈ આવ્યો અને ડેલે હાથ દઈ આવ્યો | |
| હું પહોળી ને શેરી સાંકડી | |
| હું મરું પણ તને રાંડ કરું | |
| હું રાણી, તું રાણી તો કોણ ભરે પાણી ? | |
| હુતો ને હુતી બે જણ | |
| હૈયા ઉકલત | |
| હૈયું બાળવું તેના કરતા હાથ બાળવા સારા | |
| હૈયે છે પણ હોઠે નથી | |
| હૈયે રામ વસવા | |
| હોઠ સાજા તો ઉત્તર ઝાઝા | |
| હોળીનું નાળિયેર | |
| અંગૂઠો બતાવવો | |
| અંજળ પાણી ખૂટવા | |
| અંતે ધર્મો જય, પાપો ક્ષય | |
| અંધારામા તીર ચલાવવું અંધેરી નગરી ગંડુ રાજા | |
| અંધારામા પણ ગોળ તો ગળ્યો જ લાગે | |
| અંધારામાં તીર ચલાવવું | |
| અંધારામાં પણ ગોળ તો ગળ્યો જ લાગે | |
| અંધારે ડાંગ મારવી | હેતુ વગરનું કામ કરવુ |
| અંધેરી નગરી ગંડુ રાજા | |
| અંબાડીએ બેસીને છાણાં ન વિણાય | |
| અંબાડીએ બેસીને છાણાં ન વિણાય | |
| અઈડીયું પાઈને તેલ કાઢે | |
| અકડા- અકડી નો વખત | કતૂકતિનોઇ વખત |
| અક્કડ ને અક્કડ રહેવુ | રોફમાં ને ટાપટીપ માં રહેવુ |
| અક્કરમીનો પડિયો કાણો | જેનાં નસીબ વાંકા હોય તેના હાથમાં સાધન પણ એવાં જ આવે છે બિચારાનુ કોઈ કામ થાય જ નહી કમનશીબ વ્યકિતના ભાગ્યમાં વધારે દુઃખ |
| અક્કરમીનો પડીઓ કાંણો | |
| અક્કલ ઉધાર ન મળે | |
| અક્કલ ગીરવે મુકવી | બીજાની બુદ્ધિએ ચાલવું |
| અક્કલ બડી કે ભેંસ | સામાન્ય સમજણ પણ ન હોવી |
| અક્કલના કાંકરા કરવા | બુદ્ધિનો નાશ થવો |
| અક્કલનો ઓથમીર મંગાવી ભાજી તો લાવ્યો કોથમીર | |
| અગત્સ્યના વાયદા લાંબા અને ખોટા વાયદા | |
| અચ્છોવાના કરવાં | |
| અછો આછો વાના કરવા | ખુબ રાજી રાખવું |
| અજાણ્યા પાણીમાં ઉતરવું નહિ | |
| અજાણ્યા પાણીમાં ઊતરવું નહિ | |
| અજાણ્યા પાણીમાં ઊતરવું નહી | |
| અજાણ્યો અને આંધળો બેઉ સરખા | |
| અજ્ઞાનીના ઓરતા ના હોય | |
| અડદળો કાઢવો | મરણતોલ માર મારવો |
| અણી ચુક્યો સો વર્ષ જીવે | એક વાર નિષ્ફળ કે આફતમાંથી ઉગરી જનાર સફળતાની પરંપરાનો લાભ મેળવે છે |
| અણી ચૂક્યો સો વર્ષ જીવે | |
| અણીચૂક્યો સો વરસ જીવે | એકવાર બચી જનારની જિંદગી લાંબી હોય છે |
| અણીનો ચૂક્યો સો વરસ જીવે | |
| અતિ ચીકણો બહુ ખરડાય | |
| અતિ લોભ તે પાપનુ મૂળ | |
| અતિ લોભ તે પાપનું મૂળ | |
| અતિ લોભ તે પાપનું મૂળ છે – | લોભના કારણે ઘણાં અનિષ્ટો જન્મે છે |
| અતિની ગતિ નહીં | |
| અતિશય તાણ્યે તૂટી જાય | |
| અત્તરનાં છાંટણા જ હોય, અત્તરના કુંડાં ન ભરાય | |
| અત્તરનાં છાંટણા જ હોય, અત્તરના કુંડા ન ભરાય | |
| અધુરો ઘડો છલકાય | |
| અધૂરો ઘડો છલકાય ઘણો | પોતાને આવડતું ન હોવા છતાં અવડે છે તેવો દેખાવ કરેઅજ્ઞાન માણસ વધુ દેખાવ કરે |
| અનાજ પારકુ છે પણ પેટ થોડુ પારકુ છે? | |
| અનાજ પારકું છે પણ પેટ થોડું પારકું છે ? | |
| અનાજ પારકું છે પણ પેટ થોડું પારકું છે ? | |
| અનીતિનૂ લઈને બે પાંદદે ન થવાય | |
| અન્ન અને દાંતને વેર | |
| અન્ન એવો ઓડકાર | જેવું કાર્ય કરીએ તેવું પરિણામ ભોગવીએ |
| અન્ન તેનું પૂણ્ય અને રાંધનારીને ધૂમાડો | |
| અન્ન તેવો ઓડકાર | |
| અન્ન પારકું છે પણ પેટ પારકું છે? | |
| અપના હાથ જગન્નાથ | |
| અપના હાથ જગન્નાથ | પોતાનું કામ પોતાને હાથે કરવું |
| અબી બોલા અબી ફોક | વચનદ્રોહી બનવું |
| અભિમાન રાજા રાવણનુંય રહ્યું નથી | |
| અવસરચૂક્યો મેહુલો શું કામનો ? | |
| અવસરચૂક્યો મેહુલો શું કામનો ? | |
| અવળા હાથની અડબોથ | |
| અવળે અસ્ત્રે મુંડી નાખવો | |
| અવળે અસ્ત્રે મૂંડી નાખવો | |
| અવી મળવા ને બેઠી દળવા | મળવા માટે આવે અને કામ સોપી દેવાય |
| અહીંયા કરેલાં અહીંયાજ ભોગવવા પડે | |
| આ કાને સાંભળી ઓલા કાને કાઢ્યું | |
| આંકડે મધ ભાળી જવું | |
| આંખ આડા કાન કરવા | |
| આંખ કરડી થવી | ક્રોધ આવવો |
| આંખ મીંચી જવી | મરણ પામવું |
| આંખે જોયાનું ઝેર છે | |
| આંખે પાટા છોડવા | બુદ્ધિપૂર્વક વિચાર કરવો |
| આંગળા ચાટયે પેટ ન ભરાય | |
| આંગળા ચાટ્યે પેટ ન ભરાય | |
| આંગળી ચિંધવાનું પુણ્ય | |
| આંગળી ચિન્ધ્યાનું પુણ્ય | |
| આંગળી ચીંધવાનું પુણ્ય | |
| આંગળી દેતાં પહોંચો પકડે | |
| આંગળીથી નખ વેગળા જ રહે | |
| આંગળીના વેઢે ગણાય એટલા | |
| આંગળીના વેઢે ગણાય એટલાં | |
| આંતરડી કકળાવવી | |
| આંતરડી કકળાવવી/દૂભવવી | |
| આંતરડી ઠારવી | |
| આંતરડી દૂભવવી | |
| આંધળામા કાણો રાજા | |
| આંધળામાં કાણો રાજા | |
| આંધળી ઘોડી ને પોચા ચણા મીઠા લાગ્યા ને ખાધા ઘણા | |
| આંધળી દળે ને કૂતરા ખાય | |
| આંધળે બહેરું કૂટાય | |
| આંધળે બહેરૂં કુઠાવું | ગેરસમજ થવી |
| આંધળો ઓકે સોને રોકે | |
| આકડે મધ ને પર્વત શામાટે જવું | સરળતાથી મળે તેને પ્રયત્ન શામાટે કરવો |
| આકાશ તૂટી પડવુ | ઓચિંતી આપત્તિ આવવી |
| આકાશ પાતાળ એક કરવા | |
| આખલાં બાધે એમાં જાડનો ખોં જાય | |
| આગ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા ન જવાય | |
| આગ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા ન બેસાય | મુશ્કેલી આવે પડે ત્યાર ઉપાય શોધવા નજવાય |
| આગળ ઉલાર નહી અને પાછળ ધરાર નહી | |
| આગળ ઉલાળ નહિ ને પાછળ ધરાળ નહિ | |
| આગળ કુવો પાછળ ખીણ | બન્ને બાજુ મુશ્કેલી હોવી |
| આગળ બુદ્ધિ વાણિયા, પાછળ બુદ્ધિ બ્રહ્મ | |
| આગળ બુદ્ધિ વાણિયા, પાછળ બુદ્ધિ બ્રહ્મ | |
| આગે આગે ગોરખ જાગે | ભવિષ્યની ચિંતા અગાઉથી ન કરવી |
| આચમાન મુકવું | પાણી મુકવું |
| આજ રોકડા, કાલ ઉધાર | |
| આજ રોકડા, કાલે ઉધાર | |
| આજ રોકડા, કાલ ઉધાર | |
| આજની ઘડી અને કાલનો દિ | |
| આજની ઘડી અને કાલનો દી | |
| આડે લાકડે આડો વહેર જેવા ની સાથે તેવા | જેવા ની સાથે તેવા |
| આણંદા કહે પરમાણંદા માણહે માણહે ફેર, એક લાખોમાંય ના મળે, એક તાંબીયા ના તેર | |
| આણુ કરવા ગયો ને વહુને ભૂલી આવ્યો | |
| આદર્યા અધુરા ના રહે | |
| આદર્યા અધૂરા રહે, હરિ કરે સો હોઈ | |
| આદર્યા અધૂરા રહે, હરિ કરે સો હોઈ | |
| આદુ ખાઈને પાછળ પડી જવુ | |
| આદુ ખાઈને પાછળ પડી જવું | |
| આપ ડાયું થવાય જગ ડાયું નહીં | |
| આપ ભલા તો જગ ભલા | |
| આપ ભલા તો જગ ભલા | પોતે સારા તો આખુ જગત સારું |
| આપ ભલા તો જગ ભલાપોતે સારા તો આખુ જગત સારું | |
| આપ મુવા પીછે ડૂબ ગઈ દુનિયા | |
| આપ મુવા પીછે ડૂબ ગઈ દૂનિયા | |
| આપ મુવા વિના સ્વર્ગે ન જવાય | |
| આપ મૂઆ પછી ડૂબી ગઈ દુનિયા | |
| આપ સમાન બળ નહિ | |
| આપ સમાન બળ નહિ ને મેઘ સમાન જળ નહિ | જાત મહેનત સર્વશ્રેષ્ઠ હોય છે |
| આપ સુખી તો જગ સુખી | |
| આપણી તે લાપસી અને બીજાની તે કુસકી | |
| આપત્તિ તો કસોટી છે | |
| આપવાના કાટલા જુદા ને લેવાના કાટલા જુદા | |
| આપવાના કાટલાં જુદા ને લેવાના કાટલાં જુદા | |
| આપશો તેવું પામશો | |
| આપીને માગે તેની અક્કલ જાય આઘે | |
| આપે તે સુંવાળો, ને બીજે કાખનો મુંવાળો | |
| આપ્યું વાણીએ ને ખાધું પ્રાણીએ | |
| આફતનુ પડીકુ | |
| આફતનું પડીકું | |
| આબરૂ ના કાંકરા કરવા | |
| આબરૂના કાંકરા કરવા | |
| આબરૂના કાંકરા કરવા / ધજાગરો કરવો | |
| આભ ફાઈટુ એમાં ક્યાં થિગડાં દેવાં | |
| આભ ફાટ્યુ હોય ત્યા થીગડુ ન દેવાય | |
| આભ ફાટ્યું હોય ત્યાં થીગડું ન દેવાય | |
| આભાસથીય સરી જવાય છે, પડછાયો બની ન આવો, ઝાકળ સમ જીવી લઇશુ, સવારની ક્ષણો લઇ આવો | |
| આમદની અટ્ટની ખર્ચા રૂપૈયા | |
| આમલી પીપળી બતાવવી | |
| આરંભે શૂરા | |
| આલાનો ભાઈ માલો | |
| આલિયાની ટોપી માલિયાને માથે | |
| આવ પાણા પગ ઉપર પડ | |
| આવ બલા પકડ ગલા | |
| આવડે નહિ ઘેંસ ને રાંધવા બેસ | |
| આવી ભરાણાં | |
| આવ્યા’તા મળવા ને બેસાડ્યા દળવા | |
| આવ્યા’તા મળવા ને બેસાડ્યા દળવા | |
| આશા અમર છે | |
| આળસુ નો પીર | |
| આળસુનો પીર | |
| ઇશ્વર જ સર્વ શ્રેષ્ઠ છે | |
| ઈંટનો જવાબ પથ્થર | |
| ઈંટનો જવાબ પથ્થર | |
| ઈજ્જત આપવી-કરવી | માન આપવું |
| ઈજ્જતના કાંકરા કરવા | માન પ્રતિષ્ઠા ને નુકશાન પહોચાડવું |
| ઈટનો જવાબ પત્થર | |
| ઈટનો જવાબ પથ્થર | |
| ઈડરિયો ગઢ જીતવો | ન થઇ શકે એવું પરાક્રમ કરવુ |
| ઈદ પછી રોજા | |
| ઈશ્વર જે કરે તે સારા કાજે | |
| ઈશ્વર મોત કાંઇ પોતાને માથે લેતો નથી | |
| ઈશ્વરની ઈચ્છા વગર પાંદડું પણ હલતું નથી | |
| ઉંઘ ના જોવે ટૂંકી ખાંટ, ભૂખ ના જોવે ટાઢો ભાત | |
| ઉંટ મેલે આકડો ને બકરી મેલે કાંકરો | |
| ઉંટનાં અઢ્ઢારેય વાંકા | |
| ઉંઠા ભણાવવા | |
| ઉંદર બિલાડીની રમત | |
| ઉંદરડીથી દારૂડી નાં જીરવાય | |
| ઉંદરની જેમ ફૂંકી ફંકીને કરડવું | |
| ઉકરડાને વધતાં વાર શી? | |
| ઉકલ્યો કોયડો કોડીનો | |
| ઉકલ્યો કોયડો કોડીનો | |
| ઉગતા સૂરજને સવ પૂજે | |
| ઉગે એવો આથમે | |
| ઉચાળા ભરવા | સામાનની ફેરબદલી કરવી |
| ઉછી ઉધાર કરવુ | દેવું કરી ને જેમ તેમ કામ કાઢવા |
| ઉછીનું લઈને દાન ના કરાય | |
| ઉજળુ એટલુ દૂધ નહિ, પીળુ એટલુ સોનુ નહિ | |
| ઉજળું એટલું દુધ નહિ | |
| ઉજળે લુગડે ડાઘ બેસે | |
| ઉજળે લુગડે રહેવુ | કલંક રહિત રહેવુ |
| ઉજ્જડ ગામમાં ઍરંડો પ્રધાન | |
| ઉજ્જડ ગામમાં એરંડો પ્રધાન | |
| ઉજ્જડ ગામમાં એરંડો પ્રધાન | અભાવમાં પણ થોડી મર્યાદાવાળું મહત્વ ધરાવે છે |
| ઉઠ પ્હાણા પગ પર | |
| ઉઠ રે વહુ વિસામો ખા હું કાંતુ ને તું દળવા જા | |
| ઉડતા પંખીને પાડે તેવો હોંશિયાર | |
| ઉતરતી વેળા આવવી | પડતી નો વખત આવવો |
| ઉતર્યો અમલદાર કોડીનો | |
| ઉતાવળા સો બાવરા,ધીરા સો ગંભીર | ઉતાવળથી કામ બગડે,ધીરજથી કામ સારું યાય |
| ઉતાવળે આંબા ન પાકે | ધીરજ રાખવાથીકામ સારૂ થાય ઉતાવળ કરવાથી કોઇ કોઇ કામ સારું થતું નથી |
| ઉત્તર – દક્ષિણ જેટલું અંતર | ઘણું વધારે અંતર |
| ઉદ્યમ વિનાનું નસીબ પાંગળું | મહેનત વગર નસીબ ઉપયોગી નથી |
| ઉપર આભ ને નીચે ધરતકોઇ આધાર વિનાનું | |
| ઉપર દેર છે અંધેર નહીં | |
| ઉપર વાળો બધુય જાણે | |
| ઉલાળિયું કરવું | ધંધામાં ખોટ થયાની વાત ફેલાવીને ફરાર થઈ જવુ |
| ઉલાળિયો કરવો | |
| ઊંઘ અને આહાર વધાર્યાં વધે ને ઘટાડ્યાં ઘટે | |
| ઊંઘ વેચીને ઉજાગરો લેવાનો ધંધો ખોટો | |
| ઊંચે આભ ને નીચે ધરતી | |
| ઊંટ મરે ત્યારે મારવાડ સામું જૂએ | જેનું દિલ જ્યાં લાગતું હોય તેનું જ સ્મરણ થાય |
| ઊંટ મૂકે આંકડો અને બકરી મૂકે કાંકરો | બધાએ બધી વસ્તુ ન ખવાયા બધા તમામ વસ્તુ ન ખાય એક વસ્તુ તો છોડે જ |
| ઊંટના અઢાર વાંકા | |
| ઊંટના અઢારે અંગ વાંકા જ હોય | |
| ઊંટના અઢારેય વાંકાં | બધાં જ અપલક્ષણો હોવાં |
| ઊંટના ઊંટ ચાલ્યા જાય | |
| ઊંટની પીઠે તણખલું | |
| ઊંટે કર્યા ઢેકા તો માણસે કર્યા કાંઠા | |
| ઊંટે કાઢ્યા ઢેકા તો માણસે કર્યા કાંઠલા | પ્રતિકૂળતાને નિરખવા માટે યુક્તિ કરવી |
| ઊંડા પાણીમા ઊતરવુ | |
| ઊંડા પાણીમાં ઉતરવું નહિ | |
| ઊંડા પાણીમાં ઊતરવું | |
| ઊંદર ફૂંક મારતો જાય અને કરડતો જાય | |
| ઊંદર બિલાડીની રમત | |
| ઊંદરની જેમ ફૂંકી ફંકીને કરડવું | |
| ઊંધા રવાડે ચડાવી દેવું | |
| ઊંધી ખોપરી | |
| ઊંધી ખોપરીનો માણસ | |
| ઊંબાડિયું કરવાની ટેવ | |
| ઊંબાડિયું કરવાની ટેવ | |
| ઊંબાડિયું મૂકવાની ટેવ ખોટી | |
| ઊંબાડિયું મૂકવાની ટેવ ખોટી | |
| ઊગતા સૂરજને સૌ નમે | |
| ઊચે આભ ને નીચે ધરતી | |
| ઊજળું એટલું દૂધ નહિ | બાહ્ય દેખાવથી છેતરાવું નહિ |
| ઊજળું એટલું દૂધ નહિ | બાહ્ય દેખાવથી ખરી કિંમત ન થાય |
| ઊજળું એટલું દૂધ નહિ, પીળું એટલું સોનુ નહિ | |
| ઊજળું એટલું દૂધ નહિ, પીળું એટલું સોનુ નહિ | |
| ઊઠાં ભણાવવા | |
| ઊડતા પંખીને પાડે તેવો હોંશિયાર | |
| ઊતર્યો અમલદાર કોડીનો | |
| ઊલટો ચોર કોટવાલને દંડે | અન્યાય આચરનારો બીજાને દોષી ઠેરવે છે |
| ઊલમાંથી ચૂલમાં પડવા જેવો ઘાટ | |
| ઊલમાંથી ચૂલમાં પડવું – | એક મુશ્કેલીમાંથી બચવા જતાં બીજી મુશ્કેલીમાં પડવું |
