Share this:

રામ એટલે શું ?

આજે રામનવમી છે. ભગવાન રામનો જન્મદિવસ. નવનો અંક પૂર્ણ અંક છે. રામ પૂર્ણ પુરુષોત્તમ કહેવાય છે. તેઓ મર્યાદાપુરુષ છે. આજના આધુનિક માણસને મર્યાદા એટલે લિમિટ ગમતી નથી. એ અમર્યાદ વિહરવા માગે છે. મર્યાદાના બધા દરવાજા તેણે મોકળા કરી દીધા છે ત્યારે ભગવાન રામને યાદ કરવા જેવા છે.
સમગ્ર વિશ્વમાં હાહાકાર મચાવતી કોરોના વાયરસની આપદા અમર્યાદ જીવનશૈલીનું જ પરિણામ છે.
કોરોના કે તેના જેવી બીજી આપત્તિઓનો જવાબ રામ પાસે છે.

રામને તમે ભગવાન માનો કે પછી અવતારી પુરુષ માનો, પણ છેવટે તો રામ એ ભારતનો પ્રાણ છે.
રામ ભારતની રજેરજ અને કણેકણેમાં છે. આ અખંડ ઉપખંડમાં સદીઓથી રામનો મહિમા થતો રહ્યો છે. કરોડો નહીં અબજો લોકો રામના ભરોસે જીવ્યા છે.
રામના નામે માત્ર પત્થરો તર્યા છે એવું નથી, કરોડો લોકો ભવસાગર પણ તર્યા છે.

અયોધ્યાના રામ આખા હિંદુસ્તાનના રામ છે. રામ ભારતના કૂળ-દેવતા છે. કોઈ પણ ભારતીયનો તમે એક્સરે કાઢો, તેમાં રામ દેખાશે જ. રામ ભારતના આરાધ્ય દેવ છે. જો ભારત દેશનું આધાર કાર્ડ કઢાવવું હોય તો ફોટો તો રામનો જ મૂકવો પડે..

અયોધ્યા તો ખાલી પ્રતીકાત્મક સરનામું છે, તમે કરોડો-અબજો ભારતીયોની અંદર જશો તો તરત તમને રામ બેઠેલા મળશે. ભારતમાં હજારો રામપુર નામનાં ગામ છે. તમને એક ગામ એવું જોવા નહીં મળે જ્યાં રામજીનું મંદિર નહીં હોય. અનેક દૂષણો અને પડકારોના હાહાકાર સામે રામનો જયજયકાર થાય છે એ ખરેખર તો માનવતાનો જયકારો છે.

રામને માત્ર ભગવાન તરીકે કે રામાયણના નાયક તરીકે ઓળખતા લોકો ભીંત ભૂલે છે.

તમે રામ વિનાનો એક નાનો ખૂણો શોધવા જશો તો નિરાશ થશો. ભારતમાં હવાનું બીજું નામ રામ છે. ભારતમાં આસ્થા અને શ્રદ્ધાનું બીજું નામ રામ છે. ભારતમાં પ્રેમ-આદર અને કરુણાનું નામ રામ છે.
જેમ હિંદુ ધર્મ એક જીવનશૈલી છે તેમ રામ એક જીવનનો અભિગમછે, ખ્યાલ છે.
ત્રણ ઉદાહરણો જોઈએઃ

(1) બાળપણમાં ગાંધીજીને અંધારાની બીક લાગી તો આયાએ સમજાવ્યું કે રામનું નામ લેવાથી ડર જતો રહે. કોઈ પણ પ્રકારના ડરનો સામનો રામ નામથી થઈ શકે.
(2) એક વાર વિનોબા ચાલતા ચાલતા ખેતરોમાંથી નીકળ્યા. એક ખેતરમાં અસંખ્ય પક્ષીઓ ઊભો મોલ ખાતાં હતાં, પણ ખેડૂત કશું કરતો નહોતો. વિનોબાએ ખેડૂતને પૂછ્યું કે તમે પંખીઓને ઉડાડતા કેમ નથી ? ખેડૂતે કહ્યું કે અત્યારે રામ પ્રહર ચાલી રહ્યો છે. એમાં પક્ષીઓ ખાઈ શકે..જે વ્યક્તિ રામ પ્રહરની વિભાવના સમજી શકે તેને ખબર પડે કે રામ કોણ છે.. ?
(3) ગાંધીજન ચંદ્રશેખર ધર્માધિકારી નાના હતા ત્યારે શબ્દ પૂરવણી ભરતા. એ વખતે તેમાં મોટાં મોટાં ઈનામો રખાતાં. તેમને માત્ર એક શબ્દ નહોતો આવડતો. તેમણે પિતા દાદા ધર્માધિકારીને એ શબ્દ પૂછ્યો.. દાદાએ શબ્દ કહીને પૂછ્યું કે કેમ તેની જરૃર પડી. બાળ ચંદ્દશેખરે કહ્યું કે હું એક સ્પર્ધામાં ભાગ લઈ રહ્યો છું… મને હવે મોટું ઈનામ મળશે. દાદાએ નારાજ થઈને કહ્યું બેટા તમે હજી તો ખૂબ નાના છો. જો અત્યારથી હરામની કમાણીનો વિચાર કરશો તો રામની કમાણી ક્યારે ખાશો..

