Share this:

આશિર્વાદ
=======
અઢીસો ઘરની વસ્તી ધરાવતા એ નાનકડા ગામમાં સુનિલનો પરિવાર રહે છે.ગામની બાજુમાંથી પસાર થતા પાકા રસ્તા પર હનુમાનજી દાદાનું મંદિર આવેલ છે. ધર્મશાળા સહિતના મંદિર પરિસરમાં છેવાડે ભવાનીશંકર બાપુનું રહેઠાણ છે.બાળ બ્રહ્મચારી ભવાનીશંકર બાપુ હનુમાનજી દાદાની સેવા પૂજા કરે છે.
આ મંદિરની બાજુના ખેતરમાં સુનિલના પિતાજી મોહનભાઈ છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી ભાગિયા તરીકે કામ કરે છે.ખેતીની સારી રીતે માવજત કરવા સુનિલનો પરિવાર ખેતર માલિકની નાનકડી ઓરડીમાં જ વસવાટ કરે છે.સુનિલ નવમા ધોરણમાં હતો ત્યારથી જ આ ખેતરમાં વસવાટ હતો.
મંદિર સાવ નજીક હોવાથી સુનિલની મંદિરે આવ જા વધી ગઈ.આમેય શહેરમાં અભ્યાસ માટે દરરોજ જવા માટે અહીંથી જ બસ કે અન્ય પ્રાઈવેટ વાહનમાં બેસવાનું થતું હતું.સુનિલનો ભવાનીશંકર બાપુ સાથે પરિચય વધતો ગયો. રજાના દિવસોમાં તો દાદાનું મંદિર જ સુનિલનું રહેઠાણ બની ગયું.હનુમાન ચાલીસા ક્યારે કંઠસ્થ થઈ ગઈ એય સુનિલને ખબર ના રહી.શનિ અને મંગળવારે સુંદરકાંડ અને બાળકાંડના પાઠ ભવાનીશંકર બાપુ સુનિલ પાસે કરાવવા લાગ્યા.સુનિલ ધાર્મિકતાના રંગે ખરા અર્થમાં રંગાઈ ગયો.
આમેય ભવાનીશંકર બાપુનો પ્રેમ કોઈ પણ વ્યક્તિને ભાવવિભોર કરી દેનાર હતો.એમની ભક્તિથી સૌ કોઈ પ્રભાવિત હતાં.ગામલોકોમાં ધીમે ધીમે ગણગણાટ થવા લાગ્યો,’આ બાપુ છોકરાનું છપ્પર ફાડી નાખશે એ નક્કી.’
સુનિલે અગિયારમું ધોરણ પાસ કર્યું ત્યાં જ અણધારી ઘટના બની ગઈ.સુનિલના પિતાજી મોહનભાઈ ખેતીના પાકને વધારે પડતા છાંયડાથી બચાવવા ખેતરના શેઢે ઉભેલ ઘટાદાર લીંમડાનું ઝાડ થોડું હળવું કરી રહ્યા હતા ત્યારે તેમનો પગ લપસ્યો.મોહનભાઈ ઝાડ પરથી નીચે પટકાયા.બન્ને પગે ગંભીર ઈજા થઈ.દવાખાને તાત્કાલિક સારવાર મળવા છતાંય એક પગ ઘુંટણમાંથી કપાવ્યે છૂટકો થયો.સુખ અને સંતોષથી ચાલતો પરિવાર થોડા સમયમાં રસ્તા પર આવી ગયો.થોડી બચત,ખેતીની ચાલુ સાલની આવક અને સુનિલની માતા હેતલબેનનાં થોડાં ઘણાં ઘરેણાં સારવારમાં ખર્ચાઈ ગયાં.
એકબાજુ અભ્યાસ અને બીજી બાજુ ખેતીની સીઝન!ક્યારેય કામ નહીં કરેલ સુનિલ હેતલબેનને મદદકર્તા બન્યો અને જેમતેમ સીઝન પુરી કરાવી.મોહનભાઈ તો પથારીવશ થઈ ગયા.સુનિલ સાવ હતાશ થઈ ગયો. ભવાનીશંકર બાપુએ સુનિલને ખુબ સાંત્વના આપતાં કહ્યું,”બેટા સુનિલ! આ બધાં કર્મનાં લેખાંજોખાં છે.નસીબમાં કર્મને આધિન જે ભોગવવાનું છે એ માનવીએ ભોગવવું જ પડે છે.તું હતાશ ના થઈશ. તારુ ભવિષ્ય ખુબ ઉજળું છે.આ હનુમાનજી દાદા સૌ સારાં વાનાં કરશે.”
એકદમ વિકટ પરિસ્થિતિમાં બારમા ધોરણમાં અઠ્ઠાસી ટકા લાવનાર સુનિલ ખુશ તો હતો પરંતુ પિતાજીની પરિસ્થિતિ અને આર્થિક પરિસ્થિતિ તેને વિહવળ બનાવી રહી હતી.એનું પસંદગીનું ક્ષેત્ર કોમ્પ્યુટર સાયન્સ હતું.એમાં એણે ફોર્મ પણ ભરી દીધું હતું.પ્રવેશ તો પહેલા રાઉન્ડમાં જ મળી જશે એય નક્કી હતું પરંતુ એ માટેના ખર્ચનો બંદોબસ્ત કેવી રીતે કરવો?મામાના ઘરની પરિસ્થિતિ પણ એટલી સારી નહોતી કે થોડી આશા રાખી શકાય! કાકા કુટુંબમાં પણ સુનિલ અને હેતલબેને પ્રયાસ કરી જોયો પરંતુ બધેથી નકારમાં જ જવાબ મળ્યો.
જ્યાં ખેતીમાં ભાગ રાખ્યો હતો ત્યાં પણ હેતલબેને વિનંતી કરી જોઈ પરંતુ હાય રે કિસ્મત! બધે ના જ સાંભળવા મળતી હતી.સગા પિતરાઈને કિશોર વયના સુનિલે કરગરીને કહ્યું,”મોટાભાઈ! ખાલી ચાળીસ હજારનો ત્રણ ચાર મહિના માટે ટેકો કરો.શિક્ષણ લોન લઈને તમને પરત કરી દઈશ.”- એય યેનકેન પ્રકારનાં બહાનાં બતાવીને છુટી પડ્યો.કદાચ સૌને એમ જ હતું કે સાવ હાથપગ પર આવી ગયેલ આ પરિવાર કઈ રીતે દેવું પુરુ કરશે?એટલે જ કોઈ ટેકો કરવા તૈયાર નહોતું.
સત્તર વર્ષની ઉંમરે સુનિલને જીંદગી સમજાઈ ગઈ.ભવાનીશંકર બાપુના આશિર્વાદે પણ એને ઘડીભર ગડમથલમાં નાખી દીધો.મન મક્કમ કરીને એણે કંઈક વિચારી લીધું.સાંજના સમયે એ ઉપડ્યો હનુમાનજી દાદાના મંદિરે. દાદાની પ્રતિમા સામે પુરા અગિયાર વખત હનુમાન ચાલીસાના પાઠ કરીને બાપુ પાસે બેઠો.છેલ્લા મહિનાઓમાં તો પિતાજીની સેવા ચાકરી,ખેતીકામમાં મદદ અને અભ્યાસના ત્રેવડા ભાર તળે દબાયેલ સુનિલ મંદિરે લાંબી હાજરી આપી શક્યો નહોતો.એની આંખમાં આંસુ ઉભરાઈ આવ્યાં.એ ઘડીભર બાપુને જોઈ રહ્યો.છેવટે બાપુ આગળ મસ્તક નમાવીને બોલ્યો,”બાપુ! એક નિર્ણય કરીને આવ્યો છું.કાલ સવારે જ ઘર છોડીને નિકળવું છે.ગમે તેમ કરીને મારે મારો અભ્યાસ પુરો કરવો છે.પિતાજીની પરિસ્થિતિ અને માની મમતા મને અહીં રહીને અભ્યાસ પુરો કરવા નહીં દે એની મને ખાત્રી છે.મારી મમ્મી જેમતેમ કરીને પાંચ વર્ષ ઘરનું પુરુ કરી નાખશે.હું મારાં માબાપને કાયમ ખુશહાલ જોવા માગું છું.અત્યારે તો બધેથી આર્થિક મદદ માટે જાકારો મળ્યો છે.મારી મમ્મી મને કઈ આવકથી આગળ ભણાવી શકે?હું શહેરમાં જઈને ગમે તે પાર્ટ ટાઇમ મહેનત કરીને મારો અભ્યાસ પુરો કરીને જ રહીશ.બસ,મને આશિર્વાદ આપો બાપુ! તમારા આશિર્વાદ મને નવું જોમ પુરુ પાડશે.”
ભવાનીશંકર બાપુ સુનિલને ઘડીભર જોઈ રહ્યા.એમને સુનિલના ચહેરા પર ગજબનો આત્મવિશ્વાસ દેખાયો.તેઓ બોલ્યા,”બેટા સુનિલ!તારો મનોરથ દાદા જરૂર પુરો કરશે.તું થોડો પણ મુંઝાય તો દાદાને યાદ કરી લેજે.મારા તને અંતરના આશિર્વાદ છે કે, તું સો ટકા સફળતાને વરીશ.કાલે નિકળતી વખતે એક હજાર રૂપિયા મારી પાસેથી ટેકારૂપે લેતો જજે.”
સુનિલ ગળગળો થઈ ગયો.બાપુએ સુનિલના માથા પર હાથ મુક્યો અને એની આંખમાં આવેલ આંસુઓને લુંછી નાખ્યાં.
સુનિલે ત્યાં બેસીને જ તેની મમ્મીને સંબોધીને એક ચિઠ્ઠી લખી.”વહાલાં મમ્મી! માની મમતા કેટલી હોય એ તો વર્ણનનો વિષય નથી.એ તો અનુભૂતિનો વિષય છે.એ ઋણને પુરુ કરવાની તો મારી તાકાત નથી,છતાંય પ્રયત્ન તો કરી શકું ને? મારા પપ્પા ઉપર અણધાર્યી વિપત આવી પડી છે.એમની સામે જોવાની પણ હું હિમ્મત કરી શકતો નથી.બસ,હવે પાંચ વર્ષ ગમે તેમ કરીને ઘરનો ભાર ઉપાડી લેજો. હું પાંચ વર્ષમાં ગમે તે ભોગે મારો અભ્યાસ પુરો કરીને પાછો આવી જઈશ.હનુમાનજી દાદાની કૃપા અને ભવાનીશંકર બાપુના આશિર્વાદ મને સફળતા અપાવશે જ. તમારા અને મારા પપ્પાના આશિર્વાદ તો હમેશાં મારી સાથે જ છે.મારી પાંચ વર્ષ સુધી કોઈ ચિંતા ના કરતાં.”
સાંજે જમીને સુનિલે પોતાની બેગમાં બે જોડી કપડાં અને સર્ટીફીકેટ ભરી દીધાં.આખી રાત એને ઉંઘ ના આવી. અડધી રાત્રે ઉભા થઈને એણે ઉંઘતાં માબાપના ચરણસ્પર્શ કર્યા.સવારે નાહી ધોઈને સુનિલ તૈયાર થયો.હેતલબેન જ્યારે નવેક વાગ્યે ગામમાં છાશ માટે ગયાં ત્યારે સુનિલે ઈષ્ટદેવના નાનકડા મંદિરીયે ચિઠ્ઠી મુકીને ઈષ્ટદેવના આશિર્વાદ લઈ ચાલતી પકડી.બાપુ પાસેથી હજાર રૂપિયાની મૂડી લઈને સુનિલ બસમાં બેસી ગયો.જે શહેરમાં એને એડમિશન મળવાનું હતું ત્યાં પહોંચી ગયો.