| એક કરતાં બે ભલા | |
| એક કાંકરે બે પક્ષી મારવા | |
| એક કાકરે બે પક્ષી મારવા | |
| એક કાનેથી સાંભળી બીજા કાનેથી કાઢી નાખવું | |
| એક ઘા ને બે કટકા | |
| એક ઘાએ કૂવો ન ખોદાય | |
| એક તો કારેલું ને પાછું લીમડે ચઢયું | મૂળમાં વાંકું અને વળી બહાનું મળી જવું |
| એક દી મહેમાન, બીજે દી મહી, ત્રીજે દી રહે તેની અક્કલ ગઈ | |
| એક દી મહેમાન, બીજે દી મહી, ત્રીજે દી રહે તેની અક્કલ ગઈ | |
| એક નકટો સૌને નકટા કરે | |
| એક નકટો સૌને નકટાં કરે | |
| એક નન્નો સો દુ:ખ હણે | |
| એક નૂર આદમી હજાર નૂર કપડાં | |
| એક પંથ દો કાજ | એક જ વસ્તુ ઘણા કામ થઈ જાય |
| એક પંથ દો કાજએક વસ્તુથી બે કે વધારે ફાયદા | |
| એક પગ દૂધમાં ને એક પગ દહીંમાં | |
| એક બાજુ કૂવો અને બીજી બાજુ હવાડો | |
| એક ભવમાં બે ભવ | |
| એક ભવમાં બે ભવ કરવા | |
| એક મરણિયો સોને ભારી પડે | |
| એક મરિણયો સોને ભારી પડે | |
| એક મ્યાનમાં બે તલવાર ન રહે | |
| એક સાંધતા તેર તૂટે | |
| એક સાંધીએ ત્યાં તેર તુટે – | એક મુશ્કેલીમાંથી માંડમાંડ બહાર આવીએ ત્યાં બીજી અનેક મુશ્કેલી અવીને ઉભી રહે |
| એક સાંધે ત્યાં તેર તૂટે | |
| એક હાથનું ચીભડું ને તેર હાથનું બી | |
| એક હાથે તાલીયું નાં પડે | |
| એક હાથે તાળી ન પડે | |
| એકડાં વગરનાં મીંડાંકિસમતવગરનું | |
| એકનો બે ન થાય | |
| એકનોય ગોવાળ ને સોનોય ગોવાળ | |
| એના પેટમાં પાપ છે | |
| એનો કોઈ વાળ વાંકો ન કરી શકે | |
| એરણની ચોરી ને સોયનું દાન | |
| એરણીની ચોરી અને સોયનું દાનમોટી ચોરી કરી પુણ્યશાળાનો દાવો | |
| એલફેલ બોલવુ | |
| એલ-ફેલ બોલવું | |
| એલ-ફેલ બોલવું | |
| ઓકી દાતણ જે કરે, નરણે હરડે ખાય | |
| ઓકી દાતણ જે કરે, નરણે હરડે ખાય દૂધે વાળુ જે કરે, તે ઘર વૈદ ન જાય | |
| ઓકી દાતણ જે કરે, નરણે હરડે ખાય | |
| ઓછું પાત્ર ને અદકું ભણ્યો | |
| ઓડનું ચોડ કરવું | |
| ઓળખાણ મોટી ખાણ છે | ઓળખાણ હંમેશા લાભદાઈ હોય છે |
| ઓળખાણ સૌથી મોટી ખાણછે | |
| ઓળખીતો સિપાઈ બે દંડા વધુ મારે | |
| ઓળખીતો સિપાઈ બે દંડા વધુ મારે | |
| કંધોરત ઉઠી જવા | દિકરા ગુજરી જવા |
| કકડીનું મોં ઢેફલે રાજી | નાના માણસોને થોડાથી સંતોસ થાય |
| કજિયાનું મૂળ હાંસી ને રોગનું મૂળ ખાંસી | મશ્કરીથી કજિયો અને ખાંસીથી રોગો ઊભા થાય છે |
| કજિયાનું મોં કાળું | |
| કજીયા નુ મોં કાળુ | |
| કડવુ ઓસડ માતા જ પાય( કડવી શિખામણ હિતેચ્છુ જ આપે ) | |
| કડવું ઓસડ મા જ પાય | |
| કડવો ઘૂંટડો ગળે ઊતારવો | |
| કડી ઉપર કટક | નિર્બળ ઉપર બળવાનની ચડાઈ |
| કપાસિયે કોઠી ફાટી ન જાય | |
| કપાળ જોઈને ચાંદલો કરાય | કપાળ પ઼માણે ટીલું યોગ્યતા પ઼માણે આપવું |
| કપાળે કપાળે જુદી મતિ | |
| કબીરાં હાય ગરીબકી કભી ન ખાલી જાયમુએ ઢોરકે ચર્મસે લોહા ભસ્મ હો જાય | |
| કમળું ઝાડ જેમ વાળીએ તેમ વળી જાય | નાનપણમાં જેટલી સારી ટેવ પાડવી હોય તેટલી પડી જાય |
| કમળો હોય તેને પીળુ જ જોવાય | |
| કમળો હોય તેને પીળું જ દેખાય | |
| કમળો હોય તેને પીળું દેખાય | |
| કમાઉ દીકરો સૌને વહાલો લાગે | |
| કમાન છટકવી | |
| કરમ કોડીના અને લખણ લખેશરીના | |
| કરમના ફળ મળેજ | |
| કરમમાં ન હોય કોઠાં તો શાનાં મળે ઓઠાં | |
| કરમીની જીભ અને અક્કરમીના ટાંટીયા | |
| કરવા ગયા કંસાર અને થઈ ગઈ થૂલી | |
| કરવો હતો કંસાર અને થઇ ગઇ થુલી- બગડી ગયો સંસાર જ્યાં કરી કુથલી | |
| કરો એવું ભરો | |
| કરો કંકુના | |
| કરો તેવું પામો, વાવો તેવું લણો | |
| કરો તેવું પામો, વાવો તેવું લણો | |
| કર્મીની જીભ, અકર્મીના ટાંટીયા | |
| કર્મીની જીભ, અકર્મીના ટાંટીયા | |
| કર્યું કારવ્યું ધૂળમાં મળી જવું | |
| કલાલની દુકાને દૂધ પણ દારૂ | બદનામ સ્થળે સાચી ચીજ પણ વગોવાય છે |
| કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય | થોડું થોડ્રં કરતાં ભારે કામ પણ પાર પડે છે |
| કાંકરે કાંકરે પાળ બાંધવી | થોડુ થોડુ કામ કરતા મોટું કામ કરી લવું |
| કાંકરો કાઢી નાખવો | |
| કાંખમાં છોકરું ને ગામમાં ગોતે | |
| કાંચિડાની જેમ રંગ બદલવા | |
| કાંચીડાની જેમ રંગ બદલવા | |
| કાંટો કાંટાને કાઢે | |
| કાંડાં કાપી આપવાં | |
| કાંદો કાઢવો | |
| કાંધે ધોંસરૂ નાખવું | |
| કાકા મટીને ભત્રીજા ન થવાય | |
| કાકો પરણ્યો ને ફોઈ રાંડી | |
| કાખમાં છોકરું ને ગામમાં ઢંઢેરો | |
| કાખલી કૂટવી | |
| કાખલી ફૂટવી | આનંદ માં આવી જવુ |
| કાગડા ઊડવા | |
| કાગડા બધે ય કાળા હોય | |
| કાગડાનું શ્રાદ્ધ સોળે દહાડા ~ સ્વમાન વગર જીવનારને બધા દિલસો સરખા હોય છે | |
| કાગડો ઊડે તે જગ દેખે – ખરાબ કાર્યની પ્રસિદ્ધિ જલદી પ્રસરી જાય છે | |
| કાગડો ચાલે મોરની ચાલ | દેખાદેખી કરવાનો અર્થ નહિ |
| કાગડો દહીંથરું લઇ ગયો | અપાત્રને મોટો લાભ મળવો |
| કાગડો દહીંથરું લઈ ગયો | |
| કાગના ડોળે રાહ જોવી | |
| કાગનુ બેસવુ અને ડાળનુ પડવુ | |
| કાગનુ બેહવુ ને ડાળનુ પળવું | |
| કાગનું બેસવુ અને ડાળનું પડવું | |
| કાગનું બેસવું ડાળનું ભાગવુંઆકસ્મિક સંજાગો ઉભા થવાં | |
| કાગનું બેસવું ને ડાળનું પડવું | |
| કાગને બેસવું ને ડાળને ભાંગવું – કાર્ય નિયતિ મુજબ થવાનું હોય છતા બહાનારૂપ થવું | |
| કાગનો વાઘ કરવો | |
| કાગળની હોડીથી દરિયો ન તરાય | નબળા સાધનાથી કામ સફળ ન થાય |
| કાગળાનું બેસવુંને ડાળનું ભાંગવું અચાનક કોઇ બનાવ કે કામ બનવું | |
| કાગળો ઉજળો થાય એટલે હંસ ન બને દુર્જન કયારેપણ સજ્જન બની શકતો નથી | |
| કાગા વહાલુ કુંભજળ, સ્ત્રીને વહાલી વાત,બ્રામ્હણને ભોજન ભલુ,ગદ્દા વહાલી લાત, મુંડ મુંડાવે તીન ગુણ, મિટે સીરકી ખાજ, ખાનેકું લડ્ડુ મિલે, લોક કહે મહારાજ | |
| કાચનાં ઘરમાં રહેવું ને કાંકરી મારવી | પોતાનો દોષ હોવા છતાં બીજાનો દોષ કાઢવો |
| કાચળિયું સગપણ સાચું જમણમાં લાડૂ ને સગપણમાં સાટું | |
| કાચા કાનનો માણસ | |
| કાચું કાપવું | |
| કાજી દૂબલે ક્યું તો બોલે સારે ગાંવકી ફીકર | |
| કાજી દૂબલે ક્યોં તો કહે સારે ગામ કી ફીકર | |
| કાજી મરી જાય ત્યારે કાળો કાગડો ય ખરખરો કરવા ન આવે | |
| કાજીની કૂતરી મરી જાય ત્યારે આખું ગામ બેસવા આવે પણ | |
| કાજીની કૂતરી મરી જાય ત્યારે આખું ગામ બેસવા આવે પણ કાજી મરી જાય ત્યારે કાળો કાગડો ય ખરખરો કરવા ન આવે | |
| કાટલું કાઢવું | |
| કાટા વિના ગુલાબ ના હોય | સુખ સાથે દુઃખ હોય જ |
| કાણાને કાણો નાં કેવાય | |
| કાતરિયું ગેપ | |
| કાન આમળવા | શિક્ષા કરવી |
| કાન છે કે કોડિયું? | |
| કાન પકડવા | |
| કાન ભંભેરવા | |
| કાન ભંભેરવા/કાનમાં ઝેર રેડવું | |
| કાનખજુરાનો એકાદ પગ તૂટે તો શું ફરક પડે? | |
| કાનનાં કીડા ખરી પડે તેવી ગાળ | |
| કાનમાં ઝેર રડેવુ | |
| કાનાફૂંસી કરવી | |
| કાપો તો લોહી ન નીકળે તેવી સ્થિતિ | |
| કામ કરે તે કાલા, વાત કરે તે વ્હાલા | |
| કામ કરે તે કાલા, વાત કરે તે વ્હાલાં | |
| કામ કર્યા તેણે કામણ કાર્ય | પરિશ્રમ ફળદાઈ છે |
| કામ કામને શિખવે | |
| કામ પતે એટલે ગંગા નાહ્યા/જાન છૂટે | |
| કામના કુડા વાતોના રૂડાહરામ હાડકાના | |
| કામના કૂડા ને વાતોના રૂડા | |
| કામનો ચોર | |
| કાયા કાચો કુંભ | જીવન ક્ષણભંગુર છે |
| કારતક મહિને કણબી ડાયો | |
| કારતક મહિને કણબી ડાહ્યો | |
| કાલાં કાઢવાં | |
| કાશીએ જાય તો મુંડાવુ પડે | |
| કાશીમા પણ કાગડા તો કાળા જ | |
| કાશીમાં પણ કાગડા તો કાળા જ | |
| કાળજાની કોર/કાળજાનો કટકો | |
| કાળજાનું કાચું/પાકું | |
| કાળા અક્ષર ભેંશ બરાબર | |
| કાળા અક્ષર ભેંસ બરાબર – | અજ્ઞાનીને કશાનું મહત્વ ન હોય |
| કાળા અક્ષર ભેશ બરાબર | |
| કાળા માથાનો માનવી ધારે તે કરી શકે | |
| કાળી ટીલી ચોંટવી | |
| કાળી લાય લાગવી | |
| કાળો અક્ષર ભેંસ બરાબર | |
| કિધા કુંભાર ગધેડે નાં ચડે | |
| કીડી પર કટક | |
| કીડી પર કટક ન ઊતારાય | |
| કીડીને કણ અને હાથીને મણ | |
| કીડીને કણ ને હાથી ને મણ | જેને જેટલી જરૂર હોય તેને તેટલું મળવું જોઇએ |
| કીડીને કણ ને હાથીને મણ | |
| કીડીને પાંખ ફૂટે એ એના મરવાની એંધાણી | |
| કીધે કુંભાર ગધેડે ન ચડે | માણસને ઘણું સમજાવવા છતાં યોગ્ય વસ્તુ ન સમજે |
| કીળીને કણ ને હાથીને મણ | |
| કુંડુ કથરોટને ન નડે | |
| કુંન્ડુ કથરોટને હસે | |
| કુંભાર કરતાં ગધેડા ડાહ્યાં | |
| કુંભાર કરતાં ગધેડાં ડાહ્યાં | શેઠ કરતાં વાણોતર માથું મારે |
| કુકડો બોલે તો જ સવાર ના પડે | |
| કુકડો બોલે તો જ સવાર પડે એવું ન હોય | |
| કુડના દાંડિયા કપાળમાં વાગવા | કપટનું પરિણામ શુભ અને સુખદાય ન મળે |
| કુતરાની પૂંછડી વાંકી ને વાંકી | |
| કુતરુ કાઢતા બિલાડુ પેંઠુ | |
| કુતરુ કાઢતા બિલાડુ પેઠુ; બકરુ કાઢતા ઊંટ પેઠુ | |
| કુતરૂ તાણે ગામ ભણી ને શિયાળીયું સીમ ભણી | |
| કુલડીમાં ગોળ ભાંગવો | |
| કુવાંમાં હોયતો અવેડાંમાં આવે | |
| કૂકડીનું મોં ઢેફલેથી રાજી ~ નાના માણસોને થોડેથી સંતોષી શકાય | |
| કૂતરાંનો સંઘ કાશીએ ન પહોંચે ~ લડાઇ કરનારા કદી સફળતા ન મેળવી શકે:~> ગંજીનો કૂતરો ખાય નહિ કે ખાવા દે નહિ ~ અદેખો સ્વભાવ | |
| કૂતરાની પૂંછડી જમીનમાં દટો તો પણ વાંકી ને વાંકી જ | |
| કૂતરાની પૂંછડી વાંકી તે વાંકી જ રહે | |
| કૂતરાનો સંઘ કશીમાં ન પહોચે | |
| કૂતરાનો સંઘ કાશીએ ન પહોંચે | |
| કૂતરું કાઢતા બિલાડું પેઠું | |
| કૂવામા હોય તો હવાડામા આવે | |
| કૂવામાં હોય તો અવેડામાં આવે | |
| કૂવામાં હોય તો હવાડામાં આવે | |
| કૂવામાં હોય તો હવાડામાં આવેઘરમાં હોય તો બહાર આવે | |
| કેટલી વીસે સો થાય તેની ખબર પડવી | |
| કેડ ભાગી જવી | નબળા થઇ જવુ |
| કેડ માં છોકરુ ને ગામ માં ઢિંઢોરો | |
| કેસરિયા કરવા | |
| કેળ ફળે એક જ વાર ને આંબા ફળે વારંવાર | કુળવાન અને સદાચારી એક જ હોય તોપણ ઉપયોગી |
| કોઇનો બળદ, કોઇની વેલ્ય, બંદાનો ડચકારો | |
| કોઈ ધને મોટું કોઈ મને મોટું | કોઈ ધનવાન હોય તો કોઈ ઉદાર હોય |
| કોઈ ના પુગે એને પેટ પુગે | |
| કોઈની જીભ ફરે ને કોઈના પગ ફરે | કોઈ હુકમ કરે ને બીજો ધક્કો ખાય |
| કોઈની સાડીબાર ન રાખે | |
| કોઈનો બળદ કોઈની વેલ ને બંદાનો ડચકારો | |
| કોઠી ધોઈને કાદવ કાઢવો | |
| કોઠી ધોયે કાદવ જ નીકળે | |
| કોઠી ધોયે કાદવ નીકળે | કુપાત્ર માટે કરેલા સારા પ્રયત્નો સારું પરિણામ આપતા નથી |
| કોઠે જઈ આવ્યો ને કથા કરવા બેઠો | |
| કોડિયા જેવડું કપાળ અને વચ્ચે ભમરો | |
| કોણીએ ગોળ ચોપડવો | |
| કોણે કહ્યું’તું કે બેટા બાવળિયા પર ચડજો ? | |
| કોણે કહ્યું’તું કે બેટા બાવળિયા પર ચડજો ? | |
| કોથળા માથી બિલાડી કાઢવુ | |
| કોથળામાં પાનશેરી રાખીને મારવો | |
| કોથળામાંથી બિલાડું કાઢવું | |
| કોના બાપની દિવાળી | |
| કોની માંએ સવા શેર સૂંઠ ખાધી છે | |
| કોની માએ સવા શેર સૂંઠ ખાધી છે | |
| કોપરાં જોખવાં | |
| કોયલડી ને કાગ વાને વર્તાય નહિ | દેખાવ જોઇને ગુણ પારખવામાં ભૂલ ના કરવી |
| કોરા ભાણે આરતી ન થાય | ભૂખ્યા પેટે ભગવાનને ન ભજાય |
| કોલસાની દલાલીમાં કાળા હાથ | |
| કોલસાની દલાલીમાં હાથ કાળા થયા | |
| કોલસાની દલાલીમાં હાથ કાળાદુર્જન સાથે કામ પડવાથી કલંક લાગે | |
| ક્યા રાજા ભોજ, ક્યા ગંગુ તલી | |
| ક્યાં રાજા ભોજ , ક્યાં ગંગુ તલી | |
| ક્યાં રાજા ભોજ અને ક્યાં ગાંગો તેલી? | |
| ક્યાં રાજા ભોજ અને ક્યાં ગાંગો તેલી? | |
| ક્યાં રાજા ભોજ ને ક્યાં ગાંગો તૈલી | |
| ક્ષમા વીરનું ભૂષણ છે | |
| ક્ષમા વીરનું ભૂષણ છે | |
| ખંગ વાળી દેવો | |
| ખણખોદ કરવી | |
| ખરા બપોરે તારા દેખાડવા | |
| ખાંટલેથી પાટલે ને પાટલેથી ખાંટલે? | |
| ખાંડ ખાય છે | |
| ખાંધે કોથળો ને પગ મોકળો | |