આ રામની કમાણી એટલે રામની સાચી ઓળખાણ.
ભારતમાં જે રામને ઓળખવા કે સમજવા માગે છે તેણે રામ પ્રહર અને રામની કમાણીને સમજવી પડશે…

Share this:

આજે રામના હેપીવાલા દિવસે રામ આધારિત કેટલાક ગુજરાતી શબ્દો અને પ્રયોગો જોઈએઃ
રામ કોણ છે તેનો જવાબ એમાં પણ પડેલો છે.

રામ એટલે દશરથ રાજાના પુત્ર.
રામ એટલે વિષ્ણુનો એક અવતાર.
રામ એટલે પરમેશ્વરનું એક નામ.
રામ એટલે તથ્ય અને જીવ.
રામ એટલે હોશ અને દમ.
રામ એટલે ઉર્જા. રામ એટલે હીંમત.

રામ એટલે રૂપિયો અને સીતા એટલે અધેલી એમ પણ લાક્ષણિક રીતે મનાય છે.

રામનામ જપો એમ કોઈને કહેવાય તો સમજવાનું કે ચિંતા-ફિકર છોડીને ચૂપચાપ બેસો.

સાચું કહું.. એક સમયકાળમાં આખો ભારત દેશ રામનામ જપતો હતો.
જીવન સાદું અને જરૃરિયાતો સાવ ઓછી.. બસ રામનામ જપવાનું અને સાર્થક જીવન જીવવાનું.

ઘણા ખોટી દિશામાં ચાલતા હોય ત્યારે તેમને કહેવાય છે કે તમે રામનું નામ લો.
એટલે કે નિંદામણ છોડો અને ભગવાનનું નામ લો.

રામનું રાજ એટલે આદર્શ રાજ્ય. શોષણવીહિન સમાજ.
દરેકને ન્યાય મળતો હોય તેવું રાજ્ય. – દરેક સુખી હોય તેવું રાજ્ય..

બે જણ મળે ત્યારે રામ રામ કરાય છે.
મળવામાં રામ છે.
જુદા પડતી વખતે પણ આવજો રામરામ કહેવાય છે.

રામ ભારતમાં કેટલા એકરૂપ થયા છે તે વર્તન અને વાણીમાંથી પમાય છે.
ચિંતા વગરના માણસને રામગલોલો કહેવાય છે.
કોઈ નાનો છોકરો નાગો ફરતો હોય તો તેને રામગોવાળિયો કહેવાય.
રામગ્રી નામનો એક રાગ પણ છે.
મોટા રોટલાને રામચક્ર કહે છે.
રામઠોઠિયું એટલે ભાંગી-તૂટેલી વસ્તુ.
રામજણી એટલે નાચનારી-ગણિકા.
ઠાઠળીને રામડોળી કહેવાય છે.
રામઢોલ એટલે મોટું નગારું.
રામણ એટલે પીડા કે આપદા.
રામણ વેરી નાખવી એટલે નુકશાન કરવું.
રામણદીવો એટલે વરઘોડામાં વરની મા મંગળદીપ લે તે. (તેને લામણદીવો પણ કહે છે.)
માટીના મોટા જાડા ઢાંકણને રામણબૂઝારું કહે છે. રામતુલસી પણ હોય છે.
રામદાસિયું એટલે કંગાલ, ગરીબ, દીન કે દુઃખી.
રામદુવાઈ એટલે રામની આણ.
રામદૂત એટલે હનુમાન.
રામધૂન વિશે તો આપણે બધા જાણીએ જ છીએ. રામનામ એટલે પ્રભુનું નામ.
રામ નામની બ્રાન્ડ એટલી મોટી છે કે રામનું નામ એટલે જ પ્રભુનું નામ.
રામનામિયું એટલે ગળામાં પહેરવાનું એક ઘરેણું.
રામપગલું એટલે રામના પગલાંવાળું મીનાકારી ઘરેણું. રામપાત્ર એટલે બટેરું કે શકોરું.
રામપુરી એટલે રામપુર (ઉત્તરપ્રદેશનું નગર.. જેના ચપ્પુ વખણાય છે.. આઝમખાન અહીંથી ચૂંટાય છે..)નો ચપ્પુ. જે જીવાડવાની વાત કરે છે તેના નામનો આપણે ચપ્પુ બનાવીએ છીએ. ધન્ય છીએ આપણે નહીં ?