હેતલબેને ઘણી શોધખોળ કરી પરંતુ સુનિલની કોઈ ભાળ ના મળી.આખરે તેઓ ઈષ્ટદેવને વિનંતી કરવા બેઠાં ત્યાંજ તેમની નજર ચિઠ્ઠી પર પડી.સાત ચોપડી ભણેલ હેતલબેન ચિઠ્ઠીનું એક એક વાક્ય વાંચતાં ગયાં તેમ તેમ તેમની આંખો ઉભરાતી ગઈ.ઉભાં થઈને ચિઠ્ઠી મોહનભાઈને વાંચવા આપી.ઉભરાતી આંખે બન્ને પતિ પત્નિ એકબીજાને જોવા લાગ્યાં.બન્નેને બોલવાના હોશકોશ તો ક્યાં હતા પરંતુ મોહનભાઈ કઠણ કાળજું કરીને બોલ્યા,” જ્યાં સગાં સબંધીઓ જ છુટી પડ્યાં ત્યાં અજાણી જગ્યાએ કોણ મદદ કરશે દિકરાને? “
શહેરમાં આવીને સુનિલે નોકરીની શોધખોળ આદરી.ઘણા બધા ઠેકાણે એણે પોતાની પરિસ્થિતિ વર્ણવી પરંતુ પાર્ટ ટાઇમ નોકરી માટે કોઈ તૈયાર ના થયું. રઝળપાટમાં બે દિવસ વીતી ગયા.બન્ને દિવસ બસસ્ટેશનમાં રાત્રી વિતાવી.નાકામ પ્રયત્નોના અંતે સુનિલે હાઈવે હોટલો તરફ નજર દોડાવી.ત્રીજો દિવસ પણ વીતી ગયો પરંતુ ક્યાંય મેળ ના ખાધો. રાત્રીના દશેક વાગ્યા હતા.એક હોટલનું બોર્ડ દેવાયું, “બજરંગ હોટલ”
બોર્ડ પર દોરેલ બજરંગબલીના ફોટોને પગે લાગીને સુનિલ હોટલનાં પગથિયાં ચડ્યો.પ્રમાણમાં માપસરની હોટલના માલિક જ મેનેજરની ખુરશીમાં બેઠા હતા.સુનિલે હકીકત કહી સંભળાવી પરંતુ મેનેજરે નકારમાં માથું હલાવતાં કહ્યું,”ભાઈ! ખાસ કમાણી નથી એટલે વધારે વેઈટરની જરૂર નથી.”
સુનિલ નિરાશ થઈને બોલ્યો,”શહેરથી બહું દૂર આવી ગયો છું.આજની રાત અહીં ઉંઘવા દો તો તમારી મહેરબાની.” મેનેજર ઘડીભર સુનિલને જોઈ રહ્યો અને પછી બોલ્યો,”રસોડાના પાછળના ભાગમાં આજની રાત પડ્યા રહો. ત્યાં ખાટલો પણ પડ્યો છે.ન્હાવું ધોવું હોય તો પાણીનો નળ પણ છે.”
ત્રણ ત્રણ દિવસથી ન્હાયા વગરના સુનિલે પ્રથમ કામ ન્હાવાનું કર્યું.નાહીને તરત જ સુનિલ હનુમાન ચાલીસા બોલવા લાગ્યો.હોટલ માલિક મનોજભાઈએ સુનિલને રાત રોકાવાની પરવાનગી તો આપી હતી પરંતુ અજાણ્યા યુવક પ્રત્યે એમના મનમાં થોડો શક હતો એટલે તેઓ પાછળ સુનિલને જોવા આવ્યા.ખાટલાની બાજુમાં નીચે બેસીને હનુમાન ચાલીસાનો પાઠ કરતા સુનિલને ઘડીભર જોઈ રહ્યા મનોજભાઈ. પાઠ પુરો થયો પરંતુ સુનિલ ફરીવાર બોલવા લાગ્યો.
બરાબર અડધા કલાકે હોટલ માલિક મનોજભાઈ સુનિલને ફરીથી જોવા આવ્યા ત્યારે સુનિલ અગિયારમી વખત હનુમાન ચાલીસા બોલી રહ્યો હતો .પાઠ પુરો થતાં જ મનોજભાઈ બોલ્યા,”હનુમાનજીનો ભક્ત લાગે છે! કેટલા પાઠ કર્યા યુવાન?”
સુનિલ બોલ્યો,”મારુ નામ સુનિલ છે સાહેબ. મેં અગિયાર વખત પાઠ કર્યા સાહેબ.” એકવાર બેધ્યાનપણે સાંભળેલી હકીકત મનોજભાઈએ સુનિલ પાસેથી ફરીવાર સાંભળી.એમણે સુનિલના ખભે હાથ મુકીને કહ્યું,”તારા પર ભરોસો કરૂ છું સુનિલ. હું પણ દાદાનો ભક્ત છું.મારૂ નામ મનોજભાઈ છે. તારી નોકરી પાક્કી.આજથી આ તારૂ નિવાસ્થાન.હોટલ તો એટલી બધી કમાણીવાળી નથી છતાંય વરસે હું તને પચાસેક હજારની મદદ કરી શકીશ. બે ટાઈમ જમવાનું પણ અહીં જ.મારે બે બાળકો છે દિકરો અને દિકરી.એમને શનિ રવિના દિવસે અંગ્રેજી ભાષાનું ટ્યુશન લેવાની જવાબદારી તારી. તને અભ્યાસ પુરો કર્યા પછી નોકરી મળી જાય એવી દાદાને પ્રાર્થના.”
સુનિલ મનોજભાઈના પગે પઙી ગયો.એની આંખમાં ખુશીનાં આંસું હતાં. મનોજભાઈએ એને ઉભો કર્યો.એક અઠવાડિયામાં તો મનોજભાઈની રહી સહી શંકા પણ દુર થઈ ગઈ.એમણે સુનિલને પોતાના ઘેર લઈ જઈને એમનાં બાળકોનું ટ્યુશન પણ શરુ કરાવી દીધું. મનોજભાઈએ એક બીજી પણ નોંધ લીધી.સુનિલનાં હોટલમાં પગલાં પડ્યા પછી હોટલની આવકમાં કમાણી લગભગ દશેક ટકા જેટલી વધી ગઈ હતી.
જોતજોતામાં સુનિલની પાંચ વર્ષની કોલેજ પુરી થવા આવી. કોલેજની ફીથી લઈને કપડાં લતાં વગેરે મનોજભાઈએ હસતા મોંઢે પુરાં પાડ્યાં.સુનિલનાં વાણી વર્તને મનોજભાઈના હ્રદયમાં એક અજીબ લાગણી પેદા કરી હતી.મનોજભાઈનાં ધર્મપત્નિ તો સુનિલને સગા દિકરાની જેમ રાખતાં હતાં તો તેમનાં બાળકો તો સુનિલને મોટાભાઈ કહીને જ બોલાવતાં હતાં.ક્યારેક મનોજભાઈના પરિવાર આગળ સુનિલ લાગણીમય બનીને કહે કે, “આ ઋણ હું ક્યારે ઉતારીશ? ” ત્યારે મનોજભાઈના મોંઢે એક જ વાક્ય હોય, “બેટા સુનિલ! ઋણ તો તેં ઉતારી જ દીધું છે.પંદર પંદર વર્ષથી ચાલતી હોટલની કમાણી તારાં પગલાં પડ્યા પછી પાંચ જ વર્ષમાં બેવડાઈ ગઈ છે.”
પોતાનાં પગલાં પડ્યાની વાત સાંભળીને સુનિલ મનોમન દ્રવી ઉઠતો અને વિચારતો કે,’પગલાં તો મારાં મારા ઘેર પણ પડેલ હતાં છતાંય મારા પપ્પાએ પગ ગુમાવવો પડ્યો! ‘ વળી આત્મા પોકારી ઉઠતો, ‘કર્મનાં બંધન આડાં આવીને ઉભાં રહે છે એ કેમ ભુલી જાય છે સુનિલ!’
સુનિલને અભ્યાસ પુરો થવાની કોઈ ચિંતા નહોતી તેથી તેનું મન ઘણી વખત માબાપને મળવા માટે પોકાર કરી ઉઠતું પરંતુ આત્મા ના પાડીને ઉભો રહેતો અને કહેતો, “સુનિલ! તું માબાપનાં સુખ માટે સ્વપ્ન પૂર્ણ કરવા આવ્યો છે.પહેલાં તારુ લક્ષ પુરુ કર. પછી તારે માબાપ સાથે તો કાયમ રહેવાનું જ છે ને! ‘
પાંચ વર્ષની કોલેજમાં સુનિલને એ ભલો ને એનું કામ ભલું.આમેય એની પાસે વધારાનો સમય પણ ક્યાં હતો?સવારે નવ વાગ્યા સુધી હોમવર્ક,પાંચ વાગ્યા સુધી કોલેજ ને પાંચથી રાત્રે સાડા અગિયાર વાગ્યા સુધી હોટલમાં વેઈટરનો રોલ ભજવવાનો.શનિ,રવિ મનોજભાઈનાં બાળકોનું ટ્યુશન.કોલેજમાંય ફ્રી સમયમાં લાઈબ્રેરી એ જ એની સહેલી!
હા,લાઈબ્રેરીમાં સુનિલને એના જેવી જ સમદુ:ખી,એના ક્લાસની જ યુવતિ સુનિતા લગભગ દરરોજ જોવા મળતી પરંતુ એની સાથેય સુનિલને ક્યાં લાંબો પરિચય હતો! સુનિલ એને નામથી જરૂર ઓળખતો હતો.એક દિવસ લાઈબ્રેરીમાં સુનિતાએ કોલેજના મોટાભાગના સ્ટુડન્ટ પ્રવાસમાં ગયેલ હતા ત્યારે સુનિલને પુછ્યું હતું,”સુનિલ! તમે પ્રવાસમાં કેમ નથી ગયા? ” એ વખતે સુનિલે કહ્યું હતું કે, “સુનિતા! સાચું કહું તો હું એકદમ ગરીબ વ્યક્તિ છું.એક ભગવાન જેવા માનવીની મદદથી હું અભ્યાસ કરી રહ્યો છું.એવા સંજોગોમાં હું વધારાનો ખર્ચ કઈ રીતે કરી શકું?”
એ વખતે સુનિતા બોલી હતી,”તમે મારી મજાક તો નથી કરતા ને સુનિલ? ગરીબ પરિવારમાંથી તો હું આવું છું સુનિલ અને આ બાબતની ઘણા બધા સહાધ્યાયીઓને ખબર છે.”
“સોરી સુનિતા! તમને માન્યામાં નહીં આવતું હોય પરંતુ હું ખરેખર ગરીબ પરિવારમાંથી આવું છું.”-સુનિલે સ્પષ્ટતા કરી હતી પરંતુ સુનિતાના ગળે વાત ઉતરી નહોતી એ સુનિલ અનુભવી રહ્યો હતો.
પાંચમા વર્ષની એક્ઝામ પુરી થયાના બીજા જ દિવસે પાંચેક કંપનીઓનું કોલેજમાં જોબ પ્લેસમેન્ટ ગોઠવાયું.કાયમ ટોપ ટેનમાં રહેતા સુનિલને મલ્ટીનેશન કંપનીમાં વાર્ષિક છ લાખનું પ્લેસમેન્ટ મળ્યું.એ જ કંપનીમાં સુનિતાને પણ સુનિલ જેટલા જ વાર્ષિક પગારનું પ્લેસમેન્ટ મળી ગયું.બન્નેએ એકબીજાને પ્રથમવાર હાથ મિલાવીને અભિનંદન પાઠવ્યા.
સુનિલના આનંદનો કોઈ પાર નહોતો.એણે પાકીટમાં રાખેલ માબાપની તસવીરને અશ્રુઓથી અભિષેક કરીને વંદન કર્યા. એ મનોમન બોલ્યો,’મમ્મી! પપ્પા! તમારા દિકરાએ તમારા સુખનું સ્વપ્ન આજે પુરુ કર્યું છે.’
સુનિલ ઝડપભેર હોટલ પર આવ્યો ને મનોજભાઈને પગે લાગીને ખુશીના સમાચાર આપતાં બોલ્યો,”મારે આજે જ મમ્મી પપ્પાને મળવા ઘેર જાવું છે.”