| ખાઈને સૂઈ જવું મારીને ભાગી જવું | |
| ખાખરાંની ખિસકોલી સાકરનાં સ્વાદમાં શું જાણે? | |
| ખાખરાની ખિસકોલી સાકરનો સ્વાદ શું જાણે | |
| ખાટલે મોટી ખોટ કે પાયો જ ન મળે | |
| ખાડો ખોદે ઈ પડે | |
| ખાડો ખોદે તે પડે | કોઈનું ખરાબ ઇચ્છનાર ને પોતાનું જ ખરાબ થાય |
| ખાડો ખોદે તે પડેબીજાનું અહિત કરનારને અંતે એમાં ફસાવાનું થાય છે | |
| ખાતર ઉપર દીવો | |
| ખાતર માથે દિવો | |
| ખાતરે પાણી અપાવુ | સરસાઈ કરવી |
| ખાય ઇ ખમે | |
| ખાય એનુ નાં ખોદય | |
| ખારત ઉપર દીવેલખર્ચ ઉપર વધુ ખર્ચ | |
| ખાલી ચણો વાગે ઘણો | પોતાને આવડતું ન હોવા છતાં અવડે છે તેવો દેખાવ કરે |
| ખાલી ચણો વાગે ઘણોઅધૂરો ઘડો છલકાય | |
| ખાળે ડુચાને દરવાજા ઉઘાડા | |
| ખાળે ડૂચા અને દરવાજા મોકળા | |
| ખાળે ડૂચા ને દરવાજા મોકળા | |
| ખિચડીમાં ઘી | |
| ખિસ્સા ખાલી ને ભભકો ભારી | |
| ખીચડી પકવવી | |
| ખીચડી હલાવી બગડે ને દીકરી મલાવી બગડે | |
| ખીજ્યું કરડે પીંડીએ રીઝ્યું ચાટે મુખ્ | |
| ખીલાના જોરે વાછરડું કૂદે | |
| ખુદા મહેરબાન તો ગદ્ધા પહેલવાન | |
| ખેંચ તાણ મુઝે જોર આતા હૈ | |
| ખેંચ-પકડ મુઝે જોર આતા હૈ | |
| ખેડ ખાતર ને પાણી, ધનને લાવે તાણી | |
| ખેલ ખતમ, પૈસા હજમ | |
| ખેલ ખતમ, પૈસા હજમ | |
| ખોટો રૂપિયો કદી ન ખોવાય | |
| ખોદે ઉંદર અને ભોગવે ભોરિંગ | |
| ખોદ્યો ડુંગર ને કાઢ્યો ઉંદર | |
| ખોદ્યો ડુંગર ને કાઢ્યો ઉંદર | |
| ખોદ્યો ડુંગર, નીકળ્યો ઉંદર | |
| ગંજીનો કૂતરો, ન ખાય ન ખાવા દે | |
| ગંધારો ને ગોબરો, ના આવે તો શું જોબરો? | વરસાદ ના આવે તો શું ખાવ? |
| ગઇ ગુજરીને પાર પડીકામ શરૂ કરી પુરું કરવું | |
| ગઈ ગુજરી ભૂલી જ જવાની હોય | |
| ગઈ તિથિ જોશી પણ ન વાંચે | |
| ગગા મોટો થા પછી પરણાવશું | |
| ગગો કુંવારો રહી જવો | |
| ગજ વાગતો નથી | |
| ગજવેલના પારખાં ન હોય | |
| ગતકડાં કાઢવા | |
| ગધેડા ઉપર અંબાડી ન શોભે | |
| ગધેડા સાથે ઘોડું બાંધ્યું, ભૂંક્યૂ નહીં પણ આળોટતા શીખ્યું | |
| ગધેડાને ગુંધરી ના હોય | |
| ગધેડાને તાવ આવે તેવી વાત | |
| ગરજ સરી એટલે વૈદ વેરી | કામ પૂરું થતા સબંધ ન રાખનારી વ્યક્તિ |
| ગરજવાનને અક્કલ ન હોય | સ્વાર્થી માણસ પોતાનાં સ્વાર્થ માટે સારાસારાનો વિચાર ન કરે |
| ગરજે ગધેડાને પણ બાપ કહેવો પડે | |
| ગરજે ગધેડાને બાપ કહેવો પડે ~ ગરજ હોય ત્યારે અયોગ્ય વ્યક્તિને પણ માન આપવું પડે | |
| ગરજે ગધેડાને બાપ કેવો પળે | |
| ગરીબની વહુ સહુની ભાભીગરીબપર સહુ હુકમ ચલાવે | |
| ગલઢા ગાડા વાળે | |
| ગલઢી ઘોળી ને લાલ લગામ | |
| ગળ્યું એટલે ગળ્યું, બીજું બધું બળ્યું | |
| ગા વાળે તે ગોવાળ | |
| ગાંજ્યો જાય તેવો નથી | |
| ગાંઠના ગોપીચંદન | |
| ગાંડા સાથે ગામ જવું ને ભૂતની કરવી ભાઈબંધી | |
| ગાંડાના ગામ ન વસે | |
| ગાંડાના ગામ ન હોય | |
| ગાંડી પોતે સાસરે ન જાય અને ડાહીને શિખામણ આપે | |
| ગાંડી માથે બેડું | |
| ગાંડી સાસરે ન જાય અને ડાહીને શિખામણ આપે | |
| ગાંડી સાસરે ન જાય અને ડાહ્યી ને શીખામણ આપે | |
| ગાંધી-વૈદનું સહીયારું | |
| ગાજરની પીપૂડી વાગે ત્યાં સુધી વગાડવાની ને પછી ખાઈ જવાની | |
| ગાજ્યા મેઘ વરસે નહિ ને ભસ્યા કૂતરા કરડે નહિ | |
| ગાજ્યા મેઘ વરસે નહીં | |
| ગાજ્યાઁ વરસાદ વરસે નહિઁ ને ભસ્યાઁ કુતરાઁ કરડે નહિઁ | |
| ગાજ્યાં મેઘ વરસે નહી ને ભસ્યાં કુતરાં કરડે નહી | |
| ગાડા નીચે કૂઈતરુ | |
| ગાડા નીચે કૂતરું | |
| ગાડી પાટે ચડાવી દેવી | |
| ગાડું ગબડાવવું | |
| ગાડું જોઈને ગુડા ભાંગે | |
| ગાભા કાઢી નાખવા | |
| ગામ ગાંડું કરવું | |
| ગામ માથે લેવું | |
| ગામ હોઈ ત્યાં ઢેઢવાળો હોય | |
| ગામ હોય ત્યાં ઉકરડો પણ હોય | |
| ગામ હોય ત્યાં ઉકરડો હોયજ | |
| ગામના મહેલ જોઈ આપણાં ઝૂંપડાં તોડી ન નખાય | |
| ગામના મહેલ જોઈને આપણાઁ ઝુપડાઁ તોડી ન નખા | |
| ગામના મોંએ ગરણું ન બંધાય | |
| ગામના મોઢે ગઈણાં નો બંધાય | |
| ગામનું કૂતરુ પણ વ્હાલું ~ પોતાના ગામની વસ્તુ પ્રત્યે સ્નેહભાવ | |
| ગામનો ઉતાર | |
| ગામમાં ખોરડું નહીં ને સિમમાં વિઘો નહીં | |
| ગામમાં ઘર નહિ સીમમાં ખેતર નહિ | |
| ગામમાં પેસવાના ફાંફા અને પટેલને ઘેર ઊના પાણી | |
| ગાય દોહી કૂતરાને પાવું | |
| ગાય પાછળ વાછરડું | |
| ગાયના મોઢેથી કાઢી કૂતરાને નાં ધરાય | |
| ગાયને દોહીને કૂતરાને પાવું ~ મહેનતથી મેળવેલું વેડફી નાખવું:~> ઘો મારવાની થાય ત્યારે અવળા વાડે જાય ~ વિનાશ થવાનો હોય ત્યારે અવળી બુદ્ધિ સુઝે | |
| ગેંગે-ફેંફે થઈ જવું | |
| ગૉળ અંધારે ખાધો તોય ગળ્યો અને અજવાળે ખાધો તોય ગળ્યો | |
| ગોટલાં છોતરાં નીકળી જવા | |
| ગોર પરણાવી દે, ઘર ન માંડી દે | |
| ગોર પરણાવી દે, ઘર માંડી ન દે | |
| ગોલોગોલી વડેને ઘધેડીનો કાન આંમલે | |
| ગોળ ખાધા વેંત જુલાબ ન લાગે | |
| ગોળ નાખો એટલું ગળ્યું થાય | |
| ગોળ નાખો એટલું ગળ્યું લાગે | |
| ગોળ વિના મોળો કંસાર, મા વિના સૂનો સંસાર | |
| ગોળ વિના મોળો કંસાર, મા વિના સૂનો સંસાર | |
| ગોળથી મરતો હોય તો ઝેર શું કામ પાવું? | |
| ગ્રહણ ટાણે સાપ નીકળવો | |
| ગ્રહણ ટાણે સાપ નીકળવો | |
| ઘડો એવી ઠીંકરી ને માં એવી દીકરી | |
| ઘડો-લાડવો કરી નાખવો | |
| ઘર જાયને ઓસરી રહે | |
| ઘર ફૂટે ઘર જાય | |
| ઘર બાળીને તીરથ ન કરાય | |
| ઘરકી મુરગી દાલ બરાબર | ઘરની વ્યક્તિની કોઈને કદર થતી નથી |
| ઘરડા ગાડા વાળે | |
| ઘરડી ઘોડી ને લાલ લગામ | |
| ઘરડી ઘોડી ને લાલ લગામ ~ ઘરડે ઘડપણ શોખ હોવા | |
| ઘરડી ઘોડી લાલ લગામ | |
| ઘરડી ઘોડીને લાલ લગામ અયોગ્યને યોગ્ય બનાવવા વ્યર્થ પ઼યાસ | |
| ઘરણ(ગ્રહણ) ટાણે ઘોહો | |
| ઘરના ઘંટી ચાટે ને ઉપાધ્યાયને આટો | |
| ઘરના છોકરા ઘંટી ચાટે ને પાડોશીને આંટો | |
| ઘરના છોકરા ઘંટી ચાટે ને પાડોશીને આટો | |
| ઘરના છોકરાઁ ઘઁટી ચાટે | |
| ઘરના ભુવા ને ઘરના ડાકલાં | |
| ઘરના ભૂવાને ઘરના ડાક્લા | |
| ઘરનાં ઘંટી ચાટેને પારકાને પકવાન | |
| ઘરનાં છોકરાં ઘંટી ચાટે ને પાડોશીને આંટો | |
| ઘરની દાઝી વનમાં ગઈ તો વનમાં લાગી આગ | |
| ઘરની ધોરાજી ચલાવવી | |
| ઘરનો સુકો રોટલોય મીઠો | |
| ઘરબાળી તીરથ નાં કરાય | |
| ઘરમાં વાઘ બહાર બકરી | |
| ઘરમાં સિંહ બહાર મિંદડી | |
| ઘરમાં હાંડલા કુસ્તી કરે તેવી હાલત | |
| ઘરે ધોળો હાથી બાંઘવો | |
| ઘા પર મીઠું ભભરાવવું | |
| ઘાણીનો બળદ ગમે તેટલું ચાલે પણ રહે જ્યાં હતો ત્યાં જ | |
| ઘાણીનો બળદ ઠેર ના ઠેર ~ વૈતરુ કરનાર ઊંચે ન આવે | |
| ઘાયલકી ગત ઘાયલ જાને | |
| ઘી ઢળ્યું તો ખીચડીમાં –પોતને જ લાભ થવો | |
| ઘી ઢોળાયુઁ તો ખીચડી માઁ | |
| ઘી ઢોળાયું તો ખીચડીમાં | |
| ઘી ઢોળાયું તો ખીચડીમાં જ ને! | |
| ઘી-કેળાં થઈ જવા | |
| ઘીના ઠામમાં ઘી પડી રહ્યું | |
| ઘીનાં ઠામમાં ઘી | |
| ઘેર ઘેર માટીના ચુલા | દરેક ઘરની કેટલીક પરિસ્થિતિ સરખી હોય છે |
| ઘેર ઘેર માટીના ચૂલા | |
| ઘેર ઘેર માટીનાં ચૂલા | |
| ઘેરઘેર માટીના ચૂલાકોઇ કુટુંબ કજિયા વિનાનું ન હોય | |
| ઘો મરવા વાઘરીવાળે જાય | |
| ઘો મરવાની થાય ત્યારે વાઘરીવાડે જાય | |
| ઘોંસ પરોણો કરવો | |
| ઘોંસ પરોણો કરવો | |
| ઘોડા વેગે આવે ને કીળી વેગે જાય(બિમારી) | |
| ઘોડે ચડીને આવવું | |
| ઘોડે સ્વારી કરતો બાપ મરજો, પણ દળણા દળતી મા ન મરજો | |
| ઘોરખોદિયો | |
| ચ | |
| ચકલાં ચૂંથવાંનો ધંધો | |
| ચકલી નાની ને ફઈળકો મોટો | |
| ચકલી નાની ને ફેડકો મોટો ~ ગજા ઉપરાંતની વાત કરવી | |
| ચકલી નાની ને ફૈડકો મોટો | |
| ચકીબાઈ નાહી રહ્યાં | |
| ચટકો ભરવો | લાગણી થાય તેમ કહેવુ |
| ચડાઉ ધનેડું | |
| ચતુર કાગડો ઉકરડે બેસે | |
| ચતુરની ચાર ઘડી, મૂરખનો જન્મારો | |
| ચપટી ધૂળની ય જરૂર પડે | |
| ચપટી મીઠાની તાણ | |
| ચમડી તૂટે પણ દમડી ન છૂટે | |
| ચમત્કાર વિના નમસ્કાર નહિ | |
| ચલક ચલાણું ઓલે ઘેર ભાણું | |
| ચા કરતા કિટલી ગરમ | |
| ચા કરતાં કીટલી વધારે ગરમ હોય | |
| ચાદર જોઈને પગ પહોળા કરાય | |
| ચાયણીમાં પાણી રહે તો બાયડીના પેટમાં વાત રહે | |
| ચાર મળે ચોટલા તો ભાંગે કૈંકના ઓટલા | |
| ચાલતી ગાડીએ ચડી બેસવું | |
| ચીંથરે વીંટાળેલું રતન | |
| ચીભડાના ચોરને ફાંસીની સજા | |
| ચેતતા નર સદા સુખી | |
| ચેતતો નર સદા સુખી | |
| ચોખા મગ ભેગા થઇ જવા | કામ પૂરૂ થઇ જવુ |
| ચોખામગ ચાધી જવા | સ્થિતિ બગડવી |
| ચોર કોટવાલને દંડે | ગુનો કરનાર વ્યકિત પોતાને પકડનાર પર દોષારાપણ કરે છે |
| ચોર કોટવાળને દંડેગુનો કરનાર ફરીયાદી બની જાય | |
| ચોર ને કહે ચોરી કર અને ઘરધણીને કહે જાગતો રહેજે | |
| ચોર પણ ચાર ઘર છોડે | |
| ચોરની દાઢીમાં તણખલું | |
| ચોરની મા કોઠીમાં મોં ઘાલીને રૂએ | |
| ચોરની માં કોઠીમાં મોં ઘાલીને રૂએ | |
| ચોરની માંને ભાંડ પરણે | |
| ચોરની માને ભાંડ પરણે | |
| ચોરની વાદે ચણા ઉપાડવા જવું | |
| ચોરને કહે ચોરી કર, ને ઘરધણીને કહે જાગતો રહેજે | |
| ચોરને કહે ચોરી કરજે અને સિપાઈને કહે જાગતો રહેજે | |
| ચોરને ઘેર ચોર પરોણો | |
| ચોરનો ભાઈ ઘંટી ચોર | બન્ને સરખા |
| ચોરનો ભાઈ ઘંટીચોર | |
| ચોરી પર શીનાજોરી | |
| ચોરીનું ધન સીંકે ન ચડે | |
| ચોવટ કરવી | પારકી પંચાત કરવી |
| ચોળીને ચીકણું કરવું | |
| ચૌદમું રતન ચખાડવું | |
| ચૌદમું રતન ચખાડવું | |
| છ | |
| છ | |
| છક થઈ જવું | |
| છકી જવું | |
| છક્કડ ખાઈ જવું | |
| છક્કા છૂટી જવા | |
| છછુંદરનાં છયે સરખાં ~ એકેયમાં સારો ગુણ ન હોવો | |
| છછુંદરનાં માથાંમાંચમેલું ફૂલયોગ્યતા વિનાનું અર્પણ | |
| છછૂંદરવેડા કરવા | |
| છઠ્ઠીનું ધાવણ યાદ આવી જવું | |
| છાગનપતિયાં કરવા | |
| છાજિયા લેવા | |
| છાણના દેવને કપાસિયાની જ આંખ હોય | |
| છાણે વાવ્યા પાણે ઉગે | |
| છાતી પર મગ દળવા | |
| છાપરે ચડાવી દેવો | |
| છાશ લેવા જવી અને દોણી સંતાડવી | |
| છાશ લેવા જવુ અને દોહણી સંતાડવી | |
| છાશ લેવા જવું ને દોણી સંતાડવીકામ કરવું અને શરમ શાની | |
| છાશમાં પાણી ઉમેરવું | વધારી ને કહેવુ |
| છાશમાં માખણ જાય અને વહુ ફુવડ કહેવાય | |
| છાસ માગવી ને દોણી સંતાળવી | |
| છાસમાં માખણ જાય ને વહુ ફૂવડ કેવાય | |
| છાસિયું કરવું | |
| છિનાળું કરવું | |
| છીંડા શોધવા | દોષ જોવા |
| છીંડે ચડે ઈ ચોર | |
| છીંડે ચડ્યો તે ચોર | |
| છેલ્લા પાટલે બેસી જવું | |
| છેલ્લું ઓસડ છાશ | |
| છોકરાંને છાશ ભેગા કરવા | |
| છોકરાંનો ખેલ નથી | |
| છોકરીને અને ઉકરડાને વધતાં વાર ન લાગે | |
| છોરું કછોરું થાય પણ માવતર કમાવતર ન થાય | |
| છોરું કછોરું થાય પણ માવતર કમાવતર ન થાય | |
| જ | |
| જ | |
| જંગ જીત્યો રે મારો કાણિયો, વહુ ચલે તબ જાણિયો | |
| જંગ જીત્યો રે મારો કાણિયો, વહુ ચલે તબ જાણિયો | |
| જંગ જીત્યો રે મારો કાણીયો, જબ બહુ ચલે તબ જાણીયો | |
| જંપ વળવો | શાંતિ વળવી |
| જંપનો પૈસો ન હોવો | |
| જણનારીમા જોર નથી તો સૂયાણિ શું કરે? | |
| જણનારીમાં જોર ન હોય તો સુયાણી શું કરે ? | |
| જણનારીમાં જોર ન હોય તો સુયાણી શું કરે ? | |
| જણનારીમાં જોર ન હોય તો સૂયાણી શું કરે ? | |
| જનોઈવઢ ઘા | |
| જમણમાં લાડુ અને સગપણમાં સાઢુ | |
| જમવામાં જગલો અને કૂટવામાં ભગલો | |
| જમાઈ એટલે દશમો ગ્રહ | |
| જર જમીનને જોરૂ કજિયાં ના છોરું | |
| જર, જમીન ને જોરું, એ ત્રણ કજિયાના છોરું | |
| જર, જમીન ને જોરું; ત્રણે કજિયાના છોરું | |
| જર, જમીન ને જોરું, એ ત્રણ કજિયાના છોરું | |
| જશ ને બદલે જોડા | |
| જશને બદલે જોડા | |
| જા બિલાડી મોભામોભ | |
| જા બિલ્લી કૂત્તે કો માર | |
| જા, વાજા અને વાંદરાં ત્રણેય સરખાં | |
| જાગ્યા ત્યાંથી સવાર | |
| જાગ્યા ત્યારથી સવાર | ભૂલ સમજાય તો તરત સુધારવી |
