कार्येषु मन्त्री करणेषु दासी भोज्येषु माता शयनेषु रम्भा ।
धर्मानुकूला क्षमया धरित्री भार्या च षाड्गुण्यवतीह दुर्लभा ॥
આ છે આદર્શ પતિ પત્નીના છ ગુણો, પ્રથમ જે પોતાના કામમાં મંત્રીની જેમ હોવી જોઈએ, જેની પાસે જરૂર પડ્યે પતિને સલાહ આપવાની ક્ષમતા હોવી જોઈએ, બીજા, પતિની સામે કાર્ય માં સેવિકા ની જેમ ધર્મ નિભાવે. ત્રીજું રૂપમાં લક્ષ્મી જેવું હોવું જોઈએ, ચોથું સહનશીલતા માં ધરતી સમાન હોય. પાંચમું સ્નેહમાં માતા સમાન હોવી જોઈએ અને છઠ્ઠો શયન વખતે રંભા જેવી હોવી જોઈએ. આ છ ગુણ ધરાવતી સ્ત્રીને કુલવધુ કહેવાય છે. અથવા પતિ-પત્ની.
એક કાગડો જંગલમાં રહેતો હતો, તેને કોઈ મુશ્કેલી ન હતી અને તે તેના જીવનથી સંપૂર્ણ પણે સંતુષ્ટ હતો. બસ રોજ કાગડો કાગડી ને જોઈ એક બીજા ને મેણું મારે, પોતાના કદરૂપા રંગ નું અને કર્કાસ અવાજનું. એક દિવસ ઉડતા ઉડતા એક તળાવના કિનારે પહોંચ્યો, જ્યાં તેણે એક ચળકતા સફેદ હંસને તરતો જોયો. હંસ જોઈને તેણે વિચાર્યું, “આ હંસ કેટલો ભાગ્યશાળી છે, જે આટલો સફેદ અને સુંદર છે. મને અહીં જુઓ, હું કેટલો કારીયો અને કદરૂપો છું. આ હંસ વિશ્વનું સૌથી સુખી પક્ષી હોવું જોઈએ. તે હંસ પાસે ગયો અને તેણે તેના મનની વાત કહી. એ સાંભળીને હંસ હસ્યો, “ના દોસ્ત! વાસ્તવમાં એવું નથી.”
પહેલા મને પણ લાગતું હતું કે હું આ દુનિયાનું સૌથી સુંદર પક્ષી છું. તેથી ખૂબ જ ખુશ અને આનંદિત હતો.પરંતુ એક દિવસ મેં પોપટને જોયો, જેમાં બે રંગોનો અનોખો દેખાવ છે, ત્યારથી મને ખાતરી થઇ કે તે વિશ્વનું સૌથી સુંદર અને ખુશ પક્ષી છે.
હંસની વાત સાંભળીને કાગડો પોપટ પાસે ગયો અને તેને પૂછ્યું કે શું તે દુનિયાનો સૌથી સુંદર પક્ષી છે, તો પોપટે જવાબ આપ્યો, “મેં મોરને જોયો ત્યાં સુધી ખૂબ જ સમાધાની જીવન જીવતો હતો, પરંતુ હવે મને લાગે છે કે કોઈ પણ મોર કરતાં સુંદર ન હોઈ શકે. તેથી જ તે વિશ્વનું સૌથી સુંદર અને અદભૂત પક્ષી છે.
આ પછી કાગડો મોરની શોધમાં નીકળ્યો. ઉડતી વખતે તે એક પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં પહોંચ્યો, ત્યાં તેણે જોયું કે મોર એક પિંજરામાં બંધ હતો અને તેને જોવા માટે ઘણા લોકો એકઠા થયા હતા.
બધા મોરના ખૂબ વખાણ કરતા હતા, બધાના ગયા પછી કાગડો મોર પાસે ગયો અને તેને કહ્યું, “તું કેટલો ભાગ્યશાળી છે, જે તારી સુંદરતાના કારણે રોજ હજારો લોકો તને જોવા આવે છે, મારી આસપાસ પણ લોકો છે. મને તો માણસો પોતાની આસપાસ પણ ફરકવા ડેટા નથી અને જોતાં જ ભગાડી દે છે. તું દુનિયામાં સૌથી સુખી પક્ષી છે ને?
કાગડાની વાત સાંભળીને મોર ઉદાસ થઈ ગયો.
તેણે કહ્યું, “દોસ્ત! મને પણ મારી સુંદરતા પર ગર્વ હતો. મને લાગતું હતું કે હું આ દુનિયાનું નહિ, પણ આખા બ્રહ્માંડમાં સૌથી સુંદર પક્ષી છું. તેથી હું ખૂબ જ ખુશ હતો. પરંતુ મારી આ સુંદરતા મારી દુશ્મન બની ગઈ છે અને હું આ પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં બંધ છું. અહીં આવ્યા પછી, આખા પ્રાણીસંગ્રહાલયનું સંપૂર્ણ નિરીક્ષણ કર્યા પછી, હું એવા નિષ્કર્ષ પર આવ્યો છું કે કાગડો એકમાત્ર પક્ષી છે જે અહીં કેદ નથી.
અને આઝાદી જેવું દુનિયામાં કોઈ ચીજ નથી. એમાં જ ખુશી છે.
ત્યાર બાદ કાગડો અને કાગડી ખુબ ખુસ રહ્યા. બને ને અમ લાગ્યું બને એક બીજા માટે જ બન્યા છે.
दाम्पत्यमनुकूलं चेत्किं स्वर्गस्य प्रयोजनम्।
दाम्पत्यं प्रतिकूलं चेन्नरकं किं गृहमेव तत्॥
જો માણસનું લગ્નજીવન અનુકૂળ હોય તો સ્વર્ગની શી જરૂર છે ? અને તે જ સમયે, જો પુરુષનું લગ્ન જીવન પ્રતિકૂળ બની જાય, તો પછી નરક ની શી જરૂર છે? એ ઘર જ નરક બની જાય છે.
હર્ષદ અશોડીયા ક.
૮૩૬૯૧૨૩૯૩૫
Free Hindi eBooks 