સીતાફળ હોય છે તો રામફળ કેમ ના હોય ?
રામફળ જોકે સીતાફળ જેટલાં મીઠાં નથી હોતાં..
રામબાણ એકટે અક્સિર. રામબાણ એટલે કદી નિષ્ફળ ના જાય તેવું બાણ.
વિશ્વમા ઈતિહાસમાં અનેક બાણ પ્રતિષ્ઠિત છે.. (જેમ કે અર્જુનનું ગાંડિવ) પણ તેમાં કદી નિષ્ફળ ના જનારું તો એક જ બાણ છેઃ રામબાણ.
ભારતનો મોટામાં મોટો ભરોસો કયો ? રામભરોસો.
જ્યાં એમનેએમ ચાલતું હોય તેને માટે કહેવાય કે અહીં તો બધુ રામભરોસે ચાલે છે.
એવી જ રીતે લોકો દાન પણ રામભરોસે લખાવે છે.
રામભરોસે એ પોઝિટિવ શબ્દ કે વિભાવના છે લોકો તેનો દૂરોપયોગ કરે છે તે દુઃખદ છે.

રામરસ એટલે ભક્તિનો રસ.
ભરવાડણના એક વસ્ત્રને રામરાજ કહેવાય છે તેની આપને ખબર છે ?
રામરામિયું એટલે રામ રામ નમસ્કાર. તેના માટે રામરામી શબ્દ પણ છે.
રામરોટી એટલે સદાવ્રતનું જમણ. માલપૂઆના પણ રામરોટી કહેવાય છે.
રામલીલા એટલે રામના જીવનનું નાટ્યમંચન. ભારતમાં 100 વર્ષથી રામલીલા થાય છે.
રામા એટસે સ્ત્રી. રામા એટલે સુંદર સ્ત્રી.
ઘણા સ્થળે ઘરકામ કરતા નોકરને રામલો કહેવાય છે.
રામાંટામાં એટલે વામાંટામાં, નિરર્થક કાળક્ષેપ.
રામિશગર એટલે ગાનાર અને વગાડનાર. રામિશગરી એટલે ગાવા-વગાડવાનો ધંધો કરનાર.
રામી એટલે માળી. રામી લોકો ફૂલ આધારિત ધંધો પણ કરે છે. જેના પર રામ નામ છાપેલું હોય તે વસ્ત્રને રામી કહે છે.
રામૈયું એટલે રામપાત્ર-શકોરું.
રામોશી એટલે ચોકિયાત અથવા પહેરેગીર.

તો આમ રામની દુનિયા જેમ પૂજનીય છે તેમ રસપ્રદ પણ છે.

Share this:

रामायण कथा।

रामायण में भोग नहीं त्याग है……

भरतजी तो नंदिग्राम में रहते हैं, शत्रुघ्नलालजी महाराज उनके आदेश से राज्य संचालन करते हैं ।
एक एक दिन रात करते करते, भगवान को वनवास हुए तेरह वर्ष बीत गए ।

एक रात की बात है, कौशल्या जी को सोते में अपने महल की छत पर किसी के चलने की आहट सुनाई दी । नींद खुल गई । पूछा कौन है ?
मालूम पड़ा श्रुतिकीर्तिजी हैं । नीचे बुलाया गया ।
श्रुति, जो सबसे छोटी हैं, आईं, चरणों में प्रणाम कर खड़ी रह गईं ।
राममाता ने पूछा, श्रुति ! इतनी रात को अकेली छत पर क्या कर रही हो बिटिया ? क्या नींद नहीं आ रही ? शत्रुघ्न कहाँ है ?