“ના સુનિલ! થોડો સમય ખમી જા. તારો પહેલો પગાર આવે ત્યારે જ જજે.હું અને મારો પરિવાર પણ એ વખતે સાથે આવશું. એ વખતે દાદાનાં દર્શન અને બાપુના ચરણોમાં રૂપિયા મુકીને આશિર્વાદ લઈશું.તારાં ભાગ્યશાળી માબાપનાં એ વખતે હું દર્શન કરીશ સુનિલ.”
સુનિલ ઘડીભર મનોજભાઈને જોતો જ રહ્યો.એની આંખો આંસુઓથી છલકાઈ ઉઠી. એ મનોજભાઈને ભેટી પડ્યો અને બોલ્યો,”હું કેટલો ભાગ્યશાળી છું કે મારે બે બે માબાપની છત્રછાયા છે. “
પાંચ વર્ષ તો જાણે પળવારમાં વીતી ગયાં હતાં પરંતુ એક મહિનો તો એક યુગ જેટલો લાગ્યો સુનિલને.સુનિલને કંપનીમાં પાંચ પાંચ વર્ષથી ઓળખતી સુનિતાનો સહવાસ જરૂર મળ્યો હતો એટલે ફુરસદના સમયે થોડી વાતો કરીને સમય વિતાવતો હતો પરંતુ માબાપના ચહેરા તેની નજર સામેથી બિલકુલ ખસતા નહોતા.
આજે પહેલી તારીખને શુક્રવાર છે.સુનિલનો પહેલો પગાર આવી ગયો છે.શનિવારે કંપનીમાં રજા છે.શનિવારે સવારે આઠ વાગ્યે મનોજભાઈના પરિવાર સાથે વતનમાં જવાનો કાર્યક્રમ ગોઠવાઈ ગયો છે.મનોજભાઈની ના છતાં સુનિલ વેઈટરનો ગણવેશ પહેરીને ભોજન પીરસી રહ્યો છે.સાંજના સાડા આઠ વાગ્યે હોટલ આગળ એક રીક્ષા આવીને ઉભી રહી.રીક્ષામાંથી ચાર જણ નીચે ઉતર્યાં. હા, એ સુનિતા,એનો નાનો ભાઈ અને એનાં માબાપ હતાં.
સુનિતા હોટલમાં પ્રવેશી એ સાથે જ એની નજર સુનિલ પર પડી.એ ઘડીભર અટકી ગઈ અને થોડી ઝંખવાઈ ગઈ.એના માન્યામાં નહોતું આવતું. એ હજીય સુનિલ ગરીબ છે એ માનવા તૈયાર નહોતી પરંતુ અત્યારે એ સુનિલને નજરોનજર વેઈટરના વેશમાં જોઈ રહી હતી.એના મનમાં બીજો તરંગ ઉઠ્યો. આ હોટલ સુનિલની તો નહી હોય ને!
એણે સુનિલ પાસે આવીને કહ્યું, “સુનિલ! આ હોટલ તમારી છે? “
સુનિલ સુનિતાનો ભાવ સમજી ગયો.એ ઝડપભેર મનોજભાઈને સુનિતા પાસે બોલાવી લાવ્યો અને મનોજભાઈને કહ્યું “બાપુજી! આ સુનિતા છે. મારાં સહાધ્યાયી અને અત્યારે સ્ટાફ મિત્ર.આપને વિનંતી છે કે, મારો સાચેસાચો પરિચય એમને આપો.”
મનોજભાઈએ સુનિલ વિષે બધી જ માહિતી આપી દીધી સુનિતાને.સુનિતા ક્ષોભીલી પડી ગઈ.એણે સુનિલને કહ્યું, “મને માફ કરો સુનિલ! હું તમને ના ઓળખી શકી.”
આ બધું સુનિતાનાં માબાપ સાંભળી રહ્યાં હતાં.સુનિતાના બાપુજીએ સુનિલના ગામનું નામ,અને એનાં માબાપનું નામ સાંભળીને સુનિલને કહ્યું, “તમે મોહનભાઈના દિકરા છો? મને મોહનભાઈના પગ વિષે બે વરસે ખબર પડી.હું સમાચાર લેવા તમારા ઘેર આવ્યો હતો પરંતુ તમે તો તે વખતે અહીં હશો એટલે તમને ના ઓળખી શક્યો. મોહનભાઈ મારા બાળપણના મિત્ર છે. અમે હાઈસ્કૂલમાં સાથે ભણતા હતા.અમે બન્નેએ મેટ્રીક સાથે જ પાસ કર્યું હતું .આ મારી દિકરી સુનિતા છે.પેટે પાટા બાંધીનેય એની ભણતરની ઈચ્છા પુરી કરાવી અમે. આજે ભગવાને એનું ફળ આપ્યું.આજે પહેલા પગારના દિવસે અમે ના, ના કરતાં રહ્યાં તોય સોગંદ આપીને અમને હોટલમાં જમાડવા લઈને આવી છે.”
સુનિતા નીચું જોઈ ગઈ તો સુનિલ તો ઢીલો પડી ગયો. એના હાથ સુનિતા તરફ આપોઆપ જોડાઈ ગયા.
જોડાયેલા હાથ તરફ મનોજભાઈની નજર પડી.એક સેકન્ડનોય વિલંબ કર્યા વગર મનોજભાઈએ સુનિતાના પિતાજીને કહ્યું, “વડીલ! સુનિતાનું સગપણ-વિવાહ થયા કે હજી બાકી છે?”
“ના મનોજભાઈ. એણે નોકરી મળે પછી જ લગ્નની શરત મૂકી હતી અમારી આગળ.હવે નોકરી મળી ગઈ.હવે એ હા પાડે તો કંઈક થાય.”-સુનિતાના પિતાજી બોલ્યા.
મનોજભાઈના ચહેરા પર ચમક ઉપસી આવી. એ ધીરે ધીરે સુનિતા પાસે આવ્યા.સુનિતાના ખભે હાથ મુકીને મનોજભાઈ ધીરેથી બોલ્યા,”બેટા! સુનિલ વિષે તારો શું અભિપ્રાય છે? સુનિલનું તું મારા પર છોડી દે.”
સુનિતાએ મનોજભાઈ સાથે નજર મેળવી અને પછી સુનિલ સામે નજર કરી. સુનિલ પણ સુનિતાને જોઈ જ રહ્યો. મનોજભાઈ બધું સમજી ગયા.સુનિતા પાસેથી સરકીને મનોજભાઈ સુનિતાના પપ્પા પાસે જઈને બોલ્યા,”મારા દિકરા સમાન સુનિલનું માગું નાખું છું તમારી આગળ.”
હોટલમાં જમી રહેલ સૌ કોઈ આ રસપ્રદ ચર્ચાનો આનંદ માણી રહ્યાં હતાં.સુનિતાના બાપુજીએ હકારમાં જવાબ આપતાં જ ચારે બાજુથી તાળીઓ ગુંજી ઉઠી.
સુનિતા મનોજભાઈના પગે પડીને બોલી,”બાપુજી! તમારુ ,સુનિલનું અને મારા પરિવારનું ભોજન તો મારા તરફથી જ રહેશે.”
સૌ જમી રહ્યાં એટલે મનોજભાઈ સુનિતાના બાપુજીને સંબોધીને બોલ્યા,”આવતી કાલે સવારે અમે સુનિલના ઘેર જઈ રહ્યાં છીએ. આપને વિનંતી છે કે, એ સોનેરી પળને વધારે સુંદર બનાવવા સુનિતા દિકરીને સાથે લઈ જવી છે.શું, તમે અમારી એ ઈચ્છા પુરી કરશો? “
સુનિતાનાં મમ્મી ઝડપભેર બોલ્યાં,”એ વાતને તો હું ક્યારનીય મનમાં વાગોળી રહી હતી છતાંય સુનિતા શું કહે છે એ પુછી લ્યો એને.”
સુનિતા નીચું મોઢું કરીને હકારમાં એને હલાવી રહી હતી.
મનોજભાઈ અને તેમનાં પત્નિ,સુનિલ અને સુનિતા બરાબર સવારે સવા દશ વાગે સુનિલના વતનમાં પહોંચી ગયાં.
સુનિલ ઝડપભેર દોડીને હનુમાનજી દાદાને મંદિરે પહોંચી ગયો.એની આંખોમાં આંસુઓનો ધોધ વહી રહ્યો હતો.એ આંસું શાનાં હતાં એ તો સુનિલ અને દાદાને ખબર! હા, એ અશ્રુપ્રવાહમાં રગદોળીને કંઈક અલગ જ ભાવથી હનુમાન ચાલીસા ગાઈ રહ્યો હતો.આ ભાવસભર દ્રશ્યને ભવાનીશંકર બાપુ પી રહ્યા હતા.
પાઠ પુરો થતાં જ સુનિલ રીતસરનો દોડીને બાપુના પગે પડી ગયો.”બાપુ! તમારા આશિર્વાદ અને દાદાની કૃપાથી હું આજે નોકરીની સાથે મારી થનાર જીવનસાથીને પણ દર્શને લઈને આવ્યો છું.”
સુનિતા,મનોજભાઈ અને એમનાં ધર્મપત્નિ મંદિરે દર્શન કરીને બાપુના પગે લાગ્યાં.સુનિલે પરિચય કરાવ્યો અને પગારના રૂપિયા બાપુના ચરણે ધર્યા. બાપુએ સૌને આશિર્વાદ આપીને પછી પગારમાંથી સો રૂપિયા કાઢીને દાનપેટીમાં નાખ્યા અને બાકીના પરત કરતાં કહ્યું, “જગતમાં પ્રથમ પૂજનીય તો માબાપ છે સુનિલ. તને માબાપ પ્રત્યે અઢળક પ્રેમ હતો એટલે તો દાદાએ તારા બધા મનોરથ પુરા કર્યા.ઘેર જઈને આ રૂપિયા માબાપના ચરણે ધરીને પછી તારે જે દાન પૂણ્ય કરવું હોય તે કરજે.”
અડધો કલાક રોકાઈને સુનિલ ગામમાં દાખલ થયો. મનોજભાઈએ કારને મોહનભાઈના ઝાંપા આગળ ઉભી રાખી.પાંચ પાંચ વરસથી કાગડોળે રાહ જોઈને બેઠેલ એ આધેડ દંપતિનું પુત્ર સાથેનું મિલન તો ત્યાં હાજર સૌ કોઈની આંખો ભીંજવનારૂ હતું.
લગભગ અડધો કલાક પછી મનોજભાઈ અને તેમનાં પત્નિ તેમજ આ ઘરની થનાર વહુવારૂનો પરિચય સુનિલ એનાં માબાપને આપી શક્યો.
કાખઘોડીના સહારે જ ચાલી શકતા મોહનભાઈના શરીરમાં અચાનક જોમ ઉભરાઈ આવ્યું.ઘડીભર ઘોડીનો સહારો ભુલી જઈને તેઓ લંગડાતા પગે રીતસરના દોડીને મનોજભાઈને ભેટી પડ્યા.
મનોજભાઈએ ઝડપભેર કહ્યું, “મેં તો મારી માનવીય ફરજ નિભાવી છે પરંતુ તમારા દિકરાનાં પગલાંએ તો મને પાંચ વર્ષમાં રૂપિયે રમતો કરી દીધો છે.”
અંતમાં સુનિતા વિષે પરિચય અપાયો ત્યારે તો માનવટોળામાંથી એક જ અવાજ આવી રહ્યો હતો “ખરેખર હનુમાનજી દાદા અને ભવાનીશંકર બાપુએ છપ્પર ફાડીને આપી દીધું.”
================================
લેખક-નટવરભાઈ રાવળદેવ થરા.
તા-૨૮/૧૦/૨૦૨૨