| જાજી સુયાણી એ વેતર વંઠે | |
| જાજો ડાહ્યો જાજો ખરડાય | |
| જાડો નર જોઈને સુળીએ ચડાવવો | |
| જાડો નર જોઈને સૂળીએ ચડાવવો | |
| જાણીતો જમાદાર બે ભાઠાં વધારે મારે | |
| જાણે એને તાણે | |
| જાતે પગ પર કુલ્હાડી મારવી | |
| જાતે પગ પર કુહાડો મારવો | |
| જાન બચી લાખો પાયે | |
| જાનમાં કોઇ જાણે નઈ ને હું વરની ફૂઈ | |
| જાનમાં કોઇ જાણે નહીં ને વરની ફોઇ હું | |
| જામગીરી ચલાવવી | ઉશ્કેરણી કરવી |
| જીભ આપવી | |
| જીભ કચરવી | |
| જીભને હોઠથી છેટુ | |
| જીભમાં હાડકું ન હોય, તે આમ પણ વળે અને તેમ પણ વળે | |
| જીભમાં હાડકું ન હોય, તે આમ પણ વળે અને તેમ પણ વળે | |
| જીભે લાપસી પીરસવી તો મોળી શું કામ પીરસવી? | |
| જીવ ઝાલ્યો રહેતો નથી | |
| જીવતા જગતિયું કરવું | |
| જીવતા જગતીયું કરવું | |
| જીવતાં પાય નહીં, પછી પીપળે રેળેં | |
| જીવતો નર ભદ્રા પામે | |
| જીવતો નર ભ઼દ્રા પામેજીવીએ તો જીવનું કલ્યાણ થાય | |
| જીવવું થોડું ને જંજાળ ઝાઝી | |
| જીવો અને જીવવા દો | |
| જીવ્યા કરતા જોયું ભલુ | |
| જીવ્યા કરતાં જોયું ભલું | |
| જૂનું એટલું સોનું | |
| જે ગામ જવું નહીં તેનો મારગ શેં પૂછવો? | |
| જે ગામ જવું હોય નહિ તેનો મારગ શા માટે પૂછવો? | |
| જે ચડે તે પડે | |
| જે જન્મ્યું તે જાય | |
| જે જાય દરબાર તેના વેચાય ઘરબાર | |
| જે નમે તે સૌને ગમે | |
| જે ફરે તે ચરે | |
| જે બોલે તે બે ખાય | |
| જે વાર્યા ન વરે તે હાર્યા વરે | |
| જે સૌનું થશે તે વહુનું થશે | |
| જેટલા મોં તેટલી વાતો | |
| જેટલા સાંધા એટલા વાંધા | |
| જેટલો ગોળ નાખો તેટલું ગળ્યું લાગે | |
| જેટલો બહાર છે તેથી વધુ ભોંયમાં છે | |
| જેણે મૂકી લાજ એનું નાનું સરખું રાજ | |
| જેના લગન હોય તેના જ ગીત ગવાય | |
| જેના હાથમાં તેના મોંમા | |
| જેની રૂપાળી વહુ તેના ભાઈબંધ બહુ | |
| જેની લાઠી એની ભેંસ | |
| જેની લાઠી તેની ભેંસ | |
| જેનું ખાય તેનું ખોદે | |
| જેનું નામ તેનો નાશ | |
| જેને કોઇ ન પહોંચે તેને તેનુ પેટ પહોંચે | |
| જેને કોઈ ન પહોંચે તેને પેટ પહોંચે | |
| જેને કોઈ ના પુગે એને એનુ પેટ પુગે | |
| જેને રામ રાખે તેને કોણ ચાખે | |
| જેનો આગેવાન આંધળો તેનું કટક કૂવામાં | |
| જેનો રાજા વેપારી તેની પ્રજા ભિખારી | |
| જેવા સાથે તેવા | |
| જેવા હારે તેવાં | |
| જેવી દૃષ્ટી તેવી શૃષ્ટી | |
| જેવી દ્દષ્ટિ તેવી સૃષ્ટિ | |
| જેવી દ્રષ્ટિ તેવી શૃષ્ટિ | |
| જેવી દ્રષ્ટિ તેવી સૃષ્ટિ | |
| જેવી દ્રષ્ટી તેવી શૃષ્ટિ | આપણે જેવા હોઈ એ એવા બીજા જોવાય |
| જેવી સોબત તેવી અસર | |
| જેવું કામ તેવા દામ | |
| જેવું વાવો તેવુ લણો | |
| જેવો ગોળ વિનાનો કંસાર એવો મા વિનાનો સંસાર | |
| જેવો દેશ એવો વેશ | |
| જેવો દેશ તેવો વેશ | |
| જેવો સંગ તેવો રંગ | |
| જેસલ હટે જવભર ને તોરલ હટે તલભર | |
| જો કંઠનો ખપ હોય તો પાંચેય વસ્તુ રાખ | |
| જોશીના પાટલે અને વૈદના ખાટલે | |
| જ્યા ન પહોચે રવિ, ત્યા પહોંચે કવિ અને જ્યા નપહોચે કવિ ત્યાપહોચે અનુભવી | |
| જ્યાં ગોળ હોય ત્યાં માખી બમણતી આવે જ | |
| જ્યાં ચાહ ત્યાં રાહ | |
| જ્યાં ન પહોચે રવિ, ત્યાં પહોંચે કવિ અને જ્યાં ન પહોંચે કવિ ત્યાં પહોંચે અનુભવી | |
| જ્યાં સંપ ત્યાં જંપ | |
| જ્યાં સુધી શ્વાસ ત્યાં સુધી આશ | |
| જ્યાં સુધી શ્વાસ ત્યાં સુધી આશ | |
| ઝ-ઞ | |
| ઝાઝા ગુમડે ઝાઝી વ્યથા | |
| ઝાઝા રસોઇયા રસોઇ બગાડે | |
| ઝાઝા રસોઈયા રસોઈ બગાડે | |
| ઝાઝા હાંડલા ભેગા થાય તો ખખડે પણ ખરા | |
| ઝાઝા હાથ રળિયામણા | વધારે માણસો હોય તો કામ જલ્દી અને સારું અને થાય |
| ઝાઝા હાથ રળિયામણાં | ઝડપથી પુરૂ થાય છે |
| ઝાઝા હાથ રળિયામણાંધણા માણસોનાં સહકારયી કાર્ય સિદ્ધ થાય | |
| ઝાઝા હાથ રળીયામણા | |
| ઝાઝા હાથ રળીયામણા અને ઝાઝા મોઢા અદીઠ | |
| ઝાઝા હાથ રળીયામણાં | |
| ઝાઝી કીડી સાપને ખાઈ જાય | |
| ઝાઝી કીડીઓ સાપને તાણે | |
| ઝાઝી સૂયાણી વિયાંતર બગાડે | |
| ઝાઝી સૂયાણીએ વેતર વંઠે | |
| ઝીણો પણ રાઇનો દાણો | |
| ઝેરના પારખા ન હોય | |
| ઝેરના પારખા ન હોય | |
| ટ | |
| ટ | |
| ટકાની ડોશી અને ઢબુનું મૂંડામણ | |
| ટકાની ડોશી ને રૂપિયો મુંડામણ | |
| ટકે શેર ભાજી ટકે શેર ખાજા | |
| ટકે શેર ભાજી ટકે શેર ખાજાસારું નસરું સૌ સરખું | |
| ટકે શેર ભાજી ને ટકે શેર ખાજા | |
| ટલ્લે ચડાવવું | |
| ટહેલ નાખવી | |
| ટાંટિયો ટળવો | |
| ટાંટીયાની કઢી થઈ જવી | |
| ટાંડી મૂકવી | |
| ટાઢા પહોરની તોપ ફોડવી | |
| ટાઢા પાણીએ ખસ ગઈ | |
| ટાઢું પાણી રેડી દેવું | |
| ટાઢે પાણીએ ખસ ગઈ | |
| ટાઢો ડામ દેવો | |
| ટાયલાવેડાં કરવાં | |
| ટાલિયા નર કો’ક નિર્ધન | |
| ટાલિયા નર કો’ક નિર્ધન | |
| ટીંપે ટીંપે સરોવર ભરાય | |
| ટીપે ટીપે સરવર ભરાય | |
| ટીપે ટીપે સરોવર ભરાય | |
| ટીપે ટીપે સરોવર ભરાય, કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય | |
| ટીપે ટીપે સરોવર ભરાય, કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય | |
| ટૂંકું ને ટચ | |
| ટેભા ટૂટી જવા | |
| ટોટો પીસવો | |
| ટોણો મારવો | |
| ટોપી પહેરાવી દેવી | |
| ટોપી ફેરવી નાખવી | |
| ટોપી ફેરવી નાખવી | |
| ઠ | |
| ઠ | |
| ઠણઠણગોપાલ | |
| ઠરડ કાઢી નાખવી | |
| ઠરીને ઠામ થવું | |
| ઠરીને ઠીંકરું થઈ જવું | |
| ઠાગાઠૈયા કરવા | |
| ઠાલી રાંડને ઠાઠે દિવો | |
| ઠેકાણે પડવું | |
| ઠેરના ઠેર | |
| ઠોકર વાગે ત્યારે જ અક્કલ આવે | |
| ઠોકર વાગે ત્યારે જ અક્કલ આવે | |
| ઠોઠ નિશાળા ને વત્તરણાઁ ઝાઝાઁ | |
| ઠોઠ નિશાળિયાને વતરણાં ઝાઝાં | |
| ઠોઠ નિશાળિયાને વૈતરણા ઝાઝા | |
| ઠોઠ નીશાળીયાંના વેતરણાં જાજા | |
| ડ-ઢ-ણ | |
| ડ-ઢ-ણ | |
| ડબ્બો ગુલ કરી નાખવો | |
| ડહાપણની દાઢ ઉગવી | |
| ડહાપણની દાઢ ઊગવી | |
| ડાંગે માર્યા પાણી જુદા ન પડે | |
| ડાંફાં મારવા | |
| ડાકણેય એક ઘર તો છોડે | |
| ડાગળી ખસવી | |
| ડાચામાં બાળવું | |
| ડાચું વકાસીને બેસવું | |
| ડાફરિયાં દેવા | |
| ડાબા હાથની વાત જમણાને ખબર ન પડે | |
| ડાબા હાથનો ખેલ | |
| ડાબા હાથે ચીજ મુકી દેવી | |
| ડારો દેવો | |
| ડાહી સાસરે જાય નહિઁ ને ગાઁડી ને શિખામણ આપે | |
| ડાહી સાસરે જાય નહીં ને ગાંડીને શિખામણ દયે | |
| ડાહી સાસરે ન જાય ને ગાંડીને શિખામણ દે | |
| ડાહીબાઈને બોલાવો ને ખીરમાં મીઠું નખાવો | |
| ડીંગ હાંકવી | |
| ડીંડવાણું ચલાવવું | |
| ડુંગર દૂરથી રળિયામણા | |
| ડુંગરા દૂરથી રળિયામણાં –પરો પરિચય ન હોય ત્યાં સુધી સારું | |
| ડૂંગર દૂરથી રળીયામણાં | |
| ડૂબતો તરણૂ જાલે | |
| ડૂબતો માણસ તયણુ જાલે | |
| ડૂબતો માણસ તરણું પકડે | |
| ડોશી મરે એનો વાંધો નહીં, જમ ઘર ભાળી જાય | |
| ડોશી મરે તેનો ભો નથી, જમ ઘર ભાળી જાય તેનો વાંધો છે | |
| ડોશી મરે તેનો ભો નથી, જમ ઘર ભાળી જાય તેનો વાંધો છે | |
| ઢાંકણીમાં પાણી લઈ ડૂબી મર | |
| ઢાંકો-ઢૂંબો કરવો | |
| ઢાંકો-ઢૂંબો કરવો | |
| ઢોરનો ને ચોરનો વિશ્વાસ નાં કરાય | |
| ત | |
| ત | |
| તમાચો મારી ગાલ લાલ રાખવો | |
| તમારે કૂકડે સવાર ~ તમે જેમ કહો તેમ | |
| તમાશાને તેડું ન હોય | |
| તરત દાન ને મહાપુણ્ય | |
| તલપાપડ થવું | |
| તલમાં તેલ નથી | |
| તલવારની ધાર ઉપર ચાલવું | |
| તાંબિયાની તોલડી તેર વાના માંગે | |
| તારા જેવા તાંબિયાના તેર મળે છે | |
| તારા બાપનું કપાળ | |
| તારી અક્કલ ક્યાં ઘાસ ચરવા ગઈ હતી? | |
| તારું મારું સહિયારું ને મારું મારા બાપનું | |
| તારૂ મારૂ સહીયારૂ, પણ મારૂ મારા બાપનું | |
| તાલમેલ ને તાશેરો | |
| તાવડી તેર વાનાં માગે | |
| તીરથે જઈએ તો મૂંડાવું તો પડે જ | |
| તીસમારખાં | |
| તુંબડીમાં કાંકરા | |
| તેજીને ટકોરાને ગધેડાને ડફણાં – | બુદ્ધિશાળી સંકેતથી સમજે ને મૂર્ખ માટે માથાકૂટ કરવી પડે છે |
| તેજીને ટકોરો, ગધેડાને ડફણાં | |
| તેજીને ટકોરો, ગધેડાને ડફણાં | |
| તેર મહિના વિતાવવા કપરા પડે | |
| તેરી બી ચૂપ ઓર મેરી બી ચૂપ | |
| તેરે માંગન બહોત તો મેરે ભૂપ અનેક | |
| તેલ જુઓ તેલની ધાર જુઓ | |
| તેલ જોવાય તેલની ધાર જોવાય | |
| તેલ પાઈને એરંડિયું કાઢવું | |
| તેવળ એટલે ત્રિજો ભાઈ | |
| તોબા પોકારવી | |
| તોળી તોળીને બોલવું | |
| તોળી તોળીને બોલવું | |
| ત્રણ સાથે જાય તો થાય ત્રેખડ ને માથે પડે ભેખડ | |
| ત્રાગું કરવું | |
| ત્રાજવું કોઇની શરમ ન રાખે | ન્યાયપૂર્ણ ફેંસલો તટસ્થ જ હોય |
| ત્રેવડ એટલે ત્રીજો ભાઈ | |
| ત્રેવડ ત્રીજો ભાઈ છે | |
| થ | |
| થ | |
| થાઈ એવાં થઈએ, તો ગામ વચ્ચે રહીએ | |
| થાકશે, ત્યારે પાકશે | |
| થાક્યાના ગાઉ છેટા હોય | |
| થાબડભાણા કરવા | |
| થાય તેવા થઈએ ને ગામ વચ્ચે રહીએ | |
| થાય તો કરવું, નહીં તો બેસી રહેવું | |
| થૂંકના સાંધા કેટલા ટકે? | |
| થૂંકના સાંધા કેટલા દી ટકે? | |
| થૂંકેલું પાછું ગળવું | |
| થૂંકેલું પાછું ગળવું | |
| થોડું ખાવું ને મોટાની સાથે રહેવું | |
| થોડું બોલે તે થાંભલો કોરે | |
| થોડું બોલે તો જીતી જાય, ને બહુ બોલે તે ગોદા ખાય | |
| થોડું રાંધ, મને પીરસ, ને ભૂખી રહે તો મારા સમ | |
| થોડું સો મીઠું | |
| થોડે થોડે ઠીક જ થાય | |
| થોડે નફે બમણો વકરો | |
| થોડે બોલે થોડું ખાય | |
| દ | |
| દયા ડાકણને ખાય | |
| દરજીનો દીકરો જીવે ત્યાં સુધી સીવે | |
| દરદ મઈટુ એટલે વૈદ વેરી | |
| દવાથી ના મટે ઈ દૂવાંથી મટે | |
| દશેરાના દિવસે જ ઘોડુ ન દોડે | |
| દશેરાનાં દિવસે ઘોડા ન દોડે | |
| દળ ફરે વાદળ ફરે , ફરે નદી ના પુર પણ શુરા બોલ્યા નવ ફરે , ભલે પશ્ચિમ ઉગે સૂર |
|
| દળી, દળીને ઢાંકણીમાં | |
| દળી, દળીને ઢાંકણીમાં | |
| દાંત કાઢવા | |
| દાંત ખાટા કરી નાખવા | |
| દાંતે તરણું પકડવું | |
| દાઝ્યા ઉપર ડામ | |
| દાઝ્યા પર ડામ | |
| દાઢીની દાઢી ને સાવરણીની સાવરણી | |
| દાણો દબાવી જોવો | |
| દાણો દબાવી/ચાંપી જોવો | |
| દાધારિંગો | |
| દાનત ખોરા ટોપરા જેવી | |
| દામ કરે કામ અને બીબી કરે સલામ | |
| દાળમાં કાળું | |
| દિ નો ક્યાં દૂકાળ છે? | |
| દિ ભરાઈ ગયા છે | |
| દિવાલને પણ કાન હોય | |
| દિવાલનેય કાન હોય | |
| દી ફરવો | |
| દી ભરાઈ ગયા છે | |
| દી વળવો | |
| દી વારે ઈ દિકરા | |
| દીકરી એટલે સાપનો ભારો | |
| દીકરી ને ગાય, દોરે ત્યાં જાય | |
| દીકરી ને ગાય, દોરે ત્યાં જાય | |
| દીકરી પારકી થાપણ | |
| દીધા કરતા દયા ભલી | |
| દીધે પે દયા ભલી | |
| દીવા તળે અંધારું | |
| દીવા તળે અંધારુંપ઼માણિકતા જ્યાં ત્યાં અન્યાય | |
| દીવાલને પણ કાન હોય | |
| દુ:ખતી રગ દબાવવી | |
| દુ:ખનું ઓસડ દહાડા | |
| દુ:ખે છે પેટ અને કૂટે છે માથું | |
| દુ:ખે પેટ ને કૂટે માથું | |
| દુઃખનું ઓસડ દહાડા | સમય પસાર થાય એમ દુઃખ ની માત્ર ઘટતી જાય |
| દુકાળમા અધિક માસ | |
| દુકાળમાં અધિક માસ | દુષ્કાળમાંઅનેક આફતો નો સામનો કરવો પડે ત્યાં તેજ, દુઃખમાં વધુ દુઃખ |
| દુખનાં રોદણાં નાં રોવાય | |
| દુખનુ ઓસળ દહાળા | |
| દુખે છે પેટમાં ને કૂટે છે માથું | |
| દુઝણી ગાયની લાત પણ સારી ~ ફાયદો કરાવનારના દોષ પણ સહી લેવા | |
| દુનિયાનો છેડો ઘર | માણસ દુનિયામાં બધે ભમે પણ પોતાને સાચી સુખ શાંતિનો અનુભવતો ઘરમાં જ થાય છે |
| દુબળાં ઢોરને બગાં ઝાઝી | |
| દુબળો સિપાઈ ઢેઢવાડે બળીયો | |
| દુર થી ડુંગરા રળિયામણા | |
| દુરથી ડુંગર રળિયામણા | દુરથી બધુજ સરખું દેખાય |
| દૂઝણી ગાયની લાત ભલી | |
| દૂઝતી ગાયની લાત ભલી | |
| દૂધ પાઈને સાપ ઉછેરવો | |
| દૂધ, સાકર, એલચી, વરીઆળી ને દ્રાક્ષ | |
| દૂધ, સાકર, એલચી, વરીઆળી ને દ્રાક્ષ | |