श्रुति की आँखें भर आईं, माँ की छाती से चिपटी, गोद में सिमट गईं, बोलीं, माँ उन्हें तो देखे हुए तेरह वर्ष हो गए ।

उफ ! कौशल्या जी का कलेजा काँप गया ।

तुरंत आवाज लगी, सेवक दौड़े आए । आधी रात ही पालकी तैयार हुई, आज शत्रुघ्नजी की खोज होगी, माँ चलीं ।

आपको मालूम है शत्रुघ्नजी कहाँ मिले ?
अयोध्या के जिस दरवाजे के बाहर भरतजी नंदिग्राम में तपस्वी होकर रहते हैं, उसी दरवाजे के भीतर एक पत्थर की शिला है, उसी शिला पर, अपनी बाँह का तकिया बनाकर लेटे मिले ।
माँ सिराहने बैठ गईं, बालों में हाथ फिराया तो शत्रुघ्नजी ने आँखें खोलीं, माँ !

उठे, चरणों में गिरे, माँ ! आपने क्यों कष्ट किया ? मुझे बुलवा लिया होता ।
माँ ने कहा, शत्रुघ्न ! यहाँ क्यों ?
शत्रुघ्नजी की रुलाई फूट पड़ी, बोले- माँ ! भैया राम पिताजी की आज्ञा से वन चले गए, भैया लक्षमण भगवान के पीछे चले गए, भैया भरत भी नंदिग्राम में हैं, क्या ये महल, ये रथ, ये राजसी वस्त्र, विधाता ने मेरे ही लिए बनाए हैं ?
कौशल्याजी निरुत्तर रह गईं ।

देखो यह रामकथा है…
यह भोग की नहीं त्याग की कथा है, यहाँ त्याग की प्रतियोगिता चल रही है, और सभी प्रथम हैं, कोई पीछे नहीं रहा ।
चारो भाइयो का प्रेम और त्याग एक दूसरे के प्रति अलौकिक है ।

जय श्री राम
रामायण जीवन जीने की सबसे उत्तम शिक्षा देती है……

🙏

Share this:

राम सीता का प्रेम

वनवास के दौरान एक दिन सूखी लकडि़यां तोड़ते हुए प्रभु राम की दाहिनी हथेली में खरोंच लग गई… जिससे खून निकलने लगा…
वापस लौटकर अपनी कुटिया में आये तो ..हाथों से बहते खून को देख…सीता ने घाव पर कपड़ा बांध् दिया…
उस दिन भोजन के समय राम हाथ से फल खाने लगे तो… खाने में हो रही असुविधा को देेेेखकर… सीता ने अपने हाथों से उन्हें फल खिलाया… और इस तरह राम के हाथ मे घाव लगे होने के कारण …कई दिनों तक लगातार सीता अपने हाथों से फल खिलाती रही…
लेकिन उन्हें आश्चर्य हुआ कि अब तक तो घाव को ठीक हो जाना चाहिए… लेकिन अब भी मेरे पतिदेव अपने हाथ में कपड़ा बांधे रहते हैं…
इस दौरान कई बार सीता ने राम से कहा… “मुझे दिखाइये कि घाव सूख रहा है कि नहीं…!” लेकिन राम आनाकानी करते रहे… और हथेली पर बंधा कपड़ा नहीं उतारा…

एक दिन सोेेते समय सीता ने चुपके से… राम की हथेली पर बंधा कपड़ा खोलकर देखा…और वह यह देख दंग रह गईं कि… राम का घाव तो पूरी तरह ठीक हो गया है…अगले दिन सीता ने राम के आगे फल खाने को रख दिया…और कुछ दूर जाकर चुपचाप बैठ गईं…अब राम असहाय भाव से सीता की ओर देख रहे थे कि…
रोज की भाँति आज भी सीता मुझे अपने हाथों से खिलायेंगी… किंतु सीता ने उनकी उम्मीद भरी नजरों में देखकर कहा…
‘अपने हाथों से फल खाइये… स्वामी…! अभिनय मत कीजिए… मुझे सब पता चल चुका है… आपका घाव बहुत पहले ठीक हो चुका था…
फिर आपने ये बात मुझे बताया क्यों नहीं…?’’ राम सकपका गये…सोचा अबतो सच उजागर हो गया…
तब मुस्कुराते हुए कहा… ‘‘तुम्हारे हाथों से फल खाने से मुझे विशेष सुख और आन्नद मिल रहा था…और मैं उस सुख से वंचित होना नहीं चाहता था…।’’
सीता बोली… ‘‘अच्छा तो ये बात थी… आपने हमें भुलावे में रखा इसकी सजा आपको मिलनी चाहिए…और आपकी सजा यह हैं कि… जितने दिनों तक मैंने आपको अपने हाथों से खिलाया है… उतने दिनों तक आपको भी मुझे अपने हाथों से खिलाना होगा…।’’ यह सुनकर प्रभु राम मुस्कुराते हुऐ बोले..,‘‘यह सजा मुझे सहर्ष स्वीकार है…।’’