सबकुछ भूल जाओ सबकुछ जान जाओ

चीन में एक कहावत है “सबकुछ भूल जाओ सबकुछ जान जाओ”

यह कहावत कुंफु कराटे के संदर्भ में है। यदि शिष्य आधी विद्या एक गुरु से प्राप्त करके अन्य गुरु के पास जाता था तो दूसरा गुरु यही कहता था कि जो पहले से आता है उसे भूल जाओ वरना नया दाँव नही सीख सकोगे।

आपने बहुत से मंदबुद्धियो को बोलते सुना होगा कि इतिहास में कुछ नही रखा है उसे भूल जाओ और आगे बढ़ो। ये मंदबुद्धि आपका विकास नही चाहते बल्कि ये चाहते है कि आप इतिहास को भूल जाये ताकि ये अपने ढंग से इतिहास को नया रूप दे सके।

यदि आपने इतिहास भुला दिया तो वो आकर कहेंगे कि हिंदुस्तान में तो जेहालत थी, मुहम्मद गौरी, महमूद गजनवी फरिश्ते थे, महाराणा प्रताप बागी थे और शिवाजी महाराज लुटेरे थे। आप दस बार नाक रगड़कर उनकी इस बात को मानोगे क्योकि उनके कहने पर आपने इतिहास पढ़ना ही बंद कर दिया।