| દૂધના દૂધમાં પાણીના પાણીમાંપરિશ્રમનો પૈસો ફળે | |
| દૂધનું દૂધ અને પાણીનું પાણી કરી નાખવું | |
| દૂધનો દાઝેલો છાશ પણ ફૂંકી ફૂંકીને પીએ | |
| દૂધનો દાઝેલો છાસ પણ ફૂંકી ફૂંકીને પીએ | |
| દૂધમાં અને દહીંમાં પગ રાખવો | |
| દૂધમાંથી પોરા કાઢવા | |
| દૂધે વાળુ જે કરે, તે ઘર વૈદ ન જાય | |
| દૂધે વાળુ જે કરે, તે ઘર વૈદ ન જાય | |
| દૂરથી ડુંગર રળિયામણાં | |
| દે દામોદર દાળમાં પાણી | |
| દેખવું નહિ અને દાઝવું નહિ | |
| દેડકાનો જીવ જાયને કાગડાને રમત થાય | |
| દેવ દેવલા સમાતા ન હોય ત્યાં પૂજારાને ક્યાં બેસાડવા | |
| દેવું ત્યારે વાયદો શો ? | |
| દેશ તેવો વેશ | |
| દોડવું હતું ને ઢાળ મળ્યો | |
| દોમ દોમ સાયબી | |
| દોરડી બળે પણ વળ ન છૂટે | |
| દોરી બળે પણ વળ ના છોડે | પાયમાલ થઈ જાય તોય અકડાઈ ના છોડે |
| દ્રાક્ષ ખાટી છે | |
| દ્રાક્ષ ખાટી છે | |
| ધ | |
| ધ | |
| ધકેલ પંચા દોઢસો | |
| ધણીની નજર એક, ચોરની નજર ચાર | |
| ધણીની નજર એક, ચોરની નજર ચાર | |
| ધણીને ગમ્યું તે ઢાંકણીમાં –ખુદને ગમ્યું તે સારું | |
| ધનોત-પનોત કાઢી નાખવું | |
| ધરતીનો છેડો ઘર | |
| ધરમ કરતાં ધાડ પડી | |
| ધરમ ધક્કો | |
| ધરમ ની ગાય નાં દાંત ના ગણાય | |
| ધરમના કામમાં ઢીલ ન હોય | |
| ધરમની ગાયના દાંત ન જોવાય | |
| ધરમની ગાયના દાંત ના જોવાય ~ | મફત મેળવેલી વસ્તુઓનો દોષ ન જોવાય |
| ધરમની ગાયના દાત ન જોવાય | |
| ધરમીને ત્યા ધાળ | |
| ધારીયુ ધણીનું થાય | |
| ધાર્યું ધણીનું થાય | |
| ધિરજ નાં ફળ મિઠાં | |
| ધીરજના ફળ મીઠા | ધીરજ રાખવાથી અનેક લાભ થાય છે |
| ધીરજના ફળ મીઠા હોય | |
| ધીરજનાં ફળ મીઠાં | |
| ધુમાડાને બાચકા ભર્યે દહાડો ન વળે | |
| ધૂળ ઉપર લીંપણ ન કરાય | |
| ધૂળ કાઢી નાખવી | |
| ધોકે નાર પાંસરી | |
| ધોતિયા છૂટી જવા | ગભરાઈ જવુ |
| ધોબિનો કુતરો ના ઘરનો કે ના ઘાટ નો | |
| ધોબી નો કુતરો ન ઘરનો ન ધાટનો | બન્ને પક્ષ બાજુ કામ કરનાર નિષ્ફળ જાય છે |
| ધોબીનો કૂતરો ન ઘર નો, ન ઘાટનો | |
| ધોબીનો કૂતરો, નહિ ઘરનો નહિ ઘાટનો | |
| ધોબીનો કૂતરો, નહિ ઘરનો નહિ ઘાટનો | |
| ધોયેલ મુળા જેવો | |
| ધોયેલ મૂળા જેવો | |
| ધોલધપાટ કરવી | |
| ધોળા તો ગધેળાય હોય | |
| ધોળા દિવસે તારા દેખાવા | |
| ધોળાંમાં ધૂળ પળી | |
| ધોળામાં ધૂળ પડી | |
| ધોળિયા સાથે કાળિયો રહે, વાન ન આવે, સાન તો આવે | |
| ધોળિયા સાથે કાળિયો રહે, વાન ન આવે, સાન તો આવે | |
| ધોળિયા સાથે કાળિયો રહે, વાન ન આવે, સાન તો આવે | |
| ધોળે ધરમે | |
| ન | |
| ન આવડે ભીખ તો વૈદું શીખ | |
| ન ત્રણમાં, ન તેરમાં, ન છપ્પનના મેળમાં | |
| ન ત્રણમાં, ન તેરમાં, ન છપ્પનના મેળમાં | |
| ન બોલવામાં નવ ગુણ | |
| ન બોલવામાં નવગુણ મૌન રહેવું એ | |
| ન બોલ્યામાં નવ ગુણ | |
| ન મળી નારી એટલે સહેજે બાવા બ્રહ્મચારી | |
| ન મામા કરતા કહેણો મામો સારો | |
| ન | |
| નકલમાં અક્કલ ન હોય | |
| નકલમાં અક્કલ નહીં | |
| નગારખાનામાં પીપૂડીનો અવાજ ક્યાંથી સંભળાય? | |
| નજર ઉતારવી | |
| નજર બગાડવી | |
| નજર લાગવી | |
| નજરે ચડી જવું | |
| નજરે જોયાનું ઝેર છે | |
| નથ ઘાલવી | |
| નદીના મૂળ અને ઋષિના કુળ ન શોધાય | |
| નબળી ગાયને બગાઈ જાજી | |
| નબળો ધણી બાયડી પર સુરોપુરો | |
| નબળો ધણી બૈરી પર શૂરો | |
| નમાજ પડતા મસીદ કોટે વળગી | |
| નમાજ પઢતાં મસીદ કોટે વળગીસારું કામ કરવા જતા આફત આવી | |
| નમે ઈ પ્રભુને ગમે | |
| નમે તે સૌને ગમે | |
| નરમ ઘેંશ જેવો | |
| નવ ગજના નમસ્કાર | |
| નવરો ધૂપ | |
| નવરો નખ્ખોદ વાળે | |
| નવરો બેઠો નખ્ખોદ કાઢે | |
| નવરો બેઠો નખ્ખોદ વારેકામ વગરનો મુશ્ક્લી ઉભી કરે | |
| નવરો બેઠો નખ્ખોદ વાળે | |
| નવરો વાલંણ પાટલા મુડે | |
| નવાણિયો કૂટાઈ ગયો | |
| નવાણુંનો ધક્કો લાગવો | |
| નવી ગિલ્લી નવો દાવ | |
| નવી વહુ નવ દહાડા | |
| નવું નવ દી તાણી તાણીને તેર દી | |
| નવે નાકે દિવાળી | |
| નવો ભૂવો જાજૂ ધૂણે | |
| નવો મુલ્લો બાંગ વધુ જોરથી પોકારે | |
| નવો મુસલમાન નવ વાર નમાજ પઢે | |
| નસીબ અવળા હોય તો ભોંયમાંથી ભાલા ઊભા થાય | |
| નસીબ અવળા હોય તો ભોંયમાંથી ભાલા વાગે | |
| નસીબ બેઠેલાનું બેઠું રહે, દોડતાનું દોડતું રહે | |
| નસીબ બેઠેલાનું બેઠું રહે, દોડતાનું દોડતું રહે | |
| નસીબનો બળિયો | |
| ના બોલવામાં નવ ગુણ | |
| ના બોલ્યાં મા નવ ગણ | |
| ના મામા કરતા કાણો મામો સારો | |
| નાક ઊંચું રાખવું | |
| નાક કપાઈ જવું | |
| નાક કપાવી અપશુકન ન કરાવાય | |
| નાક કાપે તોય ઉગે | |
| નાક લીટી તાણવી | |
| નાકે છી ગંધાતી નથી | |
| નાગાઓએ કપડાની દુકાન ખોલી | |
| નાગાની પાંચશેરી ભારે | |
| નાગાની પાનશેરી ભારે હોય | |
| નાગાની પુંઠે બાવળ ઉગે તોય છાંયો થાય | |
| નાગાને નાવાનુય શું ને નીચોવાનું શું? | |
| નાગાને નાવું શું અને નીચોવવું શું ? | |
| નાગાને નાવું શું અને નીચોવવું શું ? | |
| નાગાને લૂંટાયાનો ભો શો? | |
| નાચ ન જાને આંગન ટેઢા | |
| નાચ ના જાણે ને આંગણું વાંકુ | |
| નાચવા જવું અને ઘુંમટો તાંણવોએવું કામ ન કરવું જેથી મોં સંતાળવું | |
| નાચવું ન હોય તો આંગણું વાંકુ | |
| નાચવું નહિ ત્યારે આંગણું વાકું | કામ ના કરવુ ત્યારે ખોટું બહાનું બતાવાવવું |
| નાચવું નહી એને આગણું વાકું | કામ કરવાનું મન ન હોવુંં |
| નાણા વગરનો નાથીયો, નાણે નાથાલાલ | |
| નાણા વગરનો નાથીયો, નાણે નાથાલાલ | |
| નાણા વગરનો નાથીયો,નાણે નાથા લાલ | |
| નાણું આવશે પણ ટાણું નહિ આવે | |
| નાણું મળશે પણ ટાણું નહિ મળે | |
| નાતનો માલ નાત જમે, મુસાભાઈના વા ને પાણી | |
| નાતનો માલ નાત જમે, મુસાભાઈના વા ને પાણી | |
| નાના મોઢે મોટી વાત | |
| નાનું પણ નાગનું બચ્ચું ~ ઉંમર કે કદ નાનું પણ શક્તિ વધું:~> | |
| નાનો પણ રાઈનો દાણો | |
| નામ છે એનો નાશ છે | |
| નામ મોટા દર્શન ખોટા | |
| નામું માંડવું | |
| નીર-ક્ષીર વિવેક | |
| નેવાંનાં પાણી મોભારે નાં ચડે | |
| નેવાના પાણી મોભે ના ચડે | |
| નોકર ખાય તો નફો જાય, શેઠ ખાય તો મૂડી જાય | |
| નોકર ખાય તો નફો જાય, શેઠ ખાય તો મૂડી જાય | |
| નોકર ખાય તો નફો જાય, શેઠ ખાય તો મૂડી જાય | |
| પ | |
| પંચ કહે તે પરમેશ્વર | |
| પંચકી લકડી એક કા બોજ | |
| પઈની પેદાશ નહિ ને ઘડીની ફુરસદ નહિ | |
| પઈની પેદાશ નહીં ને ઘડીની નવરશ નહીં | |
| પગ કુંડાળામાં પડી જવો | |
| પગ ન ઊપડવો | |
| પગ લપસી જવો | |
| પગચંપી કરવી | |
| પગપેસારો કરવો | |
| પગભર થવું | |
| પગલાં પાડવા/પગલાં ઓળખવા | |
| પગે માછલાં મારે ને મોડે રાંમ પુકારે | |
| પછેડી એટલી સોડ તણાય | |
| પટ રાખવી | આબરૂ બચાવવી |
| પટેલની ઘોડી પાદર સુધી | |
| પટેલની ઘોડી પાદર સુધી ~ મર્યાદિત વિસ્તારમાં જ શક્તિમાન હોવું | |
| પટોળે પડી ભાત, ફાટે નહીં પણ ફીટે નહીં | |
| પડતો બોલ ઝીલવો | |
| પડી પટોડે ભાત, ફાટે પણ ફીટે નહિ | |
| પડી પટોડે ભાત, ફાટે પણ ફીટે નહિ | |
| પડ્યા પર પાટું | |
| પડ્યાં ઉપર પાટું | |
| પડ્યો પોદળો ધૂળ ઉપાડે | |
| પઢાવેલો પોપટ | |
| પત્તર ખાંડવી | |
| પથારો પાથરવો | |
| પથ્થર ઉપર પાણી | |
| પરચો આપવો/દેખાડવો | |
| પરણ્યા નથી પણ પાટલે તો બેઠા છો ને? | |
| પરાણે પ્રીત થાય નહીં | |
| પલાળ્યું છે એટલે મૂંડાવવું તો પડશે જ ને | |
| પવન પ્રમાણે સઢ ફેરવવો | |
| પહેતા પાણીમાં હાથ ધોઈ લેવા | |
| પહેલુ સુખ તે જાતે નર્યા | |
| પહેલું સુંખ તે જાતે નર્યાશરીર સારું તો બધું જ સારું | |
| પહેલું સુખ તે જાતે નર્યા | તંદુરસ્તી એ પ્રથમ સુખ છે |
| પહેલો ઘા પરમેશ્વરનો | |
| પહેલો સગો પાડોશી | |
| પહોંચેલ માયા/બુટ્ટી | |
| પાંચમની છઠ્ઠ ક્યારે ન થાય | |
| પાંચમાં પૂછાય તેવો | |
| પાંચે ય આંગળી ઘીમાં | |
| પાંચે ય આંગળી સરખી ન હોય | |
| પાંચે ય આંગળીએ દેવ પૂજવા | |
| પાંસરુંદોર કરી નાખવું/થઈ જવું | |
| પાકા ઘડે કાંઠા ન ચડે | |
| પાકા ઘડે કાઠા ન ચડે | |
| પાકે ઘડે કાંઠા ન ચઢેઅમુક વસ્તુ વીતી ગયા પછી પરિસ્થિતિ ન બદલાય | |
| પાકે ઘડે કાઠાં ન ચડે | ઉમર થયા પછી કુટેવોમાં સુધારો ન આવે |
| પાઘડી ફેરવી નાખવી | |
| પાઘડીનો વળ છેડે | |
| પાઘડીનો વળ છેડે આવે | |
| પાછો આવ્યો | |
| પાટિયા દેવાવા | છાતી બેસી જવી |
| પાટિયાં બેસી જવાં | |
| પાટો બાઝવો | |
| પાઠ ભણાવવો | |
| પાડા ઉપર પાણી | |
| પાડા મૂંડવાં | |
| પાડાનાં વાંકે પખાલીને ડામ | |
| પાડાને વાંકે પખાલીને ડામ | |
| પાડાને વાંકે પખાલીને ડામ ~ વાંક કોઇનો ને સજા બીજાને | |
| પાડાને વાકે પખાલીને ડામ | એક ની ભૂલને લીધે બીજાને સજા થવી |
| પાડો ચાલે પાંચ ગાઉૂ ને પખાલી ચાલે પંદર ગાઉૂ | |
| પાણાં ઉપર પાણી | |
| પાણી ઉતારવું | |
| પાણી ચડાવવું | |
| પાણી દેખાડવું | |
| પાણી પહેલા પાળ બાંધવી | |
| પાણી પહેલા પાળ બાંધી લેવી સારી | |
| પાણી પહેલાં પાળ બાંધવી | કોઇ પણ કામ તેના નિરધારિત સમય પહેલા કરવાથી તે કામમાં ફાયદો થાય છે |
| પાણી પહેલાં પાળ બાંધવીઅગમચેતી વાપરવી | |
| પાણી પાણી કરી નાખવું | |
| પાણી પીને ઘર પૂછવું | |
| પાણી ફેરવવું | |
| પાણી માપવું | |
| પાણીચું આપવું | |
| પાણીમાં બેસી જવું | |
| પાણીમાં રહીને મગર સાથે વેર ન બંધાય | |
| પાણીમાં રહેવું ને મગર હારે વેર બાંધવું | |
| પાણીમાંથી પોરા કાઢવા | |
| પાણીમાંથી પોરા કાઢે | |
| પાનો ચડાવવો | |
| પાપ છાપરે ચડીને પોકારે | |
| પાપડતોડ પહેલવાન | |
| પાપડી ભેગી ઈયળ બફાય | |
| પાપનો ઘડો કોક દિ ફૂટે | |
| પાપનો ઘડો ભરાઈ જવો | |
| પાપળી ભેગી ઈયળ બફાયસારાં ભેગું ખરાબ પણ ખેંચાય | |
| પાપી પેટનો સવાલ છે | |
| પારકા કજિયા ઉછીના ન લેવાય | |
| પારકા છોકરાને જતિ કરવા સૌ તૈયાર હોય | |
| પારકાં છોકરાંને જતિ કરવા | |
| પારકાંના મહેલ જોય આપણાં જૂંપડાં ના બળાય | |
| પારકિ માં કાન વિંધે | |
| પારકી આશ સદા નિરાશ | |
| પારકી આશ સદા નીરાશ | |
| પારકી છઠ્ઠીનો જાગતલ | |
| પારકી પંચાતમાં શું કામ પડવું | |
| પારકી મા જ કાન વિંધે | |
| પારકી મા જ કાન વીંધે | લોહીનો સંબંધ ન હોય તે વ્યકિત જ કષ્ટદાયક કેળવણી આપી શકે છે |
| પારકી માં કાન વીંધે | |
| પારકી રોટલીની કોર મિઠી | |
| પારકી લેખણ, પારકી શાહી, મત્તું મારે માવજીભાઈ | |
| પારકી લેખણ, પારકી શાહી, મત્તું મારે માવજીભાઈ | |
| પારકે પાદર પહોળા થવું | |
| પારકે પૈસે દિવાળી | |
| પારકે પૈસે પરમાનંદ | |
| પારકે ભાણે મોટો લાડુંબીજાની વસ્તુ સારી લાગે | |
| પારકે ભાણે લાડુ મોટો દેખાય | |
| પાવિયાંને શું પાનો ચડે? | |
| પાશેરામાં પહેલી પુણી છે | |
| પાશેરામાં પહેલી પૂણી છે | |
| પિયરની પાલખી કરતાં સાસરિયાની સૂળી સારી | |
| પિળુ એટલુ સોનુ ના હોય | |
| પીઠ પાછળ ઘા | |
| પીળું તેટલું સોનું નહિ, ઊજળું તેટલું દૂધ નહિ | |
| પીળું તેટલું સોનું નહિ, ઊજળું તેટલું દૂધ નહિ | |
| પુણ્ય પરવારી જવું | |
| પુત્રના લક્ષણ પારણામા અને વહુના લક્ષણ બારણામા | |
| પુત્રના લક્ષણ પારણામાંથી ને વહુના લક્ષણ બારણામાંથી | |
| પુત્રનાં લક્ષણ પારણાં માં અને વહુનાં લક્ષણ બારણાં માં | |
| પુરાણ માંડવું | |
| પૂઈછે પંડિત થવાય | |
| પેટ કરાવે વેઁઠ | |
| પેટ કરાવે વેઠ | |
| પેટ ચોળીને શૂળ ઊભું ન કરાય | |
| પેટ છે કે પાતાળ ? | |
| પેટ છે કે પાતાળ ? | |
| પેટ ઠારવું/પેટ બાળવું | |
| પેટ પકડીને હસવું | |
| પેટ પર પાટું મારવું | |
| પેટ માંથે પોટલાં નાં બંધાય | |
| પેટ મોટું રાખવું | |
| પેટછૂટી વાત કરવી | |
| પેટનું પાણી ન હલવું | |
| પેટનો ખાડો પૂરવો | |
| પેટનો બળ્યો ગામ બાળે | |