!! जय श्री राम !!
“नगरी हो अयोध्या सी, रघुकुल सा घराना हो,
चरण हो राघव के, जहां मेरा ठिकाना हो”
“नमो राघवाय” !!

Share this:

मोहनलाल जैन

🏹रामचरित मानस के कुछ रोचक तथ्य🏹

1:~लंका में राम जी = 111 दिन रहे।
2:~लंका में सीताजी = 435 दिन रहीं।
3:~मानस में श्लोक संख्या = 27 है।
4:~मानस में चोपाई संख्या = 4608 है।
5:~मानस में दोहा संख्या = 1074 है।
6:~मानस में सोरठा संख्या = 207 है।
7:~मानस में छन्द संख्या = 86 है।

8:~सुग्रीव में बल था = 10000 हाथियों का।
9:~सीता रानी बनीं = 33वर्ष की उम्र में।
10:~मानस रचना के समय तुलसीदास की उम्र = 77 वर्ष थी।
11:~पुष्पक विमान की चाल = 400 मील/घण्टा थी।
12:~रामादल व रावण दल का युद्ध = 87 दिन चला।
13:~राम रावण युद्ध = 32 दिन चला।
14:~सेतु निर्माण = 5 दिन में हुआ।

15:~नलनील के पिता = विश्वकर्मा जी हैं।
16:~त्रिजटा के पिता = विभीषण हैं।

17:~विश्वामित्र राम को ले गए =10 दिन के लिए।
18:~राम ने रावण को सबसे पहले मारा था = 6 वर्ष की उम्र में।
19:~रावण को जिन्दा किया = सुखेन बेद ने नाभि में अमृत रखकर।

श्री राम के दादा परदादा का नाम क्या था?
नहीं तो जानिये-
1 – ब्रह्मा जी से मरीचि हुए,
2 – मरीचि के पुत्र कश्यप हुए,
3 – कश्यप के पुत्र विवस्वान थे,
4 – विवस्वान के वैवस्वत मनु हुए.वैवस्वत मनु के समय जल प्रलय हुआ था,
5 – वैवस्वतमनु के दस पुत्रों में से एक का नाम इक्ष्वाकु था, इक्ष्वाकु ने अयोध्या को अपनी राजधानी बनाया और इस प्रकार इक्ष्वाकु कुलकी स्थापना की |
6 – इक्ष्वाकु के पुत्र कुक्षि हुए,
7 – कुक्षि के पुत्र का नाम विकुक्षि था,
8 – विकुक्षि के पुत्र बाण हुए,
9 – बाण के पुत्र अनरण्य हुए,
10- अनरण्य से पृथु हुए,
11- पृथु से त्रिशंकु का जन्म हुआ,
12- त्रिशंकु के पुत्र धुंधुमार हुए,
13- धुन्धुमार के पुत्र का नाम युवनाश्व था,
14- युवनाश्व के पुत्र मान्धाता हुए,
15- मान्धाता से सुसन्धि का जन्म हुआ,
16- सुसन्धि के दो पुत्र हुए- ध्रुवसन्धि एवं प्रसेनजित,
17- ध्रुवसन्धि के पुत्र भरत हुए,
18- भरत के पुत्र असित हुए,
19- असित के पुत्र सगर हुए,
20- सगर के पुत्र का नाम असमंज था,
21- असमंज के पुत्र अंशुमान हुए,
22- अंशुमान के पुत्र दिलीप हुए,
23- दिलीप के पुत्र भगीरथ हुए, भागीरथ ने ही गंगा को पृथ्वी पर उतारा था.भागीरथ के पुत्र ककुत्स्थ थे |
24- ककुत्स्थ के पुत्र रघु हुए, रघु के अत्यंत तेजस्वी और पराक्रमी नरेश होने के कारण उनके बाद इस वंश का नाम रघुवंश हो गया, तब से श्री राम के कुल को रघु कुल भी कहा जाता है |
25- रघु के पुत्र प्रवृद्ध हुए,
26- प्रवृद्ध के पुत्र शंखण थे,
27- शंखण के पुत्र सुदर्शन हुए,
28- सुदर्शन के पुत्र का नाम अग्निवर्ण था,
29- अग्निवर्ण के पुत्र शीघ्रग हुए,
30- शीघ्रग के पुत्र मरु हुए,
31- मरु के पुत्र प्रशुश्रुक थे,
32- प्रशुश्रुक के पुत्र अम्बरीष हुए,
33- अम्बरीष के पुत्र का नाम नहुष था,
34- नहुष के पुत्र ययाति हुए,
35- ययाति के पुत्र नाभाग हुए,
36- नाभाग के पुत्र का नाम अज था,
37- अज के पुत्र दशरथ हुए,
38- दशरथ के चार पुत्र राम, भरत, लक्ष्मण तथा शत्रुघ्न हुए |
इस प्रकार ब्रह्मा की उन्चालिसवी (39) पीढ़ी में श्रीराम का जन्म हुआ | शेयर करे ताकि हर हिंदू इस जानकारी को जाने..।