ध्यान रहे वे यही नही रुकेंगे, वे आपसे कहेंगे कि देखो मुसलमानो ने तुम पर इतने अहसान किये मगर मुसलमानो को क्या मिला? आप इस बात को भी मानेंगे तो वे कहेंगे कि बाबर इतना महान था अपने को उसके जैसा राज चाहिए। जब वे दिल्ली पर कब्जा करके अपना इरादा पूरा करेंगे। आपका विकास, मनोवैज्ञानिक सोच सब धरी की धरी रह जायेगी और अंततः आपकी एक ही पहचान होगी “शरणार्थी”

आप जानते है ना पाकिस्तान में बच्चों को उन्ही की सिंधु घाटी सभ्यता और सम्राट पोरस के बारे में नही पढ़ाया जाता। क्योकि उनकी नजर में जो इस्लाम नही है वह जेहालत है।

फंडा साफ है हमारा इतिहास है पहले पाल, प्रतिहार और चोल की सत्ता थी फिर मुसलमान भारत को लूटने आये, उनका मर्दन करके मराठो और सिखों ने स्वराज्य स्थापना की और उस स्वराज्य को अंग्रेजो ने रौंद दिया। ये हमारे देश का मूल इतिहास है।

वे चाहते है कि आप इतिहास को ऐसे पढ़े “पहले हिंदुस्तान में जेहालत थी फिर मुसलमानो ने आकर सुशासन किया, मुसलमानो ने हिंदुस्तान के खातिर बहुत त्याग किये और अंग्रेजो से युद्ध किया, फिर अंग्रेज घुस आए और अंत मे हम आजाद हो गए।”

आशा है आपको ज्ञान अज्ञान का पूरा खेल समझ आ गया होगा, ज्ञान कहता है मुसलमानो ने भारत पर नही भारत मे राज किया है, अज्ञान कहता है कि मुसलमानो ने भारत पर 800 वर्ष राज किया।

ज्ञान कहता है अंग्रेजो की सत्ता 1849 में स्थापित हुई, अज्ञान कहता है 1757 में हुई।

ज्ञान कहता है मराठो और सिखों को हराकर अंग्रेज भारत मे आ गए, अज्ञान कहता है अच्छा हुआ अंग्रेज आ गए वरना मुगल राज कर रहे होते।

इसलिए इतिहास लिखिए, लिख नही सकते तो पढ़िए और पढ़ नही सकते तो सुनिए मगर इतिहास का ज्ञान अर्जित अवश्य कीजिये, अपने लिए नही आने वाली पीढ़ी के लिए।

वीर सावरकर

1912 में जब ऑस्ट्रिया के राजकुमार की हत्या हुई और प्रथम विश्वयुद्ध की शुरुआत हुई उस समय सावरकर अंडमान जेल में थे।

सावरकर चाहते थे कि जर्मनी इस विश्वयुद्ध को जीत जाए और ब्रिटिश साम्राज्य की चूले हिल जाए। शुरुआत में वही हुआ, जर्मनी बहुत भारी पड़ रहा था। इस बीच जर्मनी ने ऑटोमन साम्राज्य से गठबंधन कर लिया जिसका जश्न भारत के मुसलमानों ने मनाना शुरू कर दिया।

अब सावरकर चिंता में आये वे तन मन से ईश्वर से प्रार्थना करने लगे कि किसी तरह अमेरिका इस युद्ध मे कूद जाए। ईश्वर की दया से वही हुआ, जर्मनी ने अमेरिका के एक जहाज को डूबा दिया और अमेरिका युद्ध मे आ गया। अमेरिका ने जर्मनी की धज्जियां उड़ा दी, अमेरिका के हर एक हमले पर सावरकर मंत्र पढ़ रहे थे।

जर्मनी पर अमेरिका भारी हुआ तो ऑटोमन पर ब्रिटेन और फ्रांस ने हमला कर दिया और इसे नष्ट ही कर दिया। अब रोने की बारी मुसलमानों की थी, उन्होंने भारत भर में दंगे किये हिन्दू और ईसाई लड़कियों से बलात्कार किये मगर वास्तविकता यह थी कि अब वे इस्लामिक सल्तनत का सपना भूलने को विवश थे।

सावरकर ने बाद में कहा कि यदि अक्ष देश जीत जाते तो एशिया पर ऑटोमन साम्राज्य का नियंत्रण होने की संभावना थी और ऑटोमन भारत मे इस्लामिक तंत्र ही लेकर आता। इसलिए उन्होंने जर्मनी की हार की कामना की।

सावरकर ने यह भी कहा कि भारत मे मुस्लिम राज अब कभी नही लौटेगा, हो सकता है वे हिन्दुओ को छका दे मगर एक सल्तनत के रूप में अब हिंदुस्तान कभी इस्लामिक देश नही बनेगा। सावरकर ने यह भी कहा कि हिन्दुओ को समय के अनुरूप फैसले लेने की कला सीखनी होगी।

सावरकर से दूरदर्शिता सीखनी चाहिए, अंग्रेज उनके सबसे बड़े दुश्मन थे मगर मुसलमानो की हिंसा को ध्यान में रखते हुए उन्होंने अपना मन विचलित नही होने दिया और ब्रिटिश सरकार का समर्थन किया। वे जानते थे आप पूरी खिचड़ी एक साथ नही कहा सकते।

1818 में इन्ही अंग्रेजो ने मराठा साम्राज्य का अंत किया था जिसकी वजह से सावरकर अंग्रेजो से नफरत करते थे मगर 1918 के हालातों को देखते हुए वे 1818 को नही रो सकते। सावरकर ने भारतीय सैनिकों में जोश जगाने के लिये कई लेख और कविताएं लिखी ताकि वे एशिया में कभी ऑटोमन को स्थापित ना होने दे।

यही कारण है कि वामपंथी और कांग्रेस के लिये वे खलनायक है और हमारे लिये महानायक।

चंद्रशेखर आज़ाद

“अरे बुढ़िया तू यहाँ न आया कर, तेरा बेटा तो चोर-डाकू था, इसलिए गोरों ने उसे मार दिया“

जंगल में लकड़ी बीन रही एक मैली सी धोती में लिपटी बुजुर्ग महिला से वहां खड़े व्यक्ति ने हंसते हुए कहा,

“नही चंदू ने आजादी के लिए कुर्बानी दी हैं“ बुजुर्ग औरत ने गर्व से कहा।

उस बुजुर्ग औरत का नाम था जगरानी देवी और इन्होने पांच बेटों को जन्म दिया था, जिसमें आखिरी बेटा कुछ दिन पहले ही आजादी के लिए बलिदान हुआ था। उस बेटे को ये माँ प्यार से चंदू कहती थी और दुनिया उसे आजाद … जी हाँ ! चंद्रशेखर आजाद के नाम से जानती है।

हिंदुस्तान आजाद हो चुका था, आजाद के मित्र सदाशिव राव एक दिन आजाद के माँ-पिता जी की खोज करते हुए उनके गाँव पहुंचे। आजादी तो मिल गयी थी लेकिन बहुत कुछ खत्म हो चुका था। चंद्रशेखर आज़ाद के बलिदान के कुछ वर्षों बाद उनके पिता जी की भी मृत्यु हो गयी थी। आज़ाद के भाई की मृत्यु भी इससे पहले ही हो चुकी थी।

अत्यंत निर्धनावस्था में हुई उनके पिता की मृत्यु के पश्चात आज़ाद की निर्धन निराश्रित वृद्ध माता उस वृद्धावस्था में भी किसी के आगे हाथ फ़ैलाने के बजाय जंगलों में जाकर लकड़ी और गोबर बीनकर लाती थी तथा कंडे और लकड़ी बेचकर अपना पेट पालती रहीं। लेकिन वृद्ध होने के कारण इतना काम नहीं कर पाती थीं कि भरपेट भोजन का प्रबंध कर सकें। कभी ज्वार कभी बाज़रा खरीद कर उसका घोल बनाकर पीती थीं क्योंकि दाल चावल गेंहू और उसे पकाने का ईंधन खरीदने लायक धन कमाने की शारीरिक सामर्थ्य उनमे शेष ही नहीं थी।

शर्मनाक बात तो यह कि उनकी यह स्थिति देश को आज़ादी मिलने के 2 वर्ष बाद (1949 ) तक जारी रही।

चंद्रशेखर आज़ाद जी को दिए गए अपने एक वचन का वास्ता देकर सदाशिव जी उन्हें अपने साथ अपने घर झाँसी लेकर आये थे, क्योंकि उनकी स्वयं की स्थिति अत्यंत जर्जर होने के कारण उनका घर बहुत छोटा था। अतः उन्होंने आज़ाद के ही एक अन्य मित्र भगवान दासमाहौर के घर पर आज़ाद की माताश्री के रहने का प्रबंध किया और उनके अंतिम क्षणों तक उनकी सेवा की।

मार्च 1951 में जब आजाद की माँ जगरानी देवी का झांसी में निधन हुआ तब सदाशिव जी ने उनका सम्मान अपनी माँ के समान करते हुए उनका अंतिम संस्कार स्वयं अपने हाथों से ही किया था।

देश के लिए बलिदान देने वाले क्रांतिकारियों के परिवारों की ऐसी ही गाथा है।

पिज़्ज़ा के 8 टुकडे

💐💐पिज़्ज़ा के 8 टुकडे💐💐


एक दिन पत्नी ने कहा – आज धोने के लिए ज्यादा कपड़े मत निकालना…

पति- क्यों??