| પેટપૂજા કરવી | |
| પેટમાં ઘુસી જવું | |
| પેટમાં પેસીને પગ પહોળા કરવા | |
| પેટમાં ફાળ પડવી | |
| પેટિયું રળી લેવું | |
| પેટે પાટા બાંધવા | |
| પૈ ની પેદાશ નહી અને ઘડીની નવરાશ નહી | |
| પૈસા તો ડાબા હાથનો મેલ છે | |
| પૈસાનું પાણી કરવું | |
| પૈસો મારો પરમેશ્વર ને હું પૈસાનો દાસ | |
| પોચું ભાળી જવું | |
| પોત પ્રકાશવું | |
| પોતાના પગ નીચે રેલો આવે ત્યારે જ ખબર પડે | |
| પોતાની ગલીમાં કુતરો પણ સિંહ | |
| પોતાને તુબડે તરવુ | આપબળથી જીવવુ |
| પોતાનો કક્કો જ ખરો કરવો | |
| પોતિયા ઢીલા થઈ જવા | |
| પોતિયું કાઢીને ઊભા રહેવું | |
| પોથાં તે થોથાં, અને ડાચાં તે સાચાં | |
| પોથી માંહેના રીંગણા | |
| પોથીમાંના રીંગણાંમાત્ર કહૈવા પૂરતી વાત | |
| પોદળામાં સાંઠો | |
| પોદળો પડ્યો તો ધૂળ લઇને ઉખડે | |
| પોપટીયું જ્ઞાન | |
| પોપાબાઈનું રાજ | |
| પોબારા ગણી જવા | |
| પોમલી જણે ને પોમલો શુઆવડ ખાએ | |
| પોલ ખૂલી ગઈ | |
| પોલ ખૂલી ગઈ | |
| પ્રસાદી ચખાડવી | |
| પ્રીત પરાણે ન થાય | |
| ફ | |
| ફ | |
| ફઈને મૂછ ઉગે તો તેને કાકો કહેવાય | |
| ફટકો પડવો | |
| ફણગો ફૂટવો | |
| ફના- ફાતિયા થઈ જવા | |
| ફનાફાતિયા થઈ જવું/કરી નાખવું | |
| ફરે ઈ ચરે, બાંઈધો ભુઈખે મરે | |
| ફરે તે ચરે | |
| ફરે તે ચરે ને બાંધ્યું ભૂખે મરે | |
| ફરે તે ચરે, બાંધ્યા ભૂખ્યા મરે | |
| ફસકી જવું | |
| ફાંકો રાખવો | |
| ફાચર મારવી | |
| ફાટીને ધુમાડે જવું | |
| ફાવ્યો વખણાય | |
| ફાળિયું ખંખેરી નાખવું | |
| ફિશિયારી મારવી | |
| ફીંફાં ખાંડવાં | |
| ફીફા ખાંડવા | મિથ્યા પ્રયત્ન કરવા |
| ફુલ નહિ તો ફુલની પાંખડી | |
| ફૂ થઇ જવુ | નાશ થઇ જવો |
| ફૂંકી ફૂંકીને પગ મૂકવો | |
| ફૂંકી ફૂંકીને પગ મૂકવો | |
| ફૂટી બદામના ભાવે | |
| ફૂલ નહિ તો ફૂલની પાંખડીયથા શકિત આપવું | |
| ફૂલાઈને ફાળકો થઈ જવું | |
| ફૂલીને ફાળકો થવું | આનંદ માં જુમવું |
| ફોદેફોદા ઊડી જવા | |
| બ | |
| બંધ બેસતી પાઘડી પહેરી લેવી | |
| બકરાંના વાડા હોય, સિંહના નહીં | |
| બકરી બે થઇ જવુ | સાવ નરમ થઇ જવુ |
| બકરી ય કાળી ને ભેંસેય કાળી | |
| બકરીએ કાળીને ભેંસેય કાળી | |
| બકરું કઢતા ઉંટ પેઠું | |
| બકરું કાઢતા ઊંટ પેઠું | |
| બકરું કાઢતા ઊંટ પેસે ~ નાનું વિધ્ન દૂર કરવા જતાં મોટું વિધ્ન આવી પડે | |
| બકરૂ કાઢતા ઉંટ પેઠૂં | |
| બક્ષિસ લાખની પણ હિસાબ કોડીનો | |
| બગભગત | |
| બગભગત-ઠગભગત | |
| બગલમાં છરી અને ગામમાં ઢંઢેરો | |
| બગલો એક પગે તપ કરે, માછલુ દેખીને મેલે મોઢામાં | |
| બગલો પાવશ બેઠો | |
| બગાસું ખાતા પતાસું મળ્યું | |
| બત્રીસ કોઠે દીવા પ્રગટ્યા | |
| બધો ભાર અંતે કન્યાની કેડ પર આવે | |
| બધો ભાર કન્યની કેડ પર | |
| બધો ભાર કન્યાની કેડ પર | |
| બલિદાનનો બકરો | |
| બહેરો બે વાર હસે | |
| બળ કોનાં બાપનું | |
| બળતાંમાં ઘી હોમવું | |
| બળતું ઘર કૃષ્ણાર્પણ કરવું | |
| બળિયાના બે ભાગ | |
| બળિયાનાં બે ભાગ વધુ લાભ મેળવે | |
| બળીયાં ના બે ભાગ | |
| બળીયાના બે ભાગ | બળવાન માણસ બળવાન કારણે હમેશા વધુ લઇ જાય |
| બાંધી મુઠી લાખની | |
| બાંધી મુઠ્ઠી લાખની, ઉઘાડી વા ખાય | |
| બાંધી મુઠ્ઠી લાખની, ખોલો તો રાખની | |
| બાંધી મુઠ્ઠી લાખની, ઉઘાડી વા ખાય | |
| બાંધી મૂઠી લાખની | કોઇ ખનગી વાત જાહેર ન થાય ત્યાં સુધીજ વ્યકિતની આબરૂ જળવાઇ રહે છે |
| બાંધે એની તલવાર | |
| બાઈ બાઈ ચારણી | |
| બાઈને કોઈ લે નહિ ને ભાઈને કોઈ આપે નહિ | |
| બાડા ગામમાં બે બારશ | |
| બાપ એવા બેટા વડ એવા ટેટામાબાપનાં સંસ્કાર સંતાનમાં ઉતરે | |
| બાપ તેવા બેટા ને વડ તેવા ટેટા | |
| બાપ નુ ના માને ઈ બાવાનુ ક્યાંથી માને | |
| બાપ શેર તો દીકરો સવા શેર | |
| બાપના કૂવામાં ડુબી ન મરાય | |
| બાપના પૈસે તાગડધીન્ના | |
| બાપનું વહાણ ને બેસવાની તાણ | |
| બાપે માર્યા વેર | |
| બાફી મારવું | |
| બાર ગાઉએ બોલી બદલાય | |
| બાર ગાવે બોલી બદલે, તરવર બદલે શાખા બુઢાપામાં કેશ બદલે, પણ લખણ ના બદલે લાખા | |
| બાર બાવા ને તેર ચોકા | |
| બાર ભૈયા અને તેર ચૌકા | જૂથ નાનું પણ મતભેદ ઘણા |
| બાર વરસે બાવો બોલ્યો, જા બેટા દુકાળ પડશે | |
| બાર વરસે બાવો બોલ્યો, જા બેટા દુકાળ પડશે | |
| બાર વર્ષે બાવો બાલ્યો | |
| બાર વર્ષે બાવો બોલ્યો તારુ સત્યાનાશ જાય | |
| બાર હાથનું ચીભડું ને તેર હાથનું બી | |
| બારે બુધ્ધી ને સોળે સાન | |
| બારે મેઘ ખાંગા થવા | |
| બારે વહાણ ડૂબી જવા | |
| બાવળ વાવો તો કાંટા ઉગે અને આંબો વાવો તો કેરી મળે | |
| બાવળીયા વાવો તો કાંટા લાગે ને આંબા વાવો તો કેરી ખાવ | |
| બાવા બાર ને લાડવા ચાર | |
| બાવાના બેઉ બગડ્યા | |
| બાવાના બેય બગડે | |
| બાવાના બેવુ બગડે | |
| બાવાનાં બે બગડ્યા બે બાજુથી પસ્તાવું | |
| બાવાનાં બેવુ બગડે | |
| બાવો ઉઠ્યો બગલમાં હાથ | |
| બાવો બેઠો જપે જે આવે તે ખપે | |
| બિલાડીના કીધે શીંકુ ન ટૂટે | |
| બિલાડીના પેટમાં ખીર ન ટકે, બૈરાંના પેટમાં વાત ન ટકે | |
| બિલાડીના પેટમાં ખીર ન ટકે, બૈરાંના પેટમાં વાત ન ટકે | |
| બિલાડીની ડોકે ઘંટ બાંધે કોણ? | |
| બિલાડીનું બચ્ચું સાત ઘેર ફરે | |
| બિલાડીને દૂધ ભળાવો તો પછી શું થાય ? | |
| બિલાડીને દૂધ ભળાવો તો પછી શું થાય ? | |
| બીજાની ચિતા પર પોતાની ભાખરી શેકી લેવી | |
| બીડું ઝડપવું | |
| બે ઘરનો પરોણો ભૂખે મરે | |
| બે પાંદડે થવું | |
| બે પાડા લડે તેમાં ઝાડનો ખો નીકળે | |
| બે બદામનો માણસ | |
| બે બાજુની ઢોલકી વગાડવી | |
| બેઉ હાથમાં લાડવા | |
| બેગાની શાદીમેં અબ્દુલ્લા દિવાના | |
| બેઠાં બેઠાં ખાધે તો કુબેરના ભંડાર પણ ખૂટી જાય | |
| બેડાં ઉપર બેડુ ચડે તે પંણીઆરીને ભાર | |
| બૈરાંની બુદ્ધિ પગની પાનીએ | |
| બૈરાંની બુધ્ધિ પગની પાનીએ | |
| બોકડો વધેરવો | |
| બોડી-બામણીનું ખેતર | |
| બોલીને નાં બગાડાય | |
| બોલીને ફરી જવું | |
| બોલે ઈ બે ખાય | |
| બોલે એના બોર વેચાય | |
| બોલે એનાં બોર વેચાયકહ્યા વિના કોઇ ન જાણે | |
| બોલે તેના બોર વહેચાય | |
| બોલે તેના બોર વેંચાય | |
| બોલે તેના બોર વેચાય | |
| બોળી બામણીનું ખેતર | |
| બ્રાહ્મણી વંઠે તો તરકડે જાય | |
| બ્રાહ્મણી વંઠે તો તરકડે જાય | |
| ભ | |
| ભડનો દીકરો | |
| ભણેલા ભીંત ભૂલે | |
| ભણ્યો ભૂલે ને તારો ડૂબેગમે તેની પણ ભૂલ થઇ શકે | |
| ભભૂતિ ચોલાવવી | ધનમાલ વિનાનુ કરવુ |
| ભરડી મારવું | |
| ભરાઈ પડવું | |
| ભરોસાની ભેંસ પાડો જણે | |
| ભલભલાને ભૂ પાઈ દેવું | |
| ભલું થયું ભાંગી જંજાળ, સુખે ભજશું શ્રીગોપાળ | |
| ભલું થયું ભાંગી જંજાળ, સુખે ભજશું શ્રીગોપાળ | |
| ભલું થયું ભાગી જંજાળનિરાંત અનુભવવી | |
| ભસતાં કૂઈતરા કઈડે નય ને ગાઈજા મે વરહે નઈ | |
| ભસતાં કૂતરાં ભાગ્યે જ કરડે – લાંબી લાંબી વાતો કરનારથી કંઇ થઇ શકતું નથી | |
| ભાંગરો વાટવો | |
| ભાંગ્યાનો ભેરુ | |
| ભાંગ્યું તો ય ભરુચ | |
| ભાંડો ફૂટી ગયો | |
| ભાગતા ભૂતની ચોટલી ભલી | |
| ભાગશાળીને ભૂત રળે | |
| ભાગ્યશાળીને ભૂત રળે | |
| ભાભોજી ભારમાં તો વહુ લાજમાંબન્ને પક્ષે મુજવણમાં રહેવું | |
| ભાવતુ હતુ ને વૈદે કીધુ | |
| ભાવતું હતું ને વૈદે કીધું | પોતાને પસંદ હોય અને હિતકારી આપણને તેજ કામ કરવાનું કહે |
| ભાવતું હતુને વૈદ્યે કહ્યું | પોતાને ગમતું હોય અને હિતેચ્છુ પણ એજ સૂચવે |
| ભાવતુતુ ને વૈદ્યે કીધુ | |
| ભીંતને પણ કાન હોય છે | |
| ભીખના હાંલ્લા શીંકે ન ચડે | |
| ભીડ ભાંગે ઈ ભાઈ | |
| ભુખ્યો ભજન નાં કરે | |
| ભુવો ધૂણે પણ નાળિયેર તો ઘર ભણી જ ફેંકે | |
| ભૂંડાથી ભૂત ભાગે | |
| ભૂંડાને પણ સારો કહેવડાવે તેવો છે | |
| ભૂખે ભજન ન હોઈ ગોપાલા | |
| ભૂત ગયું ને પલિત આવ્યું | |
| ભૂતનું સ્થાનક પીપળો | |
| ભૂતોભાઈ પણ ઓળખતો નથી | |
| ભૂલ્યા ત્યાંથી ફરી ગણો | |
| ભેંશ આગળ ભાગવત | |
| ભેંશ ભાગોળે, છાશ છાગોળે અને ઘેર ધમાધમ | |
| ભેંશના શીંગડા ભેંશને ભારી | |
| ભેંશના શીંગડા ભેંશને ભારી | |
| ભેંસ આગળ ભાગવત | |
| ભેંસ આગળ ભાગવત – અણસમજુને ઉપદેશ આપવો નકામો | |
| ભેંસ આગળ ભાગવત ના સમજ લોકોને શીખામણ આપવી | |
| ભેંસ ભાગોળે અને છાશ છાગોળે | |
| ભેંસ ભામણને ભાજી, પાણી દેખી રાજી | |
| ભેખડે ભરાવી દેવો | |
| ભેજાગેપ | |
| ભેજાનું દહીં કરવું | |
| ભેસ આગળ ભાગવત | |
| ભેસ ભાગોળે અને છાશ છાગોળે | |
| ભોઈની પટલાઈ | |
| ભોઈની પટલાઈ | |
| ભોળાનો ભગવાન | |
| મ | |
| મ | |
| મંકોડી પહેલવાન | |
| મકાન ક્યે મને ઉખેરી જો, વરો ક્યે મને આદરી જો | |
| મગ જે પાણીએ ચડતા હોય તે પાણીએ જ ચડાવાય | |
| મગજમાં રાઈ ભરાઈ જવી | |
| મગનું નામ મરી ન પાડે | |
| મગરનાં આંસુ સારવા | |
| મણ મણની ચોપડાવવી | |
| મણનું માથું જાય પણ નવટાંકનું નાક ન જાય | |
| મણનું માથું ભલે જાય પણ નવટાંકનું નાક ન જાય | |
| મન ઊતરી જવું | |
| મન ચંગા તો કથરોટમાં ગંગામન શુદ્ધ હોય તો યાત્રાકરવી જરૂરનથી | |
| મન ચંગા તો કથરોટમેં ગંગા | |
| મન ઢચુપચુ થઈ જવું | |
| મન દઈને કામ કરવું | |
| મન મનાવવું/મારીને રહેવું | |
| મન મોટું કરવું | |
| મન હોય તો માંડવે જવાય | |
| મન હોય તો માળવે જવાય | |
| મન, મોતી ને કાચ, ભાંગ્યા સંધાય નહિ | |
| મનનો ઊભરો ઠાલવવો | |
| મનમાં પરણવું ને મનમાં રાંડવું | |
| મનમાં પરણ્યાં ને મનમાં રાંડ્યા | |
| મનુષ્ય યત્ન, ઈશ્વર કૃપા | |
| મફતકા ચંદન ઘસબે લાલિયા | |
| મરચા લાગવા | |
| મરચાં લેવા | |
| મરચાં વાટવા | |
| મરચું-મીઠું ભભરાવવું | |
| મરતાને સૌ મારે | |
| મરતો ગયો ને મારતો ગયો | |
| મસાણમાંથી મડા બેઠા કરવા | |
| મસાણેથી મડદાં પાછાં ન આવે | |
| મસીદમાં ગયું’તું જ કોણ? | |
| મહાણેથી મળદા પાછા ના આવે | |
| મહેતો મારે નહિ મહેતો ભણાવે નહિસારો દેખાનય પણ આવડત ન હોય | |
| મહેતો મારે ય નહિ અને ભણાવે ય નહિ | |
| મળદાં માંથે વીજળી પળી | |
| મળદાને જમની શું બીક? | |
| મળે તો ઈદ, ન મળે તો રોજા | |
| મા ઈ મા બીજા વગડાનાં વા | |
| મા કરતાં માસી વહાલી લાગે | |
| મા તે મા, બીજા બધા વગડાના વા | |
| મા તે મા, બીજા વગડાના વા | |
| મા તે મા, બીજા વગડાનાં વા | |
| મા તેવી દીકરી, ઘડો તેવી ઠીકરી | |
| મા મૂળો અને બાપ ગાજર વર્ણસંકરની બાબત બનવી | |
| મા મૂળો ને બાપ ગાજર | |
| માંકડને મોં આવવું | |
| માંગો તો હજાર હાથ વાળા પાસેજ માંગો | |
| માંગ્યા વિના મા પણ ન પીરસે | |
| માંગ્યું મોત ના આવે | |
| માંડીવાળેલ | |
| માંદી કામ કરે ને સાજી કઈડ જાલે | |
| માઈગા મેં વરહે નહીં | |
| માખણ લગાવવું | |
| માગુ દીકરીનું હોય – માગુ વહુનું ન હોય | |
| માગ્યા મોત ના આવે | |
| માણસ માત્ર ભૂલને પાત્ર | |
| માણસ વહાલો નથી માણસનું કામ વહાલું છે | |
| માણ્યુ તેનું સ્મરણ પણ લહાણુ | |
| માણ્યુ તેનું સ્મરણ પણ લહાણું | |
| માથા માથે માથું ન રહેવું | |
| માથાનો ફરેલ | |
| માથાનો મળી ગયો | |
| માથે દુખનાં ઝાડ ઉગવા | |
| માથે પડેલા મફતલાલ | |
| માથે હાથ રાખવો | |
| માન ન માન મૈં તેરા મહેમાન | |
| માના પેટમાંય સખણો નહિ રહ્યો હોય | |
| માનો તો દેવ નહિ તો પથ્થર | |
| માપમાં રહેવું | |
| મામા બનાવવા | |
| મામાનું ઘર કેટલે, દિવો બળે એટલે | |
| મામો રોજ લાડવો ન આપે | |
| મારવો તો મીર | |
| મારવો તો મીર ને હણવો તો હાથી ~ લાભ મેળવવો હોય તો પછી મોટો જ મેળવાય | |
| મારા છગન-મગન બે સોનાના, ગામનાં છોકરાં ગારાના | |
| મારીને મુસલમાન કરવો | |
| મારુ મારુ આગવુ ને તારુ મારુ સહીયારુ | |
| મારે મીર ને ફૂલાય પીંજારો | |
| માલ પચી જવો | |