यह जानकारी महीनों के परिश्रम केबाद आपके सम्मुख प्रस्तुत है ।
तीन को भेज कर धर्म लाभ कमाये ।।

केकय_प्रदेश

ओम प्रकाश त्रेहन जी

कैकेयी जहां से आयी थी

एक प्राचीन राज्य था, जो अविभाजित पंजाब से उत्तर पश्चिम दिशा में गांधा और व्यास नदी के बसा था।
यहां के अधिकांश निवासी केकय जनपद के क्षत्रिय थे।

और एक मत से

ये रूस के काकेसस प्रांत का ही दूसरा नाम था

हा यथा संभव क्यूंकि रामायण में उलेख हे की कैइए एक देश था ना कि राज्य और राजा दशरथ का राज्य ईरान अफगानिस्तान तक फेला हुआ था इस तरह रशिया में काकेसस ही तर्क सगत उचित हे और एक और किदवंती हे की भरत और उसकी माता अत्यंत ही गोरे और भूरे बालों वाले थे अत्यंत सुंदर थी ककई जिसकी सुंदरता पर महाराज दशरथ मोहित हो हुए थे

Share this:

• Sri Rama with his friend Sugreeva!
  Sri Rama depicted with his beloved devotee Hanuman, is quite prevailling. Here is a rare sculpture of Sri Rama with his friend Sugreeva.
  Sri Rama resting his right arm on the shoulder of the King of Kishkindha, who helped Rama in his Southern expedition with his sweat and blood, while holding a bow in his left arm.
  This the reminder of that the victory over the Demon kingdom of Lanka is only possible by combined efforts as a team!
  At Sri Vaikunthanatham Perumal temple,Tamil Nadu, (6th-9th Century CE.)
  ~on the occasion of Rama Navami
  
  चैतन्य सााठे से साभार
  
  

• 

Ashutosh Barmukh
१.ह्याच्या शेजारी लक्ष्मणाचे देखील शिल्प आहे, तिथे लक्ष्मणा सोबत हनुमान आणि अंगद दोघेही दाखवले आहेत.
२.खांद्यावर ठेवलेला हात हा मित्रत्व दाखवतो, सुग्रीवाच्या खांद्यावर मित्र म्हणून रामाने हात ठेवला तर वावग ठरु नये, मारुति भक्त-सेवक असल्याने त्याबाबतीत हे gesture असणे शक्य नाही.हनुमान फारतर पायाशी हात जोडून बसलेला किंवा समोर हात जोडून उभा दाखवतात.एका राजाने एका मित्र-राजाच्या खांद्यावर हात ठेवणे हे तात्कालीन समजुतीनुसार योग्य ठरेल. शेजारच्या लक्ष्मणाच्या शिल्पात देखील त्यानी वानरांच्या खांद्यावर हात ठेवलेला आहे, पण जसे आपण जाणतातच आपल्याकडे-शिष्य,पुत्र आणि कनिष्ठ भ्राता यांना एक समान दर्जा दिला जातो, त्यामुळे भक्त हनुमान, युवराज अंगद आणि अनुज लक्ष्मण यांमधे मित्रत्व दिसते.
३.प्रस्तुत शिल्पात मागे स्त्रीशिल्प आहे आणि ते देखील शिल्पाच्या डावीकडे म्हणजे वामांगी आहे त्यामुळे ती पत्नी असण्याची शक्यता आहे. शेजारील शिल्पात केवळ वानर आहेत.सुग्रीव-अंगद-लक्ष्मण वा हनुमान ह्यांच्या स्त्रिया दाखवण्याचं प्रयोजन नसल्याने आणि रामायणाचे गमकच सीता शोध आणि मुक्ती असल्याने हे शिल्प सीतेच असावं असा अंदाज आहे,तसेच शिल्पाची एकूण रचना बघितली तर शेजारी लक्ष्मणाने ज्या वानराच्या खांद्यावर हात ठेवला आहे त्याच्या डोक्यावर मुकुट नाही, त्यामुळे तो युवराज अंगद असला पाहिजे.