उसने कहा..- अपनी काम वाली बाई दो दिन नहीं आएगी…

पति- क्यों??

पत्नी- गणपति के लिए अपने नाती से मिलने बेटी के यहाँ जा रही है, बोली थी…

पति- ठीक है, अधिक कपड़े नहीं निकालता…

पत्नी- और हाँ!!! गणपति के लिए पाँच सौ रूपए दे दूँ उसे? त्यौहार का बोनस..

पति- क्यों? अभी दिवाली आ ही रही है, तब दे देंगे…

पत्नी- अरे नहीं बाबा!! गरीब है बेचारी, बेटी-नाती के यहाँ जा रही है, तो उसे भी अच्छा लगेगा… और इस महँगाई के दौर में उसकी पगार से त्यौहार कैसे मनाएगी बेचारी!!

पति- तुम भी ना… जरूरत से ज्यादा ही भावुक हो जाती हो…

पत्नी- अरे नहीं… चिंता मत करो… मैं आज का पिज्जा खाने का कार्यक्रम रद्द कर देती हूँ… खामख्वाहपाँच सौ रूपए उड़ जाएँगे, बासी पाव के उन आठ टुकड़ों के पीछे…

पति- वा, वा… क्या कहने!! हमारे मुँह से पिज्जा छीनकर बाई की थाली में??
तीन दिन बाद… पोंछा लगाती हुई कामवाली बाई से पति ने पूछा…

पति- क्या बाई?, कैसी रही छुट्टी?

बाई- बहुत बढ़िया हुई साहब… दीदी ने पाँच सौ रूपए दिए थे ना.. त्यौहार का बोनस..

पति- तो जा आई बेटी के यहाँ…मिल ली अपने नाती से…?

बाई- हाँ साब… मजा आया, दो दिन में 500 रूपए खर्च कर दिए…

पति- अच्छा!! मतलब क्या किया 500 रूपए का??

बाई- नाती के लिए 150 रूपए का शर्ट, 40 रूपए की गुड़िया, बेटी को 50 रूपए के पेढे लिए, 50 रूपए के पेढे मंदिर में प्रसाद चढ़ाया, 60 रूपए किराए के लग गए.. 25 रूपए की चूड़ियाँ बेटी के लिए और जमाई के लिए 50 रूपए का बेल्ट लिया अच्छा सा… बचे हुए 75 रूपए नाती को दे दिए कॉपी-पेन्सिल खरीदने के लिए… झाड़ू-पोंछा करते हुए पूरा हिसाब उसकी ज़बान पर रटा हुआ था…

पति- 500 रूपए में इतना कुछ???

वह आश्चर्य से मन ही मन विचार करने लगा…उसकी आँखों के सामने आठ टुकड़े किया हुआ बड़ा सा पिज्ज़ा घूमने लगा, एक-एक टुकड़ा उसके दिमाग में हथौड़ा मारने लगा… अपने एक पिज्जा के खर्च की तुलना वह कामवाली बाई के त्यौहारी खर्च से करने लगा… पहला टुकड़ा बच्चे की ड्रेस का, दूसरा टुकड़ा पेढे का, तीसरा टुकड़ा मंदिर का प्रसाद, चौथा किराए का, पाँचवाँ गुड़िया का, छठवां टुकड़ा चूडियों का, सातवाँ जमाई के बेल्ट का और आठवाँ टुकड़ा बच्चे की कॉपी-पेन्सिल का..आज तक उसने हमेशा पिज्जा की एक ही बाजू देखी थी, कभी पलटाकर नहीं देखा था कि पिज्जा पीछे से कैसा दिखता है… लेकिन आज कामवाली बाई ने उसे पिज्जा की दूसरी बाजू दिखा दी थी… पिज्जा के आठ टुकड़े उसे जीवन का अर्थ समझा गए थे… “जीवन के लिए खर्च” या “खर्च के लिए
जीवन” का नवीन अर्थ एक झटके में उसे समझ आ गया…

🚩🚩जय श्री राम🚩🚩


💐💐संकलनकर्ता-गुरु लाइब्रेरी 💐💐

रामायण” क्या है ?

“रामायण” क्या है ?

एक रात की बात हैं, माता कौशल्या जी को सोते में अपने महल की छत पर किसी के चलने की आहट सुनाई दी।

नींद खुल गई, पूछा कौन हैं ?

मालूम पड़ा श्रुतकीर्ति जी (सबसे छोटी बहु, शत्रुघ्न जी की पत्नी)हैं ।

माता कौशल्या जी ने उन्हें नीचे बुलाया |

श्रुतकीर्ति जी आईं, चरणों में प्रणाम कर खड़ी रह गईं

माता कौशिल्या जी ने पूछा, श्रुति ! इतनी रात को अकेली छत पर क्या कर रही हो बेटी ?

क्या नींद नहीं आ रही ?

शत्रुघ्न कहाँ है ?

श्रुतिकीर्ति की आँखें भर आईं, माँ की छाती से चिपटी,

गोद में सिमट गईं, बोलीं, माँ उन्हें तो देखे हुए तेरह वर्ष हो गए ।

उफ !

कौशल्या जी का ह्रदय काँप कर झटपटा गया ।

तुरंत आवाज लगाई, सेवक दौड़े आए ।

आधी रात ही पालकी तैयार हुई, आज शत्रुघ्न जी की खोज होगी,

माँ चली ।

आपको मालूम है शत्रुघ्न जी कहाँ मिले ?

अयोध्या जी के जिस दरवाजे के बाहर भरत जी नंदिग्राम में तपस्वी होकर रहते हैं, उसी दरवाजे के भीतर एक पत्थर की शिला हैं, उसी शिला पर, अपनी बाँह का तकिया बनाकर लेटे मिले !!

माँ सिराहने बैठ गईं,

बालों में हाथ फिराया तो शत्रुघ्न जी नेआँखें खोलीं,

माँ !

उठे, चरणों में गिरे, माँ ! आपने क्यों कष्ट किया ?

मुझे बुलवा लिया होता ।

माँ ने कहा,

शत्रुघ्न ! यहाँ क्यों ?”

शत्रुघ्न जी की रुलाई फूट पड़ी, बोले- माँ ! भैया राम जी पिताजी की आज्ञा से वन चले गए,

भैया लक्ष्मण जी उनके पीछे चले गए, भैया भरत जी भी नंदिग्राम में हैं, क्या ये महल, ये रथ, ये राजसी वस्त्र, विधाता ने मेरे ही लिए बनाए हैं ?

माता कौशल्या जी निरुत्तर रह गईं ।

देखो क्या है ये रामकथा…

यह भोग की नहीं….त्याग की कथा हैं..!!

यहाँ त्याग की ही प्रतियोगिता चल रही हैं और सभी प्रथम हैं, कोई पीछे नहीं रहा… चारो भाइयों का प्रेम और त्याग एक दूसरे के प्रति अद्भुत-अभिनव और अलौकिक हैं ।

“रामायण” जीवन जीने की सबसे उत्तम शिक्षा देती हैं ।

भगवान राम को 14 वर्ष का वनवास हुआ तो उनकी पत्नी सीता माईया ने भी सहर्ष वनवास स्वीकार कर लिया..!!

परन्तु बचपन से ही बड़े भाई की सेवा मे रहने वाले लक्ष्मण जी कैसे राम जी से दूर हो जाते!

माता सुमित्रा से तो उन्होंने आज्ञा ले ली थी, वन जाने की..

परन्तु जब पत्नी “उर्मिला” के कक्ष की ओर बढ़ रहे थे तो सोच रहे थे कि माँ ने तो आज्ञा दे दी,

परन्तु उर्मिला को कैसे समझाऊंगा.??

क्या बोलूँगा उनसे.?

यहीं सोच विचार करके लक्ष्मण जी जैसे ही अपने कक्ष में पहुंचे तो देखा कि उर्मिला जी आरती का थाल लेके खड़ी थीं और बोलीं-

“आप मेरी चिंता छोड़ प्रभु श्रीराम की सेवा में वन को जाओ…मैं आपको नहीं रोकूँगीं। मेरे कारण आपकी सेवा में कोई बाधा न आये, इसलिये साथ जाने की जिद्द भी नहीं करूंगी।”

लक्ष्मण जी को कहने में संकोच हो रहा था.!!

परन्तु उनके कुछ कहने से पहले ही उर्मिला जी ने उन्हें संकोच से बाहर निकाल दिया..!!

वास्तव में यहीं पत्नी का धर्म है..पति संकोच में पड़े, उससे पहले ही पत्नी उसके मन की बात जानकर उसे संकोच से बाहर कर दे.!!

लक्ष्मण जी चले गये परन्तु 14 वर्ष तक उर्मिला ने एक तपस्विनी की भांति कठोर तप किया.!!

वन में “प्रभु श्री राम माता सीता” की सेवा में लक्ष्मण जी कभी सोये नहीं , परन्तु उर्मिला ने भी अपने महलों के द्वार कभी बंद नहीं किये और सारी रात जाग जागकर उस दीपक की लौ को बुझने नहीं दिया.!!