| માશીબાનું રાજ નથી | |
| મિયાં ચોરે મૂઠે ને અલ્લા ચોરે ઊંટે | |
| મિયાં પડ્યા પણ ટંગડી ઊંચી | |
| મિયાં મહાદેવનો મેળ કેમ મળે | |
| મિયાંની મીંદડી | |
| મિયાં-બીબી રાજી તો ક્યા કરેગા કાજી | |
| મીંયાંની ટંગડી ઉંચી | |
| મીઠા ઝાડના મૂળ ન ખવાય | |
| મીઠાં જાળનાં મૂળ નાં ખવાય | |
| મુખમેં રામ, બગલમેં છૂરી | |
| મુલ્લાની દોડ મસીદ સુધી | |
| મુવા નહિ ને પાછા થયા | |
| મુસાભાઈના વા ને પાણી | |
| મૂઈ ભેંશના ડોળા મોટા | |
| મૂઈ ભેંસનાં મોટા ડોળાવસ્તુની હયાતી બાદ તેની કદર થાય | |
| મૂછે વળ આપવો | |
| મૂડી કરતાં વ્યાજ વધુ વહાલું હોય | |
| મૂરખ મિત્ર કરતાં દાનો દુશ્મન સારો | |
| મૂરખના ગાડાં ન ભરાય | |
| મૂરખની માથે શિંગડા ન ઉગે | |
| મૂરખને માથે સિંગળા ના હોય | |
| મેં ભેગો ગારો | |
| મેતો મારેય નહીં ને ભણાવેય નહીં | |
| મેથીપાક આપવો | |
| મેથીપાક ચખાડવો | |
| મેદાન મારવું | |
| મેરી બિલ્લી મુજ કો મ્યાઉં ~ જેને આશરો આપ્યો હોય તે જ બેવફાઇ કરે | |
| મેરી બિલ્લી મુજસે મ્યાંઉંપોતાના જ દગો કરે | |
| મેરી બિલ્લી મૂઝસે મ્યાઉં | |
| મેલ કરવત મોચીના મોચી | |
| મેહુલાં વરહ્યાં ભલાં | |
| મોં કાળું કરવું | |
| મોં ચડાવવું | |
| મોં તોડી લેવું | |
| મોં પરથી માંખી ઉડતી નથી | |
| મોં બંધ કરવું | |
| મોં માથાના મેળ વિનાની વાત | |
| મોં માથાના મેળ વિનાની વાત | |
| મોંકાણના સમાચાર | |
| મોંકાણના સમાચાર | |
| મોંછડી ભેંસ ને નછરવી છોડીચંચળતા ન છોડવી | |
| મોટું પેટ રાખવું | |
| મોઢાંમાં રામ બગલ માં છરી | |
| મોઢાનો મોળો | |
| મોઢામાં મગ ભર્યા છે? | |
| મોઢું કટાણું કરવું/બગાડવું | |
| મોઢું જોઈને ચાંદલો કરાય | |
| મોતિયા મરી જવા | |
| મોર ના ઇંડા ચીતરવા ના પડે | |
| મોર વગડામાં નાચ્યો કોણે જાણ્યો ! – સાચી સાબિતીનો અભાવ | |
| મોરના ઈંડા ચીતરવા ન પડે | |
| મોરના ઈંડાને ચીતરવા ન પડે | |
| મોરનાં ઈંડા ચીતરવા ન પડે | |
| મોરનાં ઈંડાં ચીતરવાં ન પડેસાચી વસ્તુને જાહેરાતની જરૂર નથી | |
| મોરનાં ઈંડાંને ચીતરવાં ન પડે – સાચી વસ્તુને જાહેરાતની જરૂર નથી હોતી | |
| મોરનાં ઈંડાને ચીતરવા ન પડે | માતાપિતાના સંસ્કાર સંતાનમાં આપો આપ ઉતરી આવે છે |
| મોસાળમાં જમણ અને મા પીરસનાર | |
| મોસાળે જમણ ને માં પિરસે | |
| યથા રાજા તથા પ્રજા | |
| ય-ર | |
| રંગ ગયા પણ ઢંગ ન ગયા | |
| રમત રમવી | |
| રમતવાતમાં | |
| રાંકના કહ્યા ભિખારા નાં માને | |
| રાંકને ઘેર રતનખૂજ હર્ષજનક બાબત બનવી | |
| રાંડ્યા પછી ડહાપણ નકામુ | |
| રાંડ્યા પછીનું ડહાપણ | |
| રાંધવા ગયા કંસાર અને થઈ ગયું થૂલું | |
| રાંધેલ ધાન રઝળી પડ્યા | |
| રાઈના પડ રાતે ગયા | |
| રાજા ને ગમે તે રાણી | |
| રાજા, વાજા અને વાંદરાં ત્રણેય સરખાં | |
| રાજા, વાજા ને વાંદરા, ત્રણેય સરખા | |
| રાજાને ગમી તે રાણી, છાણા વીણતી આણી | |
| રાજાને ગમે તે રાણી, ભલે છાણા વીણતી આણી | |
| રાત ગઈ અને વાત ગઈ | |
| રાત થોડી ને વેશ ઝાઝા | |
| રાત થોડી વેશ ઝાઝાઓછા સમય અને વધારે કામ | |
| રાતે પાણીએ રોવાનો વખત | |
| રામ બોલો ભાઈ રામ થઈ જવું/રામશરણ પહોંચવું | |
| રામ રમાડી દેવા | |
| રામ રાખે તેને કોણ ચાખે | |
| રામના નામે પથ્થર તરે | |
| રામનામ જપના પરાયા માલ અપના | |
| રામનું રાજ | |
| રામબાણ ઈલાજ | |
| રામબાણ વાગ્યા હોય તે જાણે | |
| રામાયણ માંડવી | |
| રીંગણાં જોખવા | |
| રૂપ રૂપનો અંબાર | |
| રેતીમાં વહાણ ચલાવવું | |
| રેવડી ઉડાડવી | હશીપાત્ર બનાવવું |
| રેવડી દાણાદાણ કરી નાખવી | |
| રોકડું પરખાવવું | |
| રોગ ને શત્રુ ઉગતાં જ ડામવા પડે | |
| રોજ મરે એને કોણ રોવે | |
| રોજની રામાયણ | |
| રોટલાથી કામ કે ટપટપથી | |
| રોટલો મળે પણ ઓટલો ન મળે | |
| રોતો રોતો જાય તે મુવાની ખબર લઈ આવે | |
| રોદણા રોવા | |
| રોદણા રોવા | |
| લ | |
| લ | |
| લંકાએ સોનું શું કામનું? | |
| લંકાની લાડી ને ઘોઘાનો વર | |
| લંગોટીયો યાર | |
| લક્ષ્મી ચાંદલો કરવા આવે ત્યારે કપાળ ધોવા ન જવાય | |
| લક્ષ્મી ચાંદલો કરવા આવે ત્યારે કપાળધોવા ન જવાય | |
| લક્ષ્મી ચાંદલો કરવા આવે ત્યારે મોં ધોવા ન જવાય | |
| લખણ ન બદલે લાખા | |
| લખણ ન મૂકે લાખા | |
| લખમી ચાંદલો કરવા આવે તો મુરત ના જોવાય | |
| લગને લગને કુંવારા લાલ | |
| લપસ્યા તોયે ગંગામાં | |
| લમણાંઝીક કરવી | |
| લાંગણ કરવી | તદ્દન કોરો ઉપવાસ કરવો |
| લાંબા જોડે ટૂંકો જાય, મરે નહિ તો માંદો થાય | |
| લાકડાના લાડુ ખાય તે પસ્તાય અને ન ખાય તે પણ પસ્તાય | |
| લાકડાની તલવાર ચલાવવી | |
| લાકડી ભાંગે નહિ ને સાપ મરી જાય | નુકસાન વગર કામ થઇ જાય |
| લાકડે માંકડું વળગાવી દેવું | |
| લાખ મળ્યા નહિ અને લખેશ્રી થયા નહિ | |
| લાખ મળ્યાં નહિ અને લખેશ્રી થયા નહિ | |
| લાખો મરજો પણ લાખોનો પાલનહાર ન મરજો | |
| લાગ્યું તો તીર, નહિ તો તુક્કો | |
| લાજવાને બદલે ગાજવું | |
| લાતો ના ભૂત વાતોથી ન માને | |
| લાતોંકે ભૂત બાતોંસે નહીં માનતે | |
| લાપસી પીરસવી જીભે, તો મોળી શી પીરસવી? | |
| લાલો લાભ વગર નાં લોટે | |
| લાલો લાભ વિના ન લૂટે | |
| લાલો લાભ વિના ન લોટે | |
| લીલા લહેર કરવા | |
| લૂલી વાસીદુ વાળે અને સાત જણને કામે લગાડે | |
| લે લાકડી ને કર મેરાયું | |
| લેતાં લાજે ને આપતાં ગાજે | |
| લેને ગઈ પૂત ઔર ખો આઈ ખસમ | |
| લોઢાના ચણા ચાવવા | |
| લોઢું લોઢાંને કાપે | |
| લોઢું લોઢાને કાપે | |
| લોઢે લોઢુ ના થવાય | |
| લોભને થોભ ન હોય | |
| લોભિયા હોય ત્યાં ધુતારા ભૂખે ન મરે | |
| લોભી હોય ત્યાં ધૂતારા ભૂખે ન મરે | |
| લોભી હોય ત્યાં ધૂતારાં ભૂખેના મરે | |
| લોભીયા નુ ધન ધૂતારા ખાય | |
| લોભે લક્ષણ જાય | |
| લોભે લક્ષણ જાય | |
| લોભે લખણ જાય | |
| લ્યે મગો ને ભરે જગો | |
| લ્યે લાલો ને ભરે હરદાસ | |
| વ | |
| વ | |
| વખાણી ખીચડી દાંતે ચોટે | |
| વખાણેલી ખીચડી દાઢે વળગી | |
| વખાણેલી ખીચડી દાઢે વળગે | |
| વઘારેલી ખીચડી દાઢે વાળગી | |
| વટનો કટકો | |
| વડ એવા ટેટાં ને બાપ એવા બેટાં | |
| વડ જેવા ટેટા ને બાપ જેવા બેટાં | |
| વઢકણી વહુ ને દીકરો જણ્યો | |
| વઢકણી વહુંએ દીકરો જણ્યો | |
| વધારે પડતા રસોઈયા રસોઈ બગાડે | |
| વર મરો કે કન્યા મરો, ગોરનું તરભાણું ભરો | |
| વર મરો, કન્યા મરો પણ ગોરનું તરભાણુ ભરો | |
| વર મરો, કન્યા મરો પણ ગોરનું તરભાણું ભરો | |
| વર રહ્યો વાસી ને કન્યા ગઈ નાસી | |
| વરની ફૂઇ દોડી દોડી મૂઇ | |
| વરને કોણ વખાણે? વરની મા! | |
| વરને વખાણે વરની માં | |
| વરસના વચલા દહાડે | |
| વસી વધે નહિ ને કુત્તા પામે નહિ | પ્રમાણસરનું હોવું |
| વહેતા પાણી નિર્મળા | |
| વહેતી ગંગામાં ડુબકી લગાવવી | |
| વહેમનું કોઈ ઓસડ નથી | |
| વહોરાવાળું નાડું પકડી ન રખાય | |
| વા વાત લઇ જાયમાઠા ખબર વીજળીવેગે જાય | |
| વા વાતને લઈ જાય | |
| વાં ફરે એમ વાંતુ ફરે | |
| વાંઢાને કન્યા જોવા ન મોકલાય | |
| વાંદરા ને સીડી ના અપાય | |
| વાંદરાને સીડી ન અપાય | |
| વાંદરો કૂદે ખીલાના જોરે ~ માણસ મોટે ભાગે બીજાની મદદથી જ જોર કરતો હોય છે | |
| વાંદરો ઘરડો થાય પણ ગુલાંટ ન ભૂલે | |
| વાંદરો ઘરડો થાય પણ ઠેકડા મારવાનું ન ભૂલે – | માણસની વય બદલે પણ લક્ષણોમાં ખાસ બદલાવ ન આવે |
| વાંસો ને પેટ એક થઈ જાય | |
| વાઈરા ના વરે ઈ હાઈરા વરે | |
| વાઘ પર સવારી કરવી સહેલી છે પણ નીચે ઉતરવું અઘરું છે | |
| વાઘને કોણ કહે કે તારુ મોં ગંધાય છે | |
| વાટકીનું શિરામણ | ઓછી વ્યવસ્થા હોવી |
| વાડ ચિભડાં ગળે | |
| વાડ ચીભડા ગળે | |
| વાડ થઇને ચીભડાં ગળે રક્ષક જ ભક્ષક બને | |
| વાડ થઈને ચીભડા ગળે | |
| વાડ થઈને ચીભડાં ગળે | |
| વાડ વિના વેલો ન ચડે | |
| વાડે વેલો ચડે | |
| વાણિયા વાણિયા ફેરવી તોળ | |
| વાણિયા વિદ્યા કરવી | |
| વાણિયાની મૂછ નીચી તો કહે સાત વાર નીચી | |
| વાણિયો પેટમાં પેસીને પગ પહોળા કરે | |
| વાણિયો રીઝે તો તાળી આપે | |
| વાત ગળે ઉતરવી | |
| વાતનું વતેસર કરવું | |
| વાતમાં કોઈ દમ નથી | |
| વાધરી સાંટું ડોબુ ના મરાય | |
| વાન ના આવે, સાન આવે | |
| વારા ફરતો વારો, મારા પછી તારો, મે પછી ગારો | |
| વારા ફરથી વારો અને મારા પછી તારો | |
| વાર્યા ન વળે તે હાર્યા વળે | |
| વાર્યાં ના વરે, હાર્યાં વરે | |
| વાવડી ચસ્કી | |
| વાવો તેવુ લણો | |
| વાવો તેવું લણો | |
| વાવો તેવું લણો, કરો તેવું પામો | |
| વાળ વાંહે એયડા પ્યેં | |
| વાળંદના વાંકા હોય તો કોથળીમાંથી કરડે | |
| વિદ્યા વિનય થી શોભે છે | |
| વિદ્યા વિનયથી શોભે | |
| વિના ચમત્કાર નહિ નમસ્કાર | |
| વિનાશકાળે વિપરીત બુદ્ધિ | |
| વિશ્વાસે વહાણ તરે | |
| વિશ્વાસે વહાણ હાલેં | |
| વીંછીના દાબડામાં હાથ નાખીએ તો પરિણામ શું આવે? | |
| વીસનખી વાઘણ | |
| વેંત એકની જીભ | |
| વેંત એકની જીભ | |
| વેળાવેળાની છાંયડીસમય સમય નો પ઼ભાવ | |
| વૈદ્યના ખાટલે | |
| વો દિન કહાં કિ મિયાં કે પાઉં મેં જૂતિયા | |
| વ્યાજ ને ઘોડાય ના આંબે | |
| શ | |
| શ | |
| શંકા ભૂત અને મંછા ડાકણ | |
| શાંત પાણી ઊંડા હોય | |
| શાંતિ પમાડે તે સંત | |
| શિયા-વિયા થઈ જવું | |
| શિયાળ તાણે સીમ ભણી અને કૂતરું તાણે ગામ ભણી | |
| શિયાળો ભોગીનો ઉનાળો જોગીનો | |
| શીંગડા, પૂંછડા વિનાનો આખલો | |
| શીરા માટે શ્રાવક થવું | |
| શું થાય, બાવા બન્યા હૈ તો હિન્દી બોલ્યા વિના સૂટકા નહિ હૈ ! | |
| શેક્યો પાપડ ભાંગવાની તાકાત નથી | |
| શેઠ કરતાં વાણોતર ડાહ્યાં | |
| શેઠની શિખામણ ઝાંપા સુધી | |
| શેઠની શીખામણ જાંપા સુધી | |
| શેઠને ગુમડું થાય તો ગામ આખુ ખબર કાઢ્વા જાય | |
| શેતાનનુ નામ લીધુ શેતાન હાજર | |
| શેતાનું નામ લીધુ શેતાન હાજર | |
| શેર માટીની ખોટ | |
| શેરના માથે સવા શેર | |
| શેરને માથે સવાશેર | |
| શેહ ખાઈ જવી | |
| શોભાનો ગાંઠિયો | |
| શોભાનો ગાંઠીયો | |
| શ્રી ગણેશાય નમઃ કરવું | |
| શ્રી ગણેશાય નમઃ કરવું | |
| સંગ એવો રંગ | |
| સંગ તેવો રંગ | |
| સંગર્યો સાપ પણ કામનો | |
| સંઘરેલો સાપ કામ લાગે | |
| સંઘર્યો સાપ પણ કામ આવે | |
| સંતોષી નર સદા સુખી | |
| સંપ ત્યાં જંપ | |
| સંભાળ્યાનો સંતાપ અને દીઠાનું ઝેર | સાંભળવાથી દુઃખ થાય અને જોવાથી પણ દુઃખ થાય છે |
| સંમદર તરીને ખાબોચિયામાં ડૂબ્યા | મોટા સાહસમાં સફળ થયા અને નજીવા કામમાં નિષ્ફળ રહેવુ |
| સંસાર છે ચાલ્યા કરે | |
| સઈ, સોની ને સાળવી ન મૂકે સગી બેનને જાળવી | |
| સઈની સાંજ ને મોચીની સવાર ક્યારે ય ન પડે | |
| સક્કરવાર વળવો | |
| સગપણમાં સાઢુ ને જમણમાં લાડુ | |
| સતી શાપ આપે નહિ અને શંખણીના શાપ લાગે નહિ | |
| સત્તર પંચા પંચાણું ને બે મૂક્યા છૂટના, લાવો પટેલ સોમાં બે ઓછા | |
| સત્તા આગળ શાણપણ નકામું | |
| સદાનો રમતારામ છે | |
| સબળકા વગર ધબળકો | |
| સમ ખાય તે સદા જુઠો | વાત વાત માં સોગન ખાય તેના પર ક્યારેય વિશ્વાસ કરવો નહિ |
| સમજુ વેરી સારો પણ મૂરખ ભાઈબંધ ખોટો | મૂરખ મિત્ર કરતા શાણો શત્રુ સારો |
| સમો વર્તે સાવધાન | સમય જોઇને કામ વર્તન કરવુ જોઈએ |
| સર સલામત તો પઘડિયાં બહોત | |
| સવા મણ તેલે અંધારું | સાધનો હોવા છતાં વ્યવસ્થા ન હોવી |
| સસરાની શૂળી સારી પણ પિયરની પાલખી ભુંડી | સ્ત્રીનું સ્થાન તેના સાસરે જ શોભે |
| સસ્તુ ભાડું ને સિદ્ધપુરની જાત્રા | |
| સહિયારી સાસુને ઉકરડે મૌકાણ | જે સહિયારું છે તેની સંભાળ કોઈ રાખતું નથી |
| સહુ પોતપોતાના ગીત ગાય | સૌને પોતાની જ વાતો હોય |
| સળગતામાં હાથ ઘાલો તો હાથ તો દાઝે જ ને | |
| સળગતું લાકડું ઘરમાં ન ઘલાય | |
| સાંઠે બુદ્ધિ નાઠી | |
| સાગરનું નીર ગાગરમાં ન સમાય | અતિશયપણું અને અગાધતા સાથે ના જોવા મળે |
| સાચને આંચ ન આવે | |
| સાચાને સાચવનાર ઇશ્વર | |
| સાજા ખાય અન્ન ને માંદા ખાય ધન | બીમાર માણસ પાછળ ધન વધારે વપરાય |
| સાજે લુગડે થીગડું ન હોય | કારણ વગર કોય કાર્ય ન હોય |
| સાન ઠેકાણે આવવી | |
| સાનમાં સમજે તો સારું | |
| સાપ કાંચળી બદલે પણ વાળ ન મુકે | માણસની પ્રકૃતિ અને પ્રાણ બદલાતા નથી |
| સાપ ગયા અને લીસોટા રહી ગયા | |
| સાપ મરેને પરોણો ય ના ભાંગે | |
| સાપના દરમાં હાથ નાખવો | |
| સાપના મોમાંથી અમૃત ન નીકળે | દુષ્ટ લોકો પાસેથી સારું કામ કરશે એવી આશા ન રાખી શકાય |
| સાપને ઘર પરોણા સાપ એક ભૂખ્યો હોય તે બીજા ભૂખ્યાને શું ખવડાવે | |
| સાપને ઘેર સાપ પરોણો | |
| સાપે છછુંદર ગળી | |
| સાપે છછુંદર ગળ્યા જેવી હાલત | |
| સારા કામમાં સો વિઘન | |
| સારામાં સહુનો ભાગ | સુખમાં સૌ ભાગ પડાવે |
| સાસ ત્યાં સુધી શોષજીવે ત્યાં સુધી જંજાળદમ ત્યાં લગી દવા | |
| સાહસ વિના સિદ્ધિ નથી | |
| સાહુકારની છોકરી ને સરકારની નોકરી | |
| સાહેબ મહેરબાન તો ગધ્ધા પહેલવાન | ઈશ્વરની કૃપા હોય તો મુર્ખ પણ હોશિયાર થઇ શકે છે |
| સિંદરી બળે પણ વળ નાં જાય | |
| સિંહ પાંજરે પડ્યો ગરીબ | ગુલામી દુઃખદાયી હોય છે |
| સિંહ ભૂખો મરે પણ ખડ ન ખાય | |
| સિંહનાં ટોળાં ન હોય ~ | બહાદુર માણસ એકલો જ હોય છે |
| સિંહને કોણ ક્યે તારૂ ડાચું ગંધાય? | |
| સિદિને સિદકા વાલાં | |
| સિધ્ધિ તેને જઈ વરે જે પરસેવે ન્હાય | |
| સીંદરી બળી ગઇ પણ વળ ન ગયા | |
| સીંદરી બળે પણ વળ ન મૂકે | |
| સીદીભાઈને સીદકાં વહાલાં | |
| સીદીભાઈનો ડાબો કાન | |
| સીધી આંગળીએ ઘી ન નીકળે | |
| સીધુ જાય અને યજમાન રીસાય | |
| સુકા ભેગુ લીલુ બળે | |
| સુખમાં સાંભરે સોની ને દુ:ખમાં સાંભરે રામ | |
| સુથારનું મન બાવળિયે | સ્વાર્થભરી નજર હોવી |
| સુપાત્રે દાન કુપાત્રે ધાન | દાન પાત્ર જોઇને અપાય |
| સુરતનું જમણ ને કાશીનું મરણ | |
| સૂકા ભેગુ લીલું બળે | |
| સૂકા ભેગું લીલું બળે | |
| સૂપડાં સાફ થઈ ગયાં | |
| સૂરજ કાઈ છાબડે ઢાંક્યો રહે નહિ | શક્તિશાળી, પ્રતિભાશાળી વ્યક્તિ છુપી રહી શકતી નથી |
| સૂળીનો ઘા સોયથી સર્યો | |
| સેવા કરે તેને મેવા મળે | |
| સો દવા એક હવા | |
| સો દહાડા સાસુના તો એક દહાડો વહુનો | |
| સો દાહ્ડાં સાસુના એક દા‘હ્ડો વહુનો | |
| સો મણ તલે અંધારું –અન્યાય થવો | |
| સો વાત ની એક વાત | |
| સો વાતની એક વાત | |
| સો સોનાર કી એક લૂહાર કી | |
| સોટી વાગે ચમચમ ને વિદ્યા આવે રૂમઝૂમ | |
| સોના કરતાં ઘડામણ મોંઘું | |
| સોનાં કરતા ઘડામણ મોંઘુ | |
| સોનાંની થાળીને લોઢાની મેખ | |
| સોનાની જાળ પાણીમાં ન નખાય | |
| સોનાની જાળને પાણીમાં ન ફેંકાય | |
| સોનાની થાળીમાં લોઢાનો મેખ | |
| સોનાનો સૂરજ ઉગવો | |
| સોનામાં સુગંધ મળે | |
| સોનીના સો ઘા તો લુહારનો એક ઘા | |
| સોનીના સો ને લુહાર નો એક | |
| સોનું સડે નહિ ને વાણિયો વટલાય નહિ | |
| સોબત કરતા શ્વાનની બે બાજુ નુ દુઃખ, | |
| સોય માંથી સોંસરવો નિકળે | |
| સોળે સાન, વીસે વાન | |
| સૌ ચૂહે મારકે બિલ્લી ચલી હજકો | |
| સૌને મન સૌના સોનાના | |
| સ્ત્રી ચરિત્રને કોણ પામી શકે ? | |
| સ્ત્રી રહે તો આપથી અને જાય તો સગા બાપથી | |
| હઁગીને આહડવા બેસવુઁ | |
| હરામના હાડકાં | |
| હરામનુ ના પચે | |
| હલકાથી ભારે હોય | |
| હલકુ લોહી હવાલદારનુ | |
| હવનમાં હાડકાં હોમવા | |
| હવેલી લેતા ગુજરાત ખોઈ | |
| હસવામાંથી ખસવું થવું | |
| હસવું અને લોટ ફાકવો બન્ને સાથે ન થાય | |
| હસે તેનુ ઘર વસે | |
| હસે તેનું ઘર વસે | |
| હળદરના ગાંઠીયે ગાંધી ન થવાય | |
| હળાહળ કળજુગ | |
| હા જી હા કરવું | |
| હાકલા-પડકારા કરવા | |
| હાજાં ગગડી જવા | |
| હાડકાં ખોખરાં કરવા/રંગી નાખવાં | |
| હાડહાડ થવું | |
| હાથ અજમાવવો/સાફ કરવો | |
| હાથ ઊંચા કરી દેવા | |
| હાથ દેખાડવો | |
| હાથ ધોઈ નાખવા | |
| હાથ ભીડમાં હોવો | |
| હાથતાળી આપવી | |
| હાથના કર્યા હૈયે વાગ્યા | |
| હાથનો ચોખ્ખો | |
| હાથમાં આવ્યું તે હથિયાર | |
| હાથી અને ઘોડાનો ફરક | |
| હાથી જીવતો લાખનો , મરે તો સવા લાખનો | |
| હાથીના દાંત દેખાડવાના જુદા અને ચાવવાના જુદા | |
| હાથીના પેટમાં હરડેકોઇ મહત્વ ન હોવું | |
| હાથીની અંબાડીએ ચડી છાણાં ન વિણાય | |
| હાથીની પાછળ કૂતરા ભસે | |
| હાર્યો જુગારી બમણુ રમે | |
| હાલ હાલ હલ્લુની માશી હાલતો થા | |
| હિંમતે મર્દા તો મદદે ખુદા | |
| હિમ્મતે મર્દા તો મદદે ખુદા | |
| હિરો ગોગે જઈને આવ્યો અને ડેલીએ હાથ દઈને આવ્યો | |
| હીરાની પરીક્ષા ઝવેરી જ જાણે | |
| હીરો ઘોઘે જઈ આવ્યો અને ડેલે હાથ દઈ આવ્યો | |
| હું પહોળી ને શેરી સાંકડી | |
| હું મરું પણ તને રાંડ કરું | |
| હું રાણી, તું રાણી તો કોણ ભરે પાણી ? | |
| હુતો ને હુતી બે જણ | |
| હૈયા ઉકલત | |
| હૈયું બાળવું તેના કરતા હાથ બાળવા સારા | |
| હૈયે છે પણ હોઠે નથી | |
| હૈયે રામ વસવા | |
| હોઠ સાજા તો ઉત્તર ઝાઝા | सर सलामत तो पगड़िया बहुत |
| હોય ત્યારે ઇદ, ન હોય ત્યારે રોજા | |
| હોળી નું નાળીયેર થવું | |
| હોળીનું નાળિયેર |
बाँझ माँ (कहानी पूरी पढ़े)
बाँझ माँ (कहानी पूरी पढ़े)
कॉलबेल की आवाज़ सुनकर जैसे ही सुबह सुबह शांतनु ने दरवाजा खोला सामने एक पुराना सा ब्रीफकेस लिए गांव के मास्टर जी और उनकी बीमार पत्नी खड़ी थीं। मास्टर जी ने चेहरे के हाव भाव से पता लग गया कि उन्हें सामने देख शांतनु को जरा भी खुशी का अहसास न हुआ है।जबरदस्ती चेहरे पर मुस्कुराहट लाने की कोशिश करते हुए बोला “अरे सर आप दोनों बिना कुछ बताए अचानक से चले आये!अंदर आइये।”
मास्टर साहब ब्रीफकेस उठाये अंदर आते हुए बोले” हाँ बेटा, अचानक से ही आना पड़ा मास्टरनी साहब बीमार हैं पिछले कुछ दिनों से तेज फीवर उतर ही नहीं रहा ,काफी कमजोर भी हो गई है।गाँव के डॉक्टर ने AIIMS दिल्ली में अविलंब दिखाने की सलाह दी।अगर तुम आज आफिस से छुट्टी लेकर जरा वहाँ नंबर लगाने में मदद कर सको तो…”
“नहीं नहीं ,छुट्टी तो आफिस से मिलना असंभव सा है “बात काटते हुए शांतनु ने कहा ।हालांकि अगले सप्ताह शांतनु के ससुराल से सास ससुर और साली आने वाले थे तो अभी से एक सप्ताह की छुट्टी के लिए सारी तैयारी हो चुकी थी । थोड़ी देर में प्रिया ने भी अनमने ढंग से से दो कप चाय और कुछ बिस्किट उन दोनों बुजुर्गों के सामने टेबल पर रख दिये।
सान्या सोकर उठी तो मास्टर जी और उनकी पत्नी को देखकर खूब खुशी से चहकते हुए “दादू दादी”बोलकर उनसे लिपट गयी दरअसल छः महीने पहले जब शांतनु एक सप्ताह के लिए गाँव गया था तो सान्या ज्यादातर मास्टर जी के घर पर ही खेला करती थी।मास्टर जी निःसंतान थे और उनका छोटा सा घर शांतनु के गाँव वाले घर से बिल्कुल सटा था।बूढ़े मास्टर साहब खूब सान्या के साथ खेलते और मास्टरनी साहिबा बूढ़ी होने के बाबजूद दिन भर कुछ न कुछ बनाकर सान्या को खिलातीं रहतीं थीं।बच्चे के साथ वो दोनों भी बच्चे बन गए थे।
गाँव से दिल्ली वापस लौटते वक्त सान्या खूब रोई उसके अपने दादा दादी तो थे नहीं मास्टर जी और मास्टरनी जी में ही सान्या दादा दादी देखती थी।जाते वक्त शांतनु ने घर का पता देते हुए कहा कि “कभी भी दिल्ली आएं तो हमारे घर जरूर आएं बहुत अच्छा लगेगा।” दोनों बुजुर्गों की आँखों से सान्या को जाते देख आँसू गिर रहे थे और जी भर भर आशीर्वाद दे रहे थे।
कुल्ला करने जैसे ही मास्टर जी बेसिन के पास आये प्रिया की आवाज़ सुनाई दी “क्या जरूरत थी तुम्हें इनको अपना पता देने की दोपहर को मेरी सहेलियाँ आती हैं उन्हें क्या जबाब दूँगी और सान्या को अंदर ले आओ कहीं बीमार बुढ़िया मास्टरनी की गोद मे बीमार न पड़ जाए”
शांतनु में कहा “मुझे क्या पता था कि सच में आ जाएँगे रुको किसी तरह इन्हें यहाँ से टरकाता हूँ”
दोनों बुजर्ग यात्रा से थके हारे और भूखे आये थे सोचा था बड़े इत्मीनान से शांतनु के घर चलकर सबके साथ आराम से नाश्ता करेंगे।इस कारण उन्होंने कुछ खाया पिया भी न था। आखिर बचपन में कितनी बार शांतनु ने भी तो हमारे घर खाना खाया है। उन्होंने जैसे अधिकार से उसे उसकी पसंद के घी के आलू पराठे खिलाते थे इतना बड़ा आदमी बन जाने के बाद भी शांतनु उन्हें वैसे ही पराठे खिलायेगा।
” सान्या!!” मम्मी की तेज आवाज सुनकर डरते हुए सान्या अंदर कमरे में चली गयी।थोड़ी देर बाद जैसे ही शांतनु हॉल में उनसे मिलने आया तो देखा चाय बिस्कुट वैसे ही पड़े हैं और वो दोनों जा चुके हैं। सान्या की पसंद के अपने हाथों से मास्टरनी जी ने नमकीन बनाकर गाँव से लेते आये थे।एक पुराने पॉलीथिन में नमकीन वहीं टेबल पर दोनों बुजुर्ग छोड़ गए थे।
पहली बार दिल्ली आए दोनों बुजुर्ग किसी तरह टैक्सी से AIIMS पहुँचे और भारी भीड़ के बीच थोड़ा सुस्ताने एक जगह जमीन पर बैठ गए ।तभी उनके पास एक काला सा आदमी आया और उनके गाँव का नाम बताते हुए पूछा” आप मास्टर जी और मास्टरनी जी हैं ना।मुझे नहीं पहचाना मैं कल्लू , आपने मुझे पढ़ाया है।”
मास्टर जी को याद आया “ये बटेसर हरिजन का लड़का कल्लू है बटेसर नाली और मैला साफ करने का काम करता था।कल्लू को हरिजन होने के कारण स्कूल में आने पर गांववालो को ऐतराज था इसलिए मास्टर साहब शाम में एक घंटे कल्लू को चुपचाप उसके घर पढ़ा आया करते थे।”
” मैं इस अस्पताल में चतुर्थ वर्गीय कर्मचारी हूँ।साफ सफाई से लेकर पोस्टमार्टम रूम की सारी जिम्मेवारी मेरी है।”
फिर तुरंत उनका ब्रीफकेस सर पर उठाकर अपने एक रूम वाले छोटे से क्वार्टर में ले गया।रास्ते में अपने साथ काम करने वाले लोगों को खुशी खुशी बता रहा था मेरे रिश्तेदार आये हैं मैं इन्हें घर पहुँचाकर अभी आता हूँ घर पहुँचते ही पत्नी को सारी बात बताई पत्नी ने भी खुशी खुशी तुरंत दोनों के पैर छुए फिर सब मिलकर एक साथ गर्मा गर्म नाश्ता किए।फिर कल्लू की बीबी ने अपनी छोटी सी बेटी को मास्टरनी साहब की गोद में बिठा दिया बच्ची उन बुजुर्गों के साथ खेलने लगी।
कल्लू बोला “आपलोग आराम करें आज मैं जो कुछ भी हूँ आपकी बदौलत ही हूँ फिर कल्लू अस्पताल में नंबर लगा आया। “कल्लू की माँ नहीं थी बचपन से ही।
मास्टरनी साहब का नंबर आते ही कल्लू हाथ जोड़कर डॉक्टर से बोला “जरा अच्छे से इनका इलाज़ करना डॉक्टर साहब ये मेरी बूढ़ी माई है “सुनकर बूढ़ी माँ ने आशीर्वाद की झड़ियां लगाते हुए अपने काँपते हाथ कल्लू के सर पर रख दिए। वो बांझ औरत आज सचमुच माँ बन गयी थी उसे आज बेटा मिल गया था और उस बिन माँ के कल्लू को भी माँ मिल गयी थी……
लाक्स्मिकांत वर्ष्णे
लड़की ने लडके से पूछा-क्या तुम्हारे पास मारूति कार है?
😂😂😂😂
लड़की ने लडके से पूछा-क्या तुम्हारे पास मारूति कार है?
लड़का-नहीं।
लड़की -क्या तुम्हारे पास फ्लैट है?
लड़का-नहीं।
लड़की-क्या तुम्हारे पास नौकरी है?
लड़का-नहीं।
और फिर ब्रेक अप।
लड़की लड़के को छोड़ कर चली गयी।
लड़का उदास हो गया और सोचने लगा –
जब मेरे पास पाँच-पाँच बी एम डब्लयू कार हैं तो मुझे मारूति की क्या जरूरत ?
जब मेरे पास खुद का इतना बड़ा बंगला है तो मुझे फ्लैट की क्या जरुरत?और
जब मेरे पास 500 करोड़ सालाना टर्नओवर का अपना बिजनेस है और 400 लोग मेरे यहाँ नौकरी करते हैं तो फिर मुझे नौकरी की क्या जरूरत?
आखिर वो मुझे क्यो छोड़ गयी??
Moral…
[1] -बिना पूरी बात जाने जल्दीबाजी में कोई फैसला ना करे।
[2]-सबको अपने स्टैन्डर्ड से ना परखें हो सकता है, वो आपकी सोच से ज्यादा बड़ा हो।।।😜😜
Free Hindi eBooks 