• 

हनुमान हमेशा एक सेवक के रूप में उनका व्यक्तिव निरखता है।

उनकी मूर्ति श्री राम के साथ आधे खड़ी आधी बैठी मुद्रा में है।
ताकि जब भी प्रभु की अग्ना तो एक पल का विलंब न हो।
और सुग्रीव का जीवन मित्रता के रूप में प्रस्तुत है तो ये मूर्ति
सुग्रीव की हीP है।

Share this:

एक बार भगवान राम और लक्ष्मण एक सरोवर में स्नान के लिए उतरे। उतरते समय उन्होंने अपने-अपने धनुष बाहर तट पर गाड़ दिए जब वे स्नान करके बाहर निकले तो लक्ष्मण ने देखा की उनकी धनुष की नोक पर रक्त लगा हुआ था! उन्होंने भगवान राम से कहा -” भ्राता ! लगता है कि अनजाने में कोई हिंसा हो गई ।” दोनों ने मिट्टी हटाकर देखा तो पता चला कि वहां एक मेढ़क मरणासन्न पड़ा है

भगवान राम ने करुणावश मेंढक से कहा- “तुमने आवाज क्यों नहीं दी ? कुछ हलचल, छटपटाहट तो करनी थी। हम लोग तुम्हें बचा लेते जब सांप पकड़ता है तब तुम खूब आवाज लगाते हो। धनुष लगा तो क्यों नहीं बोले ?
मेंढक बोला – प्रभु! जब सांप पकड़ता है तब मैं ‘राम- राम’ चिल्लाता हूं एक आशा और विश्वास रहता है, प्रभु अवश्य पुकार सुनेंगे। पर आज देखा कि साक्षात भगवान श्री राम स्वयं धनुष लगा रहे है तो किसे पुकारता? आपके सिवा किसी का नाम याद नहीं आया बस इसे अपना सौभाग्य मानकर चुपचाप सहता रहा।”

कहानी का सार-
सच्चे भक्त जीवन के हर क्षण को भगवान का आशीर्वाद मानकर उसे स्वीकार करते हैं सुख और दुःख प्रभु की ही कृपा और कोप का परिणाम ही तो हैं ।

🙏🙏🙏जय श्री राम🙏🙏🙏

Share this:

आज रामनवमी पर विशेष
तुलसीदास जी जब “रामचरितमानस” लिख रहे थे, तो उन्होंने एक चौपाई लिखी:

💝सिय राम मय सब जग जानी,
करहु प्रणाम जोरी जुग पानी ।।💝

अर्थात –
पूरे संसार में श्री राम का निवास है, सबमें भगवान हैं और हमें उनको हाथ जोड़कर प्रणाम कर लेना चाहिए।

चौपाई लिखने के बाद तुलसीदास जी विश्राम करने अपने घर की ओर चल दिए। रास्ते में जाते हुए उन्हें एक लड़का मिला और बोला –

अरे महात्मा जी, इस रास्ते से मत जाइये आगे एक बैल गुस्से में लोगों को मारता हुआ घूम रहा है। और आपने तो लाल वस्त्र भी पहन रखे हैं तो आप इस रास्ते से बिल्कुल मत जाइये।

तुलसीदास जी ने सोचा – ये कल का बालक मुझे चला रहा है। मुझे पता है – सबमें राम का वास है। मैं उस बैल के हाथ जोड़ लूँगा और शान्ति से चला जाऊंगा।

लेकिन तुलसीदास जी जैसे ही आगे बढे तभी बिगड़े बैल ने उन्हें जोरदार टक्कर मारी और वो बुरी तरह गिर पड़े।

अब तुलसीदास जी घर जाने की बजाय सीधे उस जगह पहुंचे जहाँ वो रामचरित मानस लिख रहे थे। और उस चौपाई को फाड़ने लगे, तभी वहां हनुमान जी प्रकट हुए और बोले – श्रीमान ये आप क्या कर रहे हैं?