मेघनाथ से युद्ध करते हुए जब लक्ष्मण जी को “शक्ति” लग जाती है और हनुमान जी उनके लिये संजीवनी का पर्वत लेके लौट रहे होते हैं, तो बीच में जब हनुमान जी अयोध्या के ऊपर से गुजर रहे थे तो भरत जी उन्हें राक्षस समझकर बाण मारते हैं और हनुमान जी गिर जाते हैं.!!

तब हनुमान जी सारा वृत्तांत सुनाते हैं कि, सीता जी को रावण हर ले गया, लक्ष्मण जी युद्ध में मूर्छित हो गए हैं।

यह सुनते ही कौशल्या जी कहती हैं कि राम को कहना कि “लक्ष्मण” के बिना अयोध्या में पैर भी मत रखना। राम वन में ही रहे.!!

माता “सुमित्रा” कहती हैं कि राम से कहना कि कोई बात नहीं..अभी शत्रुघ्न है.!!

मैं उसे भेज दूंगी..मेरे दोनों पुत्र “राम सेवा” के लिये ही तो जन्मे हैं.!!

माताओं का प्रेम देखकर हनुमान जी की आँखों से अश्रुधारा बह रही थी। परन्तु जब उन्होंने उर्मिला जी को देखा तो सोचने लगे कि, यह क्यों एकदम शांत और प्रसन्न खड़ी हैं?

क्या इन्हें अपनी पति के प्राणों की कोई चिंता नहीं?

हनुमान जी पूछते हैं- देवी!

आपकी प्रसन्नता का कारण क्या है? आपके पति के प्राण संकट में हैं…सूर्य उदित होते ही सूर्य कुल का दीपक बुझ जायेगा।

उर्मिला जी का उत्तर सुनकर तीनों लोकों का कोई भी प्राणी उनकी वंदना किये बिना नहीं रह पाएगा.!!

उर्मिला बोलीं- “

मेरा दीपक संकट में नहीं है, वो बुझ ही नहीं सकता.!!

रही सूर्योदय की बात तो आप चाहें तो कुछ दिन अयोध्या में विश्राम कर लीजिये, क्योंकि आपके वहां पहुंचे बिना सूर्य उदित हो ही नहीं सकता.!!

आपने कहा कि, प्रभु श्रीराम मेरे पति को अपनी गोद में लेकर बैठे हैं..!

जो “योगेश्वर प्रभु श्री राम” की गोदी में लेटा हो, काल उसे छू भी नहीं सकता..!!

यह तो वो दोनों लीला कर रहे हैं..

मेरे पति जब से वन गये हैं, तबसे सोये नहीं हैं..

उन्होंने न सोने का प्रण लिया था..इसलिए वे थोड़ी देर विश्राम कर रहे हैं..और जब भगवान् की गोद मिल गयी तो थोड़ा विश्राम ज्यादा हो गया…वे उठ जायेंगे..!!

और “शक्ति” मेरे पति को लगी ही नहीं, शक्ति तो प्रभु श्री राम जी को लगी है.!!

मेरे पति की हर श्वास में राम हैं, हर धड़कन में राम, उनके रोम रोम में राम हैं, उनके खून की बूंद बूंद में राम हैं, और जब उनके शरीर और आत्मा में ही सिर्फ राम हैं, तो शक्ति राम जी को ही लगी, दर्द राम जी को ही हो रहा.!!

इसलिये हनुमान जी आप निश्चिन्त होके जाएँ..सूर्य उदित नहीं होगा।”

राम राज्य की नींव जनक जी की बेटियां ही थीं…

कभी “सीता” तो कभी “उर्मिला”..!!

भगवान् राम ने तो केवल राम राज्य का कलश स्थापित किया ..परन्तु वास्तव में राम राज्य इन सबके प्रेम, त्याग, समर्पण और बलिदान से ही आया .!!

जिस मनुष्य में प्रेम, त्याग, समर्पण की भावना हो उस मनुष्य में राम हि बसता है…

कभी समय मिले तो अपने वेद, पुराण, गीता, रामायण को पढ़ने और समझने का प्रयास कीजिएगा .,जीवन को एक अलग नज़रिए से देखने और जीने का सऊर मिलेगा .!!

“लक्ष्मण सा भाई हो, कौशल्या माई हो,

स्वामी तुम जैसा, मेरा रघुराइ हो..

नगरी हो अयोध्या सी, रघुकुल सा घराना हो,

चरण हो राघव के, जहाँ मेरा ठिकाना हो..

हो त्याग भरत जैसा, सीता सी नारी हो,

लव कुश के जैसी, संतान हमारी हो..

श्रद्धा हो श्रवण जैसी, सबरी सी भक्ति हो,

हनुमत के जैसी निष्ठा और शक्ति हो… “

ये रामायण है, पुण्य कथा श्री राम की।

!! जय जय श्री राम !!

मैं न होता, तो क्या होता ?

*“मैं न होता, तो क्या होता?”*

“अशोक वाटिका” में *जिस समय रावण क्रोध में भरकर, तलवार लेकर, सीता माँ को मारने के लिए दौड़ पड़ा*

तब हनुमान जी को लगा कि इसकी तलवार छीन कर, इसका सिर काट लेना चाहिये!

किन्तु, अगले ही क्षण, उन्होंने देखा

*”मंदोदरी” ने रावण का हाथ पकड़ लिया !*

यह देखकर वे गदगद हो गये! वे सोचने लगे, यदि मैं आगे बढ़ता तो मुझे भ्रम हो जाता कि

*यदि मैं न होता, तो सीता जी को कौन बचाता?*

बहुधा हमको ऐसा ही भ्रम हो जाता है, *मैं न होता तो क्या होता* ?

परन्तु ये क्या हुआ?

सीताजी को बचाने का कार्य प्रभु ने रावण की पत्नी को ही सौंप दिया! तब हनुमान जी समझ गये,

*कि प्रभु जिससे जो कार्य लेना चाहते हैं, वह उसी से लेते हैं!*

आगे चलकर जब “त्रिजटा” ने कहा कि “लंका में बंदर आया हुआ है, और वह लंका जलायेगा!”

*तो हनुमान जी बड़ी चिंता मे पड़ गये, कि प्रभु ने तो लंका जलाने के लिए कहा ही नहीं है*

और त्रिजटा कह रही है कि उन्होंने स्वप्न में देखा है,

*एक वानर ने लंका जलाई है! अब उन्हें क्या करना चाहिए? जो प्रभु इच्छा!*

जब रावण के सैनिक तलवार लेकर हनुमान जी को मारने के लिये दौड़े,

*तो हनुमान ने अपने को बचाने के लिए तनिक भी चेष्टा नहीं की*

और जब “विभीषण” ने आकर कहा कि दूत को मारना अनीति है, तो

*हनुमान जी समझ गये कि मुझे बचाने के लिये प्रभु ने यह उपाय कर दिया है!*

आश्चर्य की पराकाष्ठा तो तब हुई, जब रावण ने कहा कि

*बंदर को मारा नहीं जायेगा, पर पूंछ में कपड़ा लपेट कर, घी डालकर, आग लगाई जाये*

तो हनुमान जी सोचने लगे कि लंका वाली त्रिजटा की बात सच थी,

*वरना लंका को जलाने के लिए मैं कहां से घी, तेल, कपड़ा लाता, और कहां आग ढूंढता?*

पर वह प्रबन्ध भी आपने रावण से करा दिया! जब आप रावण से भी अपना काम करा लेते हैं, तो

*मुझसे करा लेने में आश्चर्य की क्या बात है !*

इसलिये *सदैव याद रखें,* कि *संसार में जो हो रहा है, वह सब ईश्वरीय विधान* है!

हम और आप तो केवल निमित्त मात्र हैं!

इसीलिये *कभी भी ये भ्रम न पालें* कि…

*मैं न होता, तो क्या होता ?*

शिक्षाप्रद लघुकथाएं

5 शिक्षाप्रद लघुकथाएं

1.

सर में भयंकर दर्द था सो अपने परिचित केमिस्ट की दुकान से सर दर्द की गोली लेने रुका।

दुकान पर नौकर था, उसने मुझे गोली का पत्ता दिया ,

तो उससे मैंने पूछा गोयल साहब कहाँ गए हैं ,

*तो उसने कहा साहब के सर में दर्द था ,*

*सो सामने वाली दुकान में कॉफी पीने गये हैं।*

अभी आते होंगे!

मैं अपने हाथ मे लिए उस दवाई के पत्ते को देखने लगा.?

2.

माँ का ब्लड प्रेशर और शुगर बढ़ा हुआ था , सो सवेरे सवेरे उन्हें लेकर उनके पुराने डॉक्टर के पास गया।

क्लिनिक से बाहर उनके गार्डन का नज़ारा दिख रहा था ,

जहां डॉक्टर साहब योग और व्यायाम कर रहे थे।

मुझे करीब 45 मिनिट इंतज़ार करना पड़ा।

कुछ देर में डॉक्टर साहब अपना नींबू पानी लेकर क्लिनिक आये ,

और माँ का चेक-अप करने लगे।

उन्होंने मम्मी से कहा आपकी दवाइयां बढ़ानी पड़ेंगी ,

और एक पर्चे पर करीब 5 या 6 दवाइयों के नाम लिखे।

उन्होंने माँ को दवाइयां रेगुलर रूप से खाने की हिदायत दी।

बाद में मैंने उत्सुकता वश उनसे पूछा कि…

क्या आप बहुत समय से योग कर रहे हैं.?

तो उन्होंने कहा कि…

*पिछले 15 साल से वो योग कर रहे हैं ,*

*और ब्लड प्रेशर व अन्य बहुत सी बीमारियों से बचे हुए हैं!*

मैं अपने हाथ में लिए हुए माँ के उस पर्चे को देख रहा था ,

जिसमें उन्होंने BP और शुगर कम करने की कई दवाइयां लिख रखी थी.?

3.

अपनी बीवी के साथ एक ब्यूटी पार्लर गया। मेरी बीवी को हेयर ट्रीटमेंट कराना था , क्योंकी उनके बाल काफी खराब हो रहे थे।

रिसेप्शन में बैठी लड़की ने उन्हें कई पैकेज बताये और उनके फायदे भी। पैकेज 1200 ₹ से लेकर 3000 ₹ तक थे।

कुछ डिस्काउंट के बाद मेरी बीवी को उन्होंने 3000 ₹ वाला पैकेज 2400 ₹ में कर दिया।

हेयर ट्रीटमेंट के समय उनका ट्रीटमेंट करने वाली लड़की के बालों से अजीब सी खुश्बू आ रही थी।

मैंने उससे पूछा कि आपने क्या लगा रखा है ,

कुछ अजीब सी खुश्बू आ रही है।

तो उसने कहा —

*उसने तेल में मेथी और कपूर मिला कर लगा रखा है ,*

*इससे बाल सॉफ्ट हो जाते हैं और जल्दी बढ़ते हैं।*

मैं अपनी बीवी की शक्ल देख रहा था , जो 2400 रु में अपने बाल अच्छे कराने आई थी।

4.

मेरी रईस कज़िन जिनका बड़ा डेयरी फार्म है, उनके फार्म पर गया।

फार्म में करीब 150 विदेशी गाय थी , जिनका दूध मशीनों द्वारा निकाल कर प्रोसेस किया जा रहा था।

एक अलग हिस्से में 2 देसी गाय हरा चारा खा रही थी।

पूछने पर बताया.. .

*उनके घर उन गायों का दूध नही आता ,* *जिनका दूध उनके डेयरी फार्म से सप्लाई होता है।*

बल्कि परिवार के इस्तेमाल के लिए …

*इन 2 देसी गायों का दूध, दही व घी इस्लेमाल होता है।*

मै उन लोगों के बारे में सोच रहा था ,

जो ब्रांडेड दूध को बेस्ट मानकर खरीदते हैं।

5.

एक प्रसिद्ध रेस्तरां जो कि अपनी विशिष्ट थाली और शुद्ध खाने के लिए प्रसिद्ध है ,

हम खाना खाने गये।

निकलते वक्त वहां के मैनेजर ने बडी विनम्रता से पूछा-

सर खाना कैसा लगा ? हम बिल्कुल शुद्ध घी तेल और मसाले प्रयोग करते हैं ,

हम कोशिश करते हैं बिल्कुल घर जैसा खाना लगे।

मैंने खाने की तारीफ़ की तो उन्होंने अपना विजिटिंग कार्ड देने को अपने केबिन में गये।

काउंटर पर एक 3 डब्बों का स्टील का टिफिन रखा था।

एक वेटर ने दूसरे से कहा–

“सुनील सर का खाना अंदर केबिन में रख दे , बाद में खाएंगे”।

मैंने वेटर से पूछा क्या सुनील जी यहां नही खाते?

तो उसने जवाब दिया–

*”सुनील सर कभी बाहर नही खाते ,*

*हमेशा घर से आया हुआ खाना ही खाते हैं”*

मैं अपने हाथ में 1670 रु के बिल को देख रहा था।

ये कुछ वाकये हैं जिनसे मुझे समझ आया कि ..

*हम जिसे सही जीवन शैली समझते हैं ..*

*वो हमें भ्रमित करने का जरिया मात्र है।*

*हम कंपनियों के ATM मात्र हैं।*

*जिसमें से कुशल मार्केटिंग वाले लोग मोटा पैसा निकाल लेते हैं।*

*अक्सर जिन चीजों को हमें बेचा जाता है ,*

*उन्हें बेचने वाले खुद इस्तेमाल नहीं करते।*

https://facebook.com/AaryavartAS

दोषारोपण

💐💐दोषारोपण💐💐



एक आदमी रेगिस्तान से गुजरते वक़्त बुदबुदा रहा था, “कितनी बेकार जगह है ये, बिलकुल भी हरियाली नहीं है…और हो भी कैसे सकती है यहाँ तो पानी का नामो-निशान भी नहीं है.”

तपती रेत में वो जैसे-जैसे आगे बढ़ रहा था उसका गुस्सा भी बढ़ता जा रहा था. अंत में वो आसमान की तरफ देख झल्लाते हुए बोला-

क्या भगवान आप यहाँ पानी क्यों नहीं देते? अगर यहाँ पानी होता तो कोई भी यहाँ पेड़-पौधे उगा सकता था, और तब ये जगह भी कितनी खूबसूरत बन जाती!

ऐसा बोल कर वह आसमान की तरफ ही देखता रहा…मानो वो भगवान के उत्तर की प्रतीक्षा कर रहा हो!

तभी एक चमत्कार होता है, नज़र झुकाते ही उसे सामने एक कुंवा नज़र आता है!

वह उस इलाके में बरसों से आ-जा रहा था पर आज तक उसे वहां कोई कुँवा नहीं दिखा था… वह आश्चर्य में पड़ गया और दौड़ कर कुंवे के पास गया… कुंवा लाबा-लब पानी से भरा था.

उसने एक बार फिर आसमान की तरफ देखा और पानी के लिए धन्यवाद करने की बजाये बोला, “पानी तो ठीक है लेकिन इसे निकालने के लिए कोई उपाय भी तो होना चाहिए.”

उसका ऐसा कहना था कि उसे कुँवें के बगल में पड़ी रस्सी और बाल्टी दिख गयी.

एक बार फिर उसे अपनी आँखों पर यकीन नहीं हुआ!

वह कुछ घबराहट के साथ आसमान की ओर देख कर बोला, “लेकिन मैं ये पानी ढोउंगा कैसे?”

तभी उसे महसूस होता है कि कोई उसे पीछे से छू रहा है, पलट कर देखा तो एक ऊंट उसके पीछे खड़ा था!

अब वह आदमी अब एकदम घबड़ा जाता है, उसे लगता है कि कहीं वो रेगिस्तान में हरियाली लाने के काम में ना फंस जाए और इस बार वो आसमान की तरफ देखे बिना तेज क़दमों से आगे बढ़ने लगता है.

अभी उसने दो-चार कदम ही बढ़ाया था कि उड़ता हुआ पेपर का एक टुकड़ा उससे आकर चिपक जाता है.

उस टुकड़े पर लिखा होता है –

मैंने तुम्हे पानी दिया, बाल्टी और रस्सी दी…पानी ढोने का साधन भी दिया, अब तुम्हारे पास वो हर एक चीज है जो तुम्हे रेगिस्तान को हरा-भरा बनाने के लिए चाहिए; अब सब कुछ तुम्हारे हाथ में है!

आदमी एक क्षण के लिए ठहरा… पर अगले ही पल वह आगे बढ़ गया और रेगिस्तान कभी भी हरा-भरा नहीं बन पाया.

💐💐संकलनकर्ता-गुरु लाइब्रेरी

भजन से पहले भोजन !!

वृंदावन के एक आश्रम में संकीर्तन का कार्यक्रम चल रहा था । हरि बाबा घंटा बजाकर ‘हरिबोल – हरिबोल’ की ध्वनि के बीच मस्त होकर झूम रहे थे। विरक्त संत उड़िया बाबा स्वयं भगवत् नाम के संकीर्तन का आनंद ले रहे थे।

अचानक चार-पाँच व्यक्ति वहाँ पहुँचे। उन्हें देखते ही उड़िया बाबा समझ गए कि ये लोग बीमार और भूखे हैं। शायद कई दिनों से उन्हें भोजन प्राप्त न हुआ हो ।

उनकी दयनीय स्थिति देखकर बाबा की आँखों से आँसू निकलने लगे। वह एकाएक संकीर्तन से उठे और उन भूखे बीमार दरिद्रों को लेकर आश्रम में चले गए और एक सेवक से बोले, ‘इन सबको कमरे में बिठाकर भोजन कराओ। ‘

उन्होंने स्वयं अपने हाथों से उनको भोजन परोसा तथा प्रेम से भरपेट खिलाया। बाबा ने एक वैद्य को संकेत कर उन्हें दवा भी दिलवाई और उनके लिए वस्त्रों की व्यवस्था कराई।

हरि बाबा इस बात से हतप्रभ हो उठे थे कि उड़िया बाबा पहली बार संकीर्तन बीच में छोड़कर वहाँ से क्यों गए। उन्हें यह बहुत आश्चर्यजनक लग रहा था। वे उनके पास पहुँचे और पूछा, ‘बाबा, आपने ऐसा क्यों किया?’

उड़िया बाबा उनसे बोले, ‘भजन व संकीर्तन आदि तभी सार्थक होते हैं, जब उपस्थित लोगों में से कोई भी भूखा प्यासा न हो। ये लोग भूखे थे और मैंने इन्हें भोजन कराकर तृप्त कराया है। ‘ उड़िया बाबा उठे और पुनः संकीर्तन स्थल पर पहुँचकर संकीर्तन का आनंद लेने लगे।