तुलसीदास जी उस समय बहुत गुस्से में थे, वो बोले – ये चौपाई बिल्कुल गलत है। ऐसा कहते हुए उन्होंने हनुमान जी को सारी बात बताई।

हनुमान जी मुस्कुराकर तुलसीदास जी से बोले – श्रीमान, ये चौपाई तो शत प्रतिशत सही है। आपने उस बैल में तो श्री राम को देखा लेकिन उस बच्चे में राम को नहीं देखा जो आपको बचाने आये थे। भगवान तो बालक के रूप में आपके पास पहले ही आये थे लेकिन आपने देखा ही नहीं।

ऐसा सुनते ही तुलसीदास जी ने हनुमान जी को गले से लगा लिया।

घर पर रहे शायद यही राम जी की इच्छा हो
जो मोदी जी ने कहा वो राम जी ने कहा हो

💝गंगा बड़ी, न गोदावरी, न तीर्थ बड़े प्रयाग।
सकल तीर्थ का पुण्य वहीं, जहाँ हदय राम का वास।।💝

!! जय श्री राम वन्दन !!

जय श्री राम

Share this:

આપણી સંસ્કૃતિ આપણો વારસો મા થી સાભાર

તહેવાર / દક્ષિણ ભારતમાં રામનવમીના દિવસે ભગવાન શ્રીરામ અને સીતાજીના લગ્ન થાય છે

દક્ષિણ ભારતમાં કલ્યાણમ મહોત્સવ તરીકે રામનવમીનો પર્વ ઉજવવામાં આવે છે
દિવ્ય ભાસ્કર
Apr 02, 2020, 09:01 AM IST
ધર્મ દર્શન ડેસ્કઃ. ચૈત્ર મહિનાના સુદ પક્ષની નોમ તિથિએ રામનવમી એટલે શ્રીરામ જન્મોત્સવ ઉજવવામાં આવે છે. દેશભરમાં આ પર્વ ઉજવાય છે. ઉત્તર ભારતમાં આ દિવસને ભગવાન રામના જન્મોત્સવ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, ત્યાં જ, દક્ષિણ ભારતમાં આ દિવસે શ્રીરામ અને સીતાજીના લગ્ન કરાવવામાં આવે છે. અહીં એવી માન્યતા છે કે, ચૈત્ર મહિનાના સુદ પક્ષની નોમ તિથિએ ભગવાન રામ અને માતા સીતાના લગ્ન થયા હતાં.

કલ્યાણમ મહોત્સવઃ-
દક્ષિણ ભારતના મંદિરોમાં આ દિવસે રામ અને સીતાના લગ્નનું આયોજન કરવામાં આવે છે, તેને સીતારામ કલ્યાણમ કહેવામાં આવે છે. દક્ષિણ ભારતમાં આ દિવસે આંધ્રપ્રદેશના ભદ્રાચલમ સ્થિત શ્રીરામ મંદિરમાં કલ્યાણમ મહોત્સવ ઉજવાય છે. જેમાં ભગવાન રામ અને સીતાજીના લગ્ન કરાવવામાં આવે છે.

કલ્યાણમ મહોત્સવ પર વિશેષ પ્રસાદ બને છેઃ-
દક્ષિમ ભારતમાં આ દિવસે ભગવાન રામને પ્રસાદ ચઢાવવામાં આવે છે. આ પારંપરિક પ્રસાદને આ વિશેષ દિવસે વિનમ્રતા સાથે તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ પ્રસાદને નેવેદ્યયમ કહેવામાં આવે છે, જે એક પ્રકારનો લાડુ હોય છે.

આ સિવાય પણ દક્ષિણ ભારતમાં અનેક અન્ય પ્રકારના પ્રસાદ જેમ કે, પાનકમ્ (એલચી અને આદુંથી બનેલું પીણું), નીર મોર (એક પ્રકારનું પાતળું તલ) અને વદઈ પરરૂપુ (મગની ભીની દાળમાં નારિયેળ અને મસાલા મિક્સ કરીને બનાવેલું સલાડ)નો ભોગ પણ ભગવાન રામને ધરાવવામાં આવે